2021 Nobel Edebiyat Ödülü’nün kazananı muhakkak oldu. İsveçli akademi üyeleri 2021 yılı Nobel Edebiyat Ödülü’ne Abdulrazak Gurnah’ı layık gördü.
Nobel Komitesi yaptığı açıklamada, Gurnah’a mükafatın “Kültürler ve kıtalar içindeki uçurumda sömürgeciliğin tesirlerini ve mültecilerin mukadderatını odunsuz ve merhametli bir biçimde ele alması niçiniyle” verildiğini belirtti.
ABDULRAZAK GURNAH KİMDİR?
Abdulrazak Gurnah, 1948’de Doğu Afrika kıyısındaki Zanzibar’da doğdu. Anadili, Afrika’da seksen milyon kişinin konuştuğu Svahili’dir. İlköğrenimini İngiliz okullarında tamamladı, çocukluğunda gittiği Kuran kursunda Arapça öğrendi. Gençliğinde Zanzibar Ayaklanması’na (1964) ve daha sonrasında kurulan sosyalist rejimin çalkantılı senelerına tanıklık etti. 1968’de İngiltere’ye gitti. Yükseköğrenimin Kent Üniversitesi’nde tamamladı.
Doktora tezinde (1982) kolonyal telaffuzun Doğu Afrika, Karayip ve Hindistan edebiyatındaki izdüşümlerini tahlil etti. Postkolonyal
edebiyat alanında uzmanlaştı. Halihazırda Kent Üniversitesi’nde İngiliz edebiyatı profesörü. Birinci romanı ‘Memory of Departure’da (Ayrılışın Anısı, 1987) Afrika’dageçen gençlik yıllarının akabinde ülkeyi terk eden Hassan karakterinin hafızasında yer eden Afrika imgesini postkolonyal periyodun kimlik sıkıntıları ışığında inceledi.
İkinci romanı ‘Pilgrim’s Way’ (Hac Yolu, 1988) başlığını Winchester’ı Canterbury’deki Thomas Beckett mabedine bağlayan yoldan alır. Daha âlâ bir hayat umuduyla İngiltere’ye gelen Tanzanyalı Davud, karşılaştığı göçmen zıddı tavırlardan dolayı paranoyak bir benlik geliştirir ve devayı Tanzanya’daki geçmişini büsbütün silmekte arar. ‘Dottie’ (1990), Dottie Badoara Fatma Balfour karakteri üzerinden misal bir yabancılaşma sıkıntısını tartışır. Fatma Balfour’un melez kimliği, ırk ve etnisite probleminin göçmen ve sürgün karakterler üstündeki travmatik tesirlerinin yakıcı bir simgesidir. ‘Cennet’te (1994) Gurnah, Yakup’un oğlu Yusuf’un Kuran’da anlatılan öyküsünü 1900-1914 ortası Doğu Afrika’ya uyarlar. Kolonyal telaffuzun Afrika’ya dair klişelerini kölelik, tarihin çarpıtılması, İslâmofobi üzere sıkıntılar üstünden tartışırken Yusuf’un ferdî öyküsü bir yandan kolonyalizmin bir yandan da despotizmin tenkidine açılan ikili bir fonksiyon görür. ‘By the Sea’ (Deniz Kenarında, 2001), emperyal pedagojinin Afrika’nın yerli gelenekleriyle müsabakasının doğurduğu verimli paradoksları bahis eder. Salih Ömer, Kuran eğitimi almaktan duyduğu klasik kıvanç ile kolonyal eğitimin kazandırdığı dünya bilgisi içinde bocalarken yeni Afrika’nın çelişkileri ete kemiğe bürünür.
‘Son Armağan’ (2011), 1996’da yayımlanan ‘Sessizliğe Hayranlık’la (2018) bir arada bir ırmak roman anlatısıdır. ‘Sessizliğe Hayranlık’ın isimsiz anlatıcısı ülkesini terk eden bir Zanzibarlı muhaliftir; Britanya’ya yerleşip evlendikten daha sonra öğretmenlik yapar. hayatının en istikrarlı görünen devrinde ferdî tarihini yazmaya karar verdiğinde, hiç de istikrarlı olmayan, kayıp ve kırılgan bir bastırılmış benlikle yüzleşmek zorunda kalır. ‘Son Hediye’de ise Gurnah, bu isimsiz anlatıcısının kıssasını kültürel farklılıkları, belleğe kazınmış tarifsiz acıları kat eden bir anlatıya kavuşturur. Gurnah’ın hakikat anlayışı, gerek kolonyal periyodun karamsar ve toptancı tasvirlerini gerekse anavatan-memleket şovenizmlerini reddeden gerçek bir arayışa dayanır.
Gurnah, romanları haricinde, Salman Rushdie, Anthony Burgess, Joseph Conrad, Vidiadhar Surajprasad Naipaul, Zoe Vicomb üzere muharrirler üstüne edebiyat tenkitleri yazdı, kitaplar hazırladı.
Nobel Komitesi yaptığı açıklamada, Gurnah’a mükafatın “Kültürler ve kıtalar içindeki uçurumda sömürgeciliğin tesirlerini ve mültecilerin mukadderatını odunsuz ve merhametli bir biçimde ele alması niçiniyle” verildiğini belirtti.
ABDULRAZAK GURNAH KİMDİR?
Abdulrazak Gurnah, 1948’de Doğu Afrika kıyısındaki Zanzibar’da doğdu. Anadili, Afrika’da seksen milyon kişinin konuştuğu Svahili’dir. İlköğrenimini İngiliz okullarında tamamladı, çocukluğunda gittiği Kuran kursunda Arapça öğrendi. Gençliğinde Zanzibar Ayaklanması’na (1964) ve daha sonrasında kurulan sosyalist rejimin çalkantılı senelerına tanıklık etti. 1968’de İngiltere’ye gitti. Yükseköğrenimin Kent Üniversitesi’nde tamamladı.
Doktora tezinde (1982) kolonyal telaffuzun Doğu Afrika, Karayip ve Hindistan edebiyatındaki izdüşümlerini tahlil etti. Postkolonyal
edebiyat alanında uzmanlaştı. Halihazırda Kent Üniversitesi’nde İngiliz edebiyatı profesörü. Birinci romanı ‘Memory of Departure’da (Ayrılışın Anısı, 1987) Afrika’dageçen gençlik yıllarının akabinde ülkeyi terk eden Hassan karakterinin hafızasında yer eden Afrika imgesini postkolonyal periyodun kimlik sıkıntıları ışığında inceledi.
İkinci romanı ‘Pilgrim’s Way’ (Hac Yolu, 1988) başlığını Winchester’ı Canterbury’deki Thomas Beckett mabedine bağlayan yoldan alır. Daha âlâ bir hayat umuduyla İngiltere’ye gelen Tanzanyalı Davud, karşılaştığı göçmen zıddı tavırlardan dolayı paranoyak bir benlik geliştirir ve devayı Tanzanya’daki geçmişini büsbütün silmekte arar. ‘Dottie’ (1990), Dottie Badoara Fatma Balfour karakteri üzerinden misal bir yabancılaşma sıkıntısını tartışır. Fatma Balfour’un melez kimliği, ırk ve etnisite probleminin göçmen ve sürgün karakterler üstündeki travmatik tesirlerinin yakıcı bir simgesidir. ‘Cennet’te (1994) Gurnah, Yakup’un oğlu Yusuf’un Kuran’da anlatılan öyküsünü 1900-1914 ortası Doğu Afrika’ya uyarlar. Kolonyal telaffuzun Afrika’ya dair klişelerini kölelik, tarihin çarpıtılması, İslâmofobi üzere sıkıntılar üstünden tartışırken Yusuf’un ferdî öyküsü bir yandan kolonyalizmin bir yandan da despotizmin tenkidine açılan ikili bir fonksiyon görür. ‘By the Sea’ (Deniz Kenarında, 2001), emperyal pedagojinin Afrika’nın yerli gelenekleriyle müsabakasının doğurduğu verimli paradoksları bahis eder. Salih Ömer, Kuran eğitimi almaktan duyduğu klasik kıvanç ile kolonyal eğitimin kazandırdığı dünya bilgisi içinde bocalarken yeni Afrika’nın çelişkileri ete kemiğe bürünür.
‘Son Armağan’ (2011), 1996’da yayımlanan ‘Sessizliğe Hayranlık’la (2018) bir arada bir ırmak roman anlatısıdır. ‘Sessizliğe Hayranlık’ın isimsiz anlatıcısı ülkesini terk eden bir Zanzibarlı muhaliftir; Britanya’ya yerleşip evlendikten daha sonra öğretmenlik yapar. hayatının en istikrarlı görünen devrinde ferdî tarihini yazmaya karar verdiğinde, hiç de istikrarlı olmayan, kayıp ve kırılgan bir bastırılmış benlikle yüzleşmek zorunda kalır. ‘Son Hediye’de ise Gurnah, bu isimsiz anlatıcısının kıssasını kültürel farklılıkları, belleğe kazınmış tarifsiz acıları kat eden bir anlatıya kavuşturur. Gurnah’ın hakikat anlayışı, gerek kolonyal periyodun karamsar ve toptancı tasvirlerini gerekse anavatan-memleket şovenizmlerini reddeden gerçek bir arayışa dayanır.
Gurnah, romanları haricinde, Salman Rushdie, Anthony Burgess, Joseph Conrad, Vidiadhar Surajprasad Naipaul, Zoe Vicomb üzere muharrirler üstüne edebiyat tenkitleri yazdı, kitaplar hazırladı.