AB’nin stratejik öngörüsünde Türkiye vazgeçilmez partner
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 11 Eylül 2001’de gerçekleşen terör ataklarının üzerinden yirmi yıl geçti. Bu taarruzlar memleketler arası aktörlerin birbirleriyle olan bağlantılarında kıymetli değişikliklere niye olurken, atakların akabinde milletlerarası siyaset yirminci yüzyıldakilere nazaran farklı güvenlik sınamalarıyla müsabakaya devam ediyor.
Bu kapsamda memleketler arası münasebetlerdeki ana güç alanlarından biri olan Avrupa Birliği (AB) de bütünleşme seyahatinde kendisini değişikliklere adapte edecek ve çeşitli tehditlere karşı koruyabilecek sistemler bulmaya çalışıyor. 1957’de altı üye ile yola çıkan Birliğin bugün üye sayısı 27’ye ulaştı. Buna karşın süreç içerisinde Birliğe yeni formatlar atılması o kadar da kolay olmadı; AB bütünleşme adımlarında vakit zaman tökezledi. Her tökezlediğinde yeni çıkış yolları bulmaya çalışan AB, son olarak yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının niye olduğu krizde hem örgütsel bazda birebir vakitte üyeler içindeki ilgilerde önemli meşakkatler yaşadı, AB’nin dağılacağı öngörüleri -Brexit sıkıntısı de yeniliğini korumaktayken- uzmanlar tarafınca oldukçaça lisana getirildi. Bu bağlamda AB’nin krizlerle gayretini uygunlaştırmak, bir öbür deyişle AB’yi muhtemel krizlere karşı güçlendirmek için gerçekleştirilen çalışmalardan biri de AB Kurulu tarafınca hazırlanan ve birincisi 9 Eylül 2020’de açıklanan AB Stratejik Öngörü Raporları.
Stratejik öngörü raporlarının emeli AB’yi bundan daha sonraki şoklara hazırlamak ve kendi istediği geleceği şekillendirmesini sağlamaya yardımcı olmaktır. “Daha Güçlü Bir Avrupa’nın Rotasını Çizmek” (Charting the course towards a more resilient Europe ) isimli birinci öngörü raporu, AB’nin bilhassa Kovid-19’dan çıkardığı derslerden de hareketle gerek örgütün gerekse üye ülkelerin dayanıklılığının artırılmasına vurgu yapıyordu. Bu çerçevede raporun fonksiyonu şüphesiz falcılık değildi, ama ortaya çıkabilecek krizlerin tesirlerini ve fayda-zarar hesabını yapabilmek, ötürüsıyla farklı gelecek senaryolarını ortaya koyabilmekti. bu biçimdece AB ortasındaki siyaset yapıcıların desteklenmesi ve öngörülerin AB siyaset imal sürecine dahil olması hedeflenmişti. 2020 raporunda birbiriyle irtibatlı dört temel alandaki öngörüler açıklanmıştı: (i) Toplumsal ve ekonomik direnç, (ii) jeo-stratejik direnç, (iii) yeşil direnç ve (iv) dijital direnç. Rapordaki değerli tespitlerden biri de dünya siyasetinin yük noktasının doğuya ve güneye kaydığı tarafındaydı.
AB’ye nazaran global siyasette temel eğilimler
Stratejik Öngörü Raporunun ikincisi “AB’nin Kapasitesi ve Harekete Geçme Özgürlüğü” (The EU’s Capacity and Freedom to Act) başlığıyla 8 Eylül 2021 tarihinde AB Komitesinin Kurumlararası Münasebetler ve Öngörüden Sorumlu Lider Yardımcısı Maros Sefcovic tarafınca ilan edildi. İkinci rapor, Birliğin gelecekteki global trendlere ve meselelere karşı kendisini nasıl yapılandırması gerektiğine ait sorulara karşılıklar arıyor. Bu çerçevedeki öngörülerden biri birinci raporla çakışıyor; global gücün doğuya ve güneye kaymaya devam ettiği belirtiliyor. Raporda, memleketler arası siyasette dört temel global trend tanımlanıyor: İklim değişikliği ve başka çevresel meydan okumalar, dijital hiperbağlantılılık ve teknolojik dönüşümler, demokratik idare modelleri ve bedeller üstündeki baskı, global tertip ve demografik değişim. Dünya nüfusunun 2030 yılında 8,5 milyar, 2050’de ise 9,7 milyara çıkmasının varsayım edildiği rapora bakılırsa AB nüfusu ise 420 milyon civarına düşecek. ABD ve Çin içindeki global rekabetin artmasına ve fazlaca kutupluluğa yapılan vurguların yanı sıra AB’nin açık stratejik özerkliğini güçlendirmek ve 2050’ye yanlışsız global liderliğini pekiştirmek ismine AB liderliğinin sınanacağı on başlıkta aksiyon alanları da 2021 Stratejik Öngörü Raporu’nda şöyleki sıralanıyor:
Sürdürülebilir ve güçlü sıhhat & besin sistemlerinin sağlanmasıKarbondan arındırılmış ve uygun maliyetli güç güvenliğiVeri idaresinde, yapay zeka ve üstün teknolojilerde kapasite güçlendirilmesiKritik hammaddelerin arz güvenliği ve çeşitlendirilmesiStandart oluşturulmada birinci harekete geçen global güç olmaDayanıklı ve gelecekte de fonksiyonel ekonomik ve finansal sistemler oluşturmakAB gayelerini karşılayan marifet ve yeteneklerin geliştirilmesi ve korunmasıGüvenlik ve savunma kapasitelerinin güçlendirilmesi ve uzaya erişimHerkes için barış, güvenlik ve refahın teşvik edilmesinde global ortaklarla çalışmakKamu kurumlarının ve idarelerinin dayanıklılığını artırmakRaporda görüleceği üzere AB, kendini geleceğe hazırlama ismine çok kapsamlı konuları ele alırken bu alanlara ait öngörüler üreterek ortak maksatlarını belirtiyor. Bu çerçevede AB’ye hammadde sağlayan ülkeler içinde yer alan, ayrıyeten göçle ilgili konularda stratejik bir coğrafyada bulunan Türkiye, raporda ele alınan mevzular açısından özel bir kıymet arz ediyor. bundan evvelki raporda ismi geçmeyen, Birliğe tam üye olmaya aday ülke statüsündeki Türkiye’ye 2021 raporunda üç yerde atıf yapılıyor: birinci vakit içinderda, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Meksika ve Rusya ile birlikte Türkiye de “yükselen güçler” (Emerging 7; E-7) içinde sayılıyor. 1975’te dünya iktisadının yüzde 60’ını oluşturan G-7 ülkeleri (Kanada, Fransa, ABD, Almanya, İtalya, İngiltere, Japonya) bugün artık yüzde 40’ını teşkil ediyor. Anılan E-7 ülkelerinin GSYİH toplamı ise, G-7 ülkelerinin üçte ikisine denk düşüyor. Üstelik bu sayılar 2050 yılına kadar E-7 lehine daha da değişmiş olacak. Ama artan GSYİH oranları bu yükselen ülkelerde gelir eşitsizliği, etraf ve çalışma şartlarında daha düşük standartlar üzere problemlerin ortadan kalkacağı manasına gelmiyor.
İkinci raporda Türkiye’den bahsedilen ikinci konu; gelecekte ortaya çıkabilecek doğal afetler ve öteki acil sıkıntılar karşısında AB üyelerinin yanı sıra İzlanda, Norveç, Sırbistan, Karadağ, Kuzey Makedonya ve Türkiye ile iş birliği ortasında hareket edilmesinin gerekliliği. Bu vurgudan anlaşılan; krizlere karşı acil müdahaleler ve tahlil bulma konusunda AB’nin, Türkiye’yi kıymetli bir partner olarak iş birliği yapacağı ülkeler içinde gördüğüdür. Türkiye açısından bu tespitin hakikat okunması, Türkiye-AB bağlarının tam üyelik tarafında olmasa bile bir daha “karşılıklı çıkarlar” temeline oturtulabilmesi için atılacak adımlara katkı sağlayacaktır. Çünkü krizlerin tahliline yönelik iş birliğinde Türkiye’ye yapılan atıf, AB’nin gelecekteki sıkıntıların üstesinden gelinmesinde Türkiye’ye duyacağı gereksinimi da kayıtlara geçiriyor.
AB’nin jeo-stratejik evvelarinde Türkiye’nin pozisyonu
Türkiye’nin AB açısından yerini izah eden üçüncü atıf ise Birliğin jeo-stratejik evvelarinde kendini gösteriyor. Bir başka tabirle AB, stratejik koalisyonlarını, muhakkak bölge ve ülkelerle iş birliklerini bir daha canlandırmak ve geliştirmek niyetinde olduğunu ortaya koyarken Türkiye’nin de ismini anıyor. Ayrıyeten rapor Rusya ile ilgilerin kıymetine de dikkat çekerek, AB ile Rusya içinde prensipli iş birliğinin artırılmasını öngörüyor. Türkiye, AB için gerek tek başına (doğrudan) gerekse transatlantik ilgilerin güçlendirilmesi, Batı Balkanların AB’ye entegrasyonu, Afrika ile stratejik iştirak, Hint-Pasifik ilişkisi ve Orta Asya coğrafyasındaki istikrar niçiniyle de (dolaylı olarak) kıymet taşıyor. Zira AB’nin jeo-stratejik evvelari içinde gördüğü bu bölgelerin her birinde ulusal çıkarları açısından Türkiye’nin mevcudiyeti kelam konusu. ötürüsıyla Türkiyesiz ve/veya Türkiye’ye karşın AB’nin tek başına yürüteceği iş birliği, global barışa olumlu katkı sağlamada eksik kalacaktır.
Sonuç olarak, AB’nin geçen yıl başlayan ve sistemli biçimde devam etmesi öngörülen stratejik öngörü raporlarının ikincisi, AB’nin global sistem ortasında kendi geleceğini nasıl konumlandırdığını anlamak açısından değerli ipuçları sunuyor. Bu bağlamda Türkiye ile bağların tam üyelik çerçevesinde değerlendirilmediği, hayli yakın bir gelecekte Türkiye’nin tam üyeliğine geçit verilmeyeceği anlaşılmakta. birebir vakitte AB Türkiye’yi jeo-stratejik evvelari içinde kıymetlendirerek Birliğin yaşamsal çıkarlarına ait biroldukça hususta iş birliği yapacağı esas partnerleri içinde görüyor. AB ile münasebetlere yönelik olarak Türkiye açısından da raporun ipuçlarının gerçek okunması önemli. Türkiye’nin, bir yandan ikili münasebetlerin “ahde vefa prensibi” doğrultusunda normalleşmesinin hem bölgesel tıpkı vakitte global refaha katkı sunacağını muhataplarına daha sık hatırlatması, öbür yandan AB ile siyasi, ekonomik ve farklı alanlardaki bağlantıların, ulusal çıkarlar çerçevesinde güncellenmesi için karşılıklı ve istikrarlı adımların atılmasını sağlaması büyük kıymet arz ediyor.
[Dr. Nurgül Bekar Ufuk Üniversitesi İİBF Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Alakalar Kısmı öğretim üyesidir]
Üniversiteyi ailenizin yanında mı okumayı tercih edersiniz diğer bir kentte mi?
— Haberler.com (@Haberler) September 16, 2021
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 11 Eylül 2001’de gerçekleşen terör ataklarının üzerinden yirmi yıl geçti. Bu taarruzlar memleketler arası aktörlerin birbirleriyle olan bağlantılarında kıymetli değişikliklere niye olurken, atakların akabinde milletlerarası siyaset yirminci yüzyıldakilere nazaran farklı güvenlik sınamalarıyla müsabakaya devam ediyor.
Bu kapsamda memleketler arası münasebetlerdeki ana güç alanlarından biri olan Avrupa Birliği (AB) de bütünleşme seyahatinde kendisini değişikliklere adapte edecek ve çeşitli tehditlere karşı koruyabilecek sistemler bulmaya çalışıyor. 1957’de altı üye ile yola çıkan Birliğin bugün üye sayısı 27’ye ulaştı. Buna karşın süreç içerisinde Birliğe yeni formatlar atılması o kadar da kolay olmadı; AB bütünleşme adımlarında vakit zaman tökezledi. Her tökezlediğinde yeni çıkış yolları bulmaya çalışan AB, son olarak yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının niye olduğu krizde hem örgütsel bazda birebir vakitte üyeler içindeki ilgilerde önemli meşakkatler yaşadı, AB’nin dağılacağı öngörüleri -Brexit sıkıntısı de yeniliğini korumaktayken- uzmanlar tarafınca oldukçaça lisana getirildi. Bu bağlamda AB’nin krizlerle gayretini uygunlaştırmak, bir öbür deyişle AB’yi muhtemel krizlere karşı güçlendirmek için gerçekleştirilen çalışmalardan biri de AB Kurulu tarafınca hazırlanan ve birincisi 9 Eylül 2020’de açıklanan AB Stratejik Öngörü Raporları.
Stratejik öngörü raporlarının emeli AB’yi bundan daha sonraki şoklara hazırlamak ve kendi istediği geleceği şekillendirmesini sağlamaya yardımcı olmaktır. “Daha Güçlü Bir Avrupa’nın Rotasını Çizmek” (Charting the course towards a more resilient Europe ) isimli birinci öngörü raporu, AB’nin bilhassa Kovid-19’dan çıkardığı derslerden de hareketle gerek örgütün gerekse üye ülkelerin dayanıklılığının artırılmasına vurgu yapıyordu. Bu çerçevede raporun fonksiyonu şüphesiz falcılık değildi, ama ortaya çıkabilecek krizlerin tesirlerini ve fayda-zarar hesabını yapabilmek, ötürüsıyla farklı gelecek senaryolarını ortaya koyabilmekti. bu biçimdece AB ortasındaki siyaset yapıcıların desteklenmesi ve öngörülerin AB siyaset imal sürecine dahil olması hedeflenmişti. 2020 raporunda birbiriyle irtibatlı dört temel alandaki öngörüler açıklanmıştı: (i) Toplumsal ve ekonomik direnç, (ii) jeo-stratejik direnç, (iii) yeşil direnç ve (iv) dijital direnç. Rapordaki değerli tespitlerden biri de dünya siyasetinin yük noktasının doğuya ve güneye kaydığı tarafındaydı.
AB’ye nazaran global siyasette temel eğilimler
Stratejik Öngörü Raporunun ikincisi “AB’nin Kapasitesi ve Harekete Geçme Özgürlüğü” (The EU’s Capacity and Freedom to Act) başlığıyla 8 Eylül 2021 tarihinde AB Komitesinin Kurumlararası Münasebetler ve Öngörüden Sorumlu Lider Yardımcısı Maros Sefcovic tarafınca ilan edildi. İkinci rapor, Birliğin gelecekteki global trendlere ve meselelere karşı kendisini nasıl yapılandırması gerektiğine ait sorulara karşılıklar arıyor. Bu çerçevedeki öngörülerden biri birinci raporla çakışıyor; global gücün doğuya ve güneye kaymaya devam ettiği belirtiliyor. Raporda, memleketler arası siyasette dört temel global trend tanımlanıyor: İklim değişikliği ve başka çevresel meydan okumalar, dijital hiperbağlantılılık ve teknolojik dönüşümler, demokratik idare modelleri ve bedeller üstündeki baskı, global tertip ve demografik değişim. Dünya nüfusunun 2030 yılında 8,5 milyar, 2050’de ise 9,7 milyara çıkmasının varsayım edildiği rapora bakılırsa AB nüfusu ise 420 milyon civarına düşecek. ABD ve Çin içindeki global rekabetin artmasına ve fazlaca kutupluluğa yapılan vurguların yanı sıra AB’nin açık stratejik özerkliğini güçlendirmek ve 2050’ye yanlışsız global liderliğini pekiştirmek ismine AB liderliğinin sınanacağı on başlıkta aksiyon alanları da 2021 Stratejik Öngörü Raporu’nda şöyleki sıralanıyor:
Sürdürülebilir ve güçlü sıhhat & besin sistemlerinin sağlanmasıKarbondan arındırılmış ve uygun maliyetli güç güvenliğiVeri idaresinde, yapay zeka ve üstün teknolojilerde kapasite güçlendirilmesiKritik hammaddelerin arz güvenliği ve çeşitlendirilmesiStandart oluşturulmada birinci harekete geçen global güç olmaDayanıklı ve gelecekte de fonksiyonel ekonomik ve finansal sistemler oluşturmakAB gayelerini karşılayan marifet ve yeteneklerin geliştirilmesi ve korunmasıGüvenlik ve savunma kapasitelerinin güçlendirilmesi ve uzaya erişimHerkes için barış, güvenlik ve refahın teşvik edilmesinde global ortaklarla çalışmakKamu kurumlarının ve idarelerinin dayanıklılığını artırmakRaporda görüleceği üzere AB, kendini geleceğe hazırlama ismine çok kapsamlı konuları ele alırken bu alanlara ait öngörüler üreterek ortak maksatlarını belirtiyor. Bu çerçevede AB’ye hammadde sağlayan ülkeler içinde yer alan, ayrıyeten göçle ilgili konularda stratejik bir coğrafyada bulunan Türkiye, raporda ele alınan mevzular açısından özel bir kıymet arz ediyor. bundan evvelki raporda ismi geçmeyen, Birliğe tam üye olmaya aday ülke statüsündeki Türkiye’ye 2021 raporunda üç yerde atıf yapılıyor: birinci vakit içinderda, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Meksika ve Rusya ile birlikte Türkiye de “yükselen güçler” (Emerging 7; E-7) içinde sayılıyor. 1975’te dünya iktisadının yüzde 60’ını oluşturan G-7 ülkeleri (Kanada, Fransa, ABD, Almanya, İtalya, İngiltere, Japonya) bugün artık yüzde 40’ını teşkil ediyor. Anılan E-7 ülkelerinin GSYİH toplamı ise, G-7 ülkelerinin üçte ikisine denk düşüyor. Üstelik bu sayılar 2050 yılına kadar E-7 lehine daha da değişmiş olacak. Ama artan GSYİH oranları bu yükselen ülkelerde gelir eşitsizliği, etraf ve çalışma şartlarında daha düşük standartlar üzere problemlerin ortadan kalkacağı manasına gelmiyor.
İkinci raporda Türkiye’den bahsedilen ikinci konu; gelecekte ortaya çıkabilecek doğal afetler ve öteki acil sıkıntılar karşısında AB üyelerinin yanı sıra İzlanda, Norveç, Sırbistan, Karadağ, Kuzey Makedonya ve Türkiye ile iş birliği ortasında hareket edilmesinin gerekliliği. Bu vurgudan anlaşılan; krizlere karşı acil müdahaleler ve tahlil bulma konusunda AB’nin, Türkiye’yi kıymetli bir partner olarak iş birliği yapacağı ülkeler içinde gördüğüdür. Türkiye açısından bu tespitin hakikat okunması, Türkiye-AB bağlarının tam üyelik tarafında olmasa bile bir daha “karşılıklı çıkarlar” temeline oturtulabilmesi için atılacak adımlara katkı sağlayacaktır. Çünkü krizlerin tahliline yönelik iş birliğinde Türkiye’ye yapılan atıf, AB’nin gelecekteki sıkıntıların üstesinden gelinmesinde Türkiye’ye duyacağı gereksinimi da kayıtlara geçiriyor.
AB’nin jeo-stratejik evvelarinde Türkiye’nin pozisyonu
Türkiye’nin AB açısından yerini izah eden üçüncü atıf ise Birliğin jeo-stratejik evvelarinde kendini gösteriyor. Bir başka tabirle AB, stratejik koalisyonlarını, muhakkak bölge ve ülkelerle iş birliklerini bir daha canlandırmak ve geliştirmek niyetinde olduğunu ortaya koyarken Türkiye’nin de ismini anıyor. Ayrıyeten rapor Rusya ile ilgilerin kıymetine de dikkat çekerek, AB ile Rusya içinde prensipli iş birliğinin artırılmasını öngörüyor. Türkiye, AB için gerek tek başına (doğrudan) gerekse transatlantik ilgilerin güçlendirilmesi, Batı Balkanların AB’ye entegrasyonu, Afrika ile stratejik iştirak, Hint-Pasifik ilişkisi ve Orta Asya coğrafyasındaki istikrar niçiniyle de (dolaylı olarak) kıymet taşıyor. Zira AB’nin jeo-stratejik evvelari içinde gördüğü bu bölgelerin her birinde ulusal çıkarları açısından Türkiye’nin mevcudiyeti kelam konusu. ötürüsıyla Türkiyesiz ve/veya Türkiye’ye karşın AB’nin tek başına yürüteceği iş birliği, global barışa olumlu katkı sağlamada eksik kalacaktır.
Sonuç olarak, AB’nin geçen yıl başlayan ve sistemli biçimde devam etmesi öngörülen stratejik öngörü raporlarının ikincisi, AB’nin global sistem ortasında kendi geleceğini nasıl konumlandırdığını anlamak açısından değerli ipuçları sunuyor. Bu bağlamda Türkiye ile bağların tam üyelik çerçevesinde değerlendirilmediği, hayli yakın bir gelecekte Türkiye’nin tam üyeliğine geçit verilmeyeceği anlaşılmakta. birebir vakitte AB Türkiye’yi jeo-stratejik evvelari içinde kıymetlendirerek Birliğin yaşamsal çıkarlarına ait biroldukça hususta iş birliği yapacağı esas partnerleri içinde görüyor. AB ile münasebetlere yönelik olarak Türkiye açısından da raporun ipuçlarının gerçek okunması önemli. Türkiye’nin, bir yandan ikili münasebetlerin “ahde vefa prensibi” doğrultusunda normalleşmesinin hem bölgesel tıpkı vakitte global refaha katkı sunacağını muhataplarına daha sık hatırlatması, öbür yandan AB ile siyasi, ekonomik ve farklı alanlardaki bağlantıların, ulusal çıkarlar çerçevesinde güncellenmesi için karşılıklı ve istikrarlı adımların atılmasını sağlaması büyük kıymet arz ediyor.
[Dr. Nurgül Bekar Ufuk Üniversitesi İİBF Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Alakalar Kısmı öğretim üyesidir]
Üniversiteyi ailenizin yanında mı okumayı tercih edersiniz diğer bir kentte mi?
— Haberler.com (@Haberler) September 16, 2021