1977’de, Milano’da doğan Giulio Cavalli, roman yazarlığının yanı sıra, tiyatro oyunlarıyla da isminden kelam ettiren bir aktivisttir. Bilhassa politik oyunları ve İtalyan mafya tertibinin perde ardını husus edinen kitaplarıyla tanınır.
Aktüel siyasetle, etraf ve insan haklarıyla ilgili faal biçimde YouTube görüntüleri çeken, podcastler yayınlayan Cavalli’nin Türkçedeki birinci kitabı geçtiğimiz günlerde raflara girdi. ‘Dalga’ ismini taşıyan, Yelda Gürlek’in İtalyanca aslından çevirdiği bu romanın altında ise Can Yayınları’nın imzası var.
ÖLÜLERİN YÜZYILI
“Ölüler. Kıyıya vuran dalgalarla denizin kıyıya üst üste yığdığı poşetler üzere, ezilmiş hızlarıyla biri ötekinin göğsünde, gerisini kimsenin iddia edemeyeceği yığından dışarı bir ayağın sarktığı, doğan olmayacak kadar tuhaf bir halde birbirlerine yılan üzere dolanmış, kemiksiz filetolar halinde uzanan, suda yıpranmış, güneşte kaskatı kesilmiş tişörtleri ve pantolonlarıyla, insan kadavraları, hepsi erkek ve hepsi genç ve hepsi birebir biçimde kaslı, tıpkı fil kafeslerinde yetiştirilmiş, satışa hazır edilmiş ve sonunda da denize pazarlanmış üzere onlarca, tahminen yüzlerce bedenin kümelendiği cesetten bir halı.”
Küçük bir kıyı kasabası olan DF’de her şey tüm basitlığında ilerlerken, günün birinde, Giovanni Ventimiglia ismindeki yaşlı bir balıkçı, teknesini iskeleye yanaştırdığı esnada denizde bir erkek cesedi görür. Cesedin üzerinde bir gömlek, bir de şort vardır ve derisi -uzun vakit denizde kalmaktan dolayı- kavrulmuştur.
Ventimiglia, balık pazarına geç gidip eşinden azar yemeği göze alarak polisleri çağırır ve Komiser Don Magnani’ye olayı etraflıca anlatır. Yapılan araştırmada cesedin bu kasabadan, hatta bu ülkeden olmadığı kararına varılır. Derisi koyudur, Afrikalı olabileceği düşünülür. Muhtemelen dalgaya kapılıp karşı taraftan, öte yakadan gelmiştir, lakin vefat sebebi tam olarak aşikâr değildir. Ne bir bıçak yarası vardır bedeninde ne de öteki bir şey. Pekala lakin kimdir bu, neyin nesidir?
Dalga, Giulio Cavalli, Mütercim: Yelda Gürlek, 224 syf., Can Yayınları, 2021.
Ventimiglia’nın bulduğu cesetle ilgili soruşturma kısa müddette bilinmezliklerle dolu bir biçimde kapatılır. Kimin nesi olduğu bilinmeyen bir yabancıyla ilgilenmek istemezler açıkçası. Ne var ki kısa bir süre daha sonra Lilly isimli bir bayan ikinci bir erkek cesedi bulur. Bu da neredeyse birincisiyle birebirdir. bir süre daha sonra birbirinin andıran dört erkek cesedi daha bulununca işler ister istemez ciddileşme başlar, lakin bir daha de epey önemsenmez. Bütün yetkililerin bir kaçış yolu vardır: Olayın bir deniz kazası olduğu, cesetlerin peyderpey kıyıya vurduğu argüman edilir.
Kısa müddet daha sonraysa işler çığırından çıkmaya başlar. Evvel yüz küsür ceset vurur DF kıyılarına. Ardından bu sayı yirmi bini aşar. birebir vakitte birebir anda. Yetkililer bunlarla uğraşmaya çabalarken büyük bir ceset “akını” daha yaşanır. O denli ki sokaklar, bahçeler, kapı ve pencere önleri… Akla gelen neredeyse bütün toplumsal alanlar üst üste binmiş, fizikî olarak birbirine benzeyen cesetlerle dolup taşmaya başlar.
AVRUPA DEHŞET TOPLUMU
‘Dalga’da eşine az rastlanır, distopik bir atmosfer var. Her şey tüm bayağılığıyla ilerlerken, gerçeğin içine bir taş atarak onu bulandıran Cavalli, birinci elden pek “normal” gelen bir durumu yavaş yavaş tırmandırarak, romanı ortasından çıkılmaz bir tansiyona dönüştürmeyi başarır.
Kitaptaki temel sıkıntı her ne kadar ölülermiş üzere görünse de, ilerleyen sayfalarda Cavalli’nin asıl kederinin öteki olduğunu anlarız. Kasaba halkı, aslında bu tehdit olmayan tehditleri, ölüleri nasıl karşılar, onlarla nasıl baş etmeye çalışır ve tüm bunlar nelere sebep olur… Soruların gerisi ardı kesilmez ve karşılıksız kalan sorular büyük endişeler yaratarak bir baskı ögesine dönmeye başlar.
İşte Cavalli’nin de, kitabın da ana tartışmasını bu oluşturur. Ölülerin kalabalık biçimde DF kıyılarını, hatta sokakları işgal etmesi, toplumsal alakaları zedeleyip, birtakım sıhhat tedbirlerine kapı aralasa da, öncedena bu denli meyyitin nereye konacağı üzere temel bir soru işareti yaratır. Lakin bu da yetmez. “Çözülen” her soru, çoğalarak kasabanın üstüne çöreklenir. Devamında, kıyı şeridini sınırlamaktan, özel yasaklara ve hatta kapatılmaya kadar uzanan bir dizi tedbir “haklı” münasebetlerle alınırken, güç ve yasaklar her adımda dönüşerek yavaş yavaş totaliterleşmeye kapı ortalar.
Kasabanın geçirdiği bu dönüşümü halk üzerinden okuyabilsek de, Cavalli karşımıza çeşitli temsilciler çıkarır; bunların başında komiser, belediye lideri, din adamı ve medyacı gelir. Ölülerin nereden geldiğiyle başlayan sürecin, bu biçimdesi “önlemlerle” devam etmesini bu temsiliyetler üzerinden okurken, güç ve meşruiyet üzerine ister istemez bir daha düşünürüz.
Öteki taraftan bu “ne idiği belirsiz” ölülerin birbirine fizikî olarak benzemesi de Cavalli’nin bilhassa altını çizdiği bir detaydır. Ölülerin deri renklerinin koyu olması, birinci elden net bir gerçeği, çağdaş dünyanın en büyük sorunlarından biri olan sığınmacıları akla getirir. Denizi geçmeye çalışırken botu batan/batırılan, birçoğu boğulan, kalanlarınsa beter kurallarda yaşadığı bu sistemde “ev sahiplerinin” yaşadığı dehşet pek başarılı biçimde işlenir.
Cavalli, her fırsatta politik biri olduğunun belirten, taraf olmayanları eleştiren bir müelliftir. Probleme buradan bakınca da gerek sığınmacı sorunu gerek Avrupa’daki endişe ve totoliterleşmeye yatkınlık durumu daha net bir tablo çizer bize.
“Bir kişi yolda yürürken düşerse güldürü, herkes birebir anda düşerse trajedi olur,” demişti bir gün Muzaffer İzgü. ‘Dalga’yı okurken bu kelam aklıma geldi: Bir ceset kıyıya vurursa “normal”dir, ancak on binlerce ceset vurursa bu bir felaket olur.
Aktüel siyasetle, etraf ve insan haklarıyla ilgili faal biçimde YouTube görüntüleri çeken, podcastler yayınlayan Cavalli’nin Türkçedeki birinci kitabı geçtiğimiz günlerde raflara girdi. ‘Dalga’ ismini taşıyan, Yelda Gürlek’in İtalyanca aslından çevirdiği bu romanın altında ise Can Yayınları’nın imzası var.
ÖLÜLERİN YÜZYILI
“Ölüler. Kıyıya vuran dalgalarla denizin kıyıya üst üste yığdığı poşetler üzere, ezilmiş hızlarıyla biri ötekinin göğsünde, gerisini kimsenin iddia edemeyeceği yığından dışarı bir ayağın sarktığı, doğan olmayacak kadar tuhaf bir halde birbirlerine yılan üzere dolanmış, kemiksiz filetolar halinde uzanan, suda yıpranmış, güneşte kaskatı kesilmiş tişörtleri ve pantolonlarıyla, insan kadavraları, hepsi erkek ve hepsi genç ve hepsi birebir biçimde kaslı, tıpkı fil kafeslerinde yetiştirilmiş, satışa hazır edilmiş ve sonunda da denize pazarlanmış üzere onlarca, tahminen yüzlerce bedenin kümelendiği cesetten bir halı.”
Küçük bir kıyı kasabası olan DF’de her şey tüm basitlığında ilerlerken, günün birinde, Giovanni Ventimiglia ismindeki yaşlı bir balıkçı, teknesini iskeleye yanaştırdığı esnada denizde bir erkek cesedi görür. Cesedin üzerinde bir gömlek, bir de şort vardır ve derisi -uzun vakit denizde kalmaktan dolayı- kavrulmuştur.
Ventimiglia, balık pazarına geç gidip eşinden azar yemeği göze alarak polisleri çağırır ve Komiser Don Magnani’ye olayı etraflıca anlatır. Yapılan araştırmada cesedin bu kasabadan, hatta bu ülkeden olmadığı kararına varılır. Derisi koyudur, Afrikalı olabileceği düşünülür. Muhtemelen dalgaya kapılıp karşı taraftan, öte yakadan gelmiştir, lakin vefat sebebi tam olarak aşikâr değildir. Ne bir bıçak yarası vardır bedeninde ne de öteki bir şey. Pekala lakin kimdir bu, neyin nesidir?
Dalga, Giulio Cavalli, Mütercim: Yelda Gürlek, 224 syf., Can Yayınları, 2021.
Ventimiglia’nın bulduğu cesetle ilgili soruşturma kısa müddette bilinmezliklerle dolu bir biçimde kapatılır. Kimin nesi olduğu bilinmeyen bir yabancıyla ilgilenmek istemezler açıkçası. Ne var ki kısa bir süre daha sonra Lilly isimli bir bayan ikinci bir erkek cesedi bulur. Bu da neredeyse birincisiyle birebirdir. bir süre daha sonra birbirinin andıran dört erkek cesedi daha bulununca işler ister istemez ciddileşme başlar, lakin bir daha de epey önemsenmez. Bütün yetkililerin bir kaçış yolu vardır: Olayın bir deniz kazası olduğu, cesetlerin peyderpey kıyıya vurduğu argüman edilir.
Kısa müddet daha sonraysa işler çığırından çıkmaya başlar. Evvel yüz küsür ceset vurur DF kıyılarına. Ardından bu sayı yirmi bini aşar. birebir vakitte birebir anda. Yetkililer bunlarla uğraşmaya çabalarken büyük bir ceset “akını” daha yaşanır. O denli ki sokaklar, bahçeler, kapı ve pencere önleri… Akla gelen neredeyse bütün toplumsal alanlar üst üste binmiş, fizikî olarak birbirine benzeyen cesetlerle dolup taşmaya başlar.
AVRUPA DEHŞET TOPLUMU
‘Dalga’da eşine az rastlanır, distopik bir atmosfer var. Her şey tüm bayağılığıyla ilerlerken, gerçeğin içine bir taş atarak onu bulandıran Cavalli, birinci elden pek “normal” gelen bir durumu yavaş yavaş tırmandırarak, romanı ortasından çıkılmaz bir tansiyona dönüştürmeyi başarır.
Kitaptaki temel sıkıntı her ne kadar ölülermiş üzere görünse de, ilerleyen sayfalarda Cavalli’nin asıl kederinin öteki olduğunu anlarız. Kasaba halkı, aslında bu tehdit olmayan tehditleri, ölüleri nasıl karşılar, onlarla nasıl baş etmeye çalışır ve tüm bunlar nelere sebep olur… Soruların gerisi ardı kesilmez ve karşılıksız kalan sorular büyük endişeler yaratarak bir baskı ögesine dönmeye başlar.
İşte Cavalli’nin de, kitabın da ana tartışmasını bu oluşturur. Ölülerin kalabalık biçimde DF kıyılarını, hatta sokakları işgal etmesi, toplumsal alakaları zedeleyip, birtakım sıhhat tedbirlerine kapı aralasa da, öncedena bu denli meyyitin nereye konacağı üzere temel bir soru işareti yaratır. Lakin bu da yetmez. “Çözülen” her soru, çoğalarak kasabanın üstüne çöreklenir. Devamında, kıyı şeridini sınırlamaktan, özel yasaklara ve hatta kapatılmaya kadar uzanan bir dizi tedbir “haklı” münasebetlerle alınırken, güç ve yasaklar her adımda dönüşerek yavaş yavaş totaliterleşmeye kapı ortalar.
Kasabanın geçirdiği bu dönüşümü halk üzerinden okuyabilsek de, Cavalli karşımıza çeşitli temsilciler çıkarır; bunların başında komiser, belediye lideri, din adamı ve medyacı gelir. Ölülerin nereden geldiğiyle başlayan sürecin, bu biçimdesi “önlemlerle” devam etmesini bu temsiliyetler üzerinden okurken, güç ve meşruiyet üzerine ister istemez bir daha düşünürüz.
Öteki taraftan bu “ne idiği belirsiz” ölülerin birbirine fizikî olarak benzemesi de Cavalli’nin bilhassa altını çizdiği bir detaydır. Ölülerin deri renklerinin koyu olması, birinci elden net bir gerçeği, çağdaş dünyanın en büyük sorunlarından biri olan sığınmacıları akla getirir. Denizi geçmeye çalışırken botu batan/batırılan, birçoğu boğulan, kalanlarınsa beter kurallarda yaşadığı bu sistemde “ev sahiplerinin” yaşadığı dehşet pek başarılı biçimde işlenir.
Cavalli, her fırsatta politik biri olduğunun belirten, taraf olmayanları eleştiren bir müelliftir. Probleme buradan bakınca da gerek sığınmacı sorunu gerek Avrupa’daki endişe ve totoliterleşmeye yatkınlık durumu daha net bir tablo çizer bize.
“Bir kişi yolda yürürken düşerse güldürü, herkes birebir anda düşerse trajedi olur,” demişti bir gün Muzaffer İzgü. ‘Dalga’yı okurken bu kelam aklıma geldi: Bir ceset kıyıya vurursa “normal”dir, ancak on binlerce ceset vurursa bu bir felaket olur.