İbrahim Yıldırım’ın, 1987’de yayımlanan ‘Bir Cinayetin Ekonomisi’ isimli birinci (öykü) yapıtından günümüze gelene kadar toplamda onun üzerinde kitaba imza attığını görüyoruz.
2015 yılında yayımlanan ‘Dokuzuncu Haşmet’ isimli romanıyla 45. Orhan Kemal Roman Armağanı’na layık görülen Yıldırım’ın geçtiğimiz günlerde yeni bir romanı yayınlandı. ‘Dünbatımı Defterleri – Edebî, İçtimaî, Cinaî, Tıbbî Bir Kolaj’ ismini taşıyan roman Kırmızı Kedi etiketiyle raflardaki yerini aldı.
ÇOK KATMANLI BİR YAPI
“Verdiğim ortaları çıkartırsak neredeyse elli saat kalem oynatıp manalı, işe fayda bir şeyler yazmaya çalışmaktan bitap düşmüş olmalıyım. bir daha de sürdürmeli, bu ek metni parmaklarım sessiz çığlıklar atıyor olsa da tamamlamalıyım…”
Çok katmanlı bir yapı üzerine inşa edilen ‘Dünbatımı Defterleri’, kurmacayla gerçeğin iç içe geçtiği, öykünün de kendi ortasında katmanlara ayrıldığı bir kitap. Bunu daha birinci elden müellifin kendisini de kurmacaya dahil etmesinden anlıyoruz. Yıldırım, “Bu kitap, kıyıda köşede kalmış bir muharririn iki gün ortasında aldığı notları içeren defterlerin ve avukatına bıraktığı başka yazılı gerecin elden ve gözden geçirilmesiyle hazırlandı” biçiminde bir notla başlıyor kitaba. Kendisine iletilen dört defteri, yaklaşık beş yıllık bir emeğin akabinde, titiz bir çalışmayla yayına hazırladığından, bu süreçteki hassasiyetlerinden ve defterlerin kabaca ne olduğundan bahsediyor.
Yıldırım’ın girizgâhından daha sonra, temel muharririn, yani defterlerin sahibinin girizgâhıyla karşılaşıyoruz. İlerleyen sayfalarda isminin Aşir Emin Başören olduğunu öğreneceğimiz müellif bu kısımda defterlerin yazılma sürecini, onu yazmaya iten niçinleri ve hayatının sonuna yaklaştığı dakikalarda hissettiği şeyleri anlatıyor.
Aşir Emin’in altmış bir yıllık hayatı, bu kısacık anda ete kemiğe bürünürken, onunla bir arada can bulan meyyit dostlarla da bir daha bu kısımda tanışıyoruz. bu biçimdece kurmacanın gerçeğine bir adım daha atıyoruz.
Dünbatımı Defterleri – Edebî, İçtimaî, Cinaî, Tıbbî Bir Kolaj, İbrahim Yıldırım, 464 syf., Kırmızı Kedi Yayınları, 2021.
YALNIZLIK ÖMÜR UZUNLUĞU
“İnsan ise öldüğünde değil, onu hatırlayan kimse kalmadığında bütün yaşadıklarıyla bir arada büsbütün yok oluyor, ismine soyadına sırf resmi defterlerde, mezar taşlarında rastlanıyor. Birtakım mezarlar ise nitekim boş, isim ve soyadı yazılı bir taştan ibaret oluyor…”
Aşir Emin’in ömrünü değiştiren olay 24 Nisan 1968’de, bir Anadolu kazasında, ailesinin geçirdiği trafik kazasıyla değişiyor. Yapayalnız kalan Emin, ileride epey güçlü ve tanınan bir kalp cerrahı olacak Muvaffak ile annesinden yadigâr aktarlığıyla bilinen Artemis’in hamiliğinde büyüyor. Edebiyata olan ilgisi her fırsatta desteklenen Emin, üniversitede okuduğu edebiyat kısmını yarıda bıraksa bile bu yüzden yazmaya devam ediyor. Ne var ki Muvaffak’ın sayesinde basılan birinci kitabı büyük bir hayal kırıklığına sebep olunca, prestij kaybından çekinen yayınevi kitabı kısa bir müddetde toplatıp imha ediyor. Emin’in edebiyatla, dahası beşerle, dünyayla kurduğu en büyük bağlardan biri de bu biçimdece kopup gidiyor.
Biz de bu sayede defterlerin Emin için ne derece kıymetli olduğunu anlıyoruz. Pekala tam olarak ne bu defterler? Anı mı, deneme mi, roman mı, ne? Kurmacayla gerçeğin içe içe girmesi üzere, defterler de tipleri içe içe sokmaya başlıyor bu noktada. Fakat neresinden bakarsak bakalım, bu “itirafname” yalnızca Emin’in ömründen ibaret kalmıyor, acılar ve hayal kırıklıkları paylaşılmadan artıyor.
UYUMSUZ İNSANIN ÇARESİZLİĞİ
“Bence vefat de kitabı taklit eder…
Hatta muharrir, kendi kitabını ya da yazdıklarını taklit ederek bir diğerinin olduğu kadar kendinin katili de olabilir. Bu mevt çeşidinin edebiyat dünyasında fazlaca örneği vardır. Ancak benim durumum, karısını boğarak öldüren, daha sonra da oturup kitap yazıp kendini haklı çıkarmaya çalışan bir diğer Fransız düşünürün durumuna biraz olsun benzemektedir.”
Emin, fevkalade bir hayal kırıklığına sebep olan birinci hikaye kitabında olduğu üzere, bu dört defterde de sona varmadan, ipi göğüslemedilk evvel mevtle, geçmişiyle bir hesaplaşma içerisine giriyor. Bu tam olarak şuurlu bir tavır da değil aslında; biraz şuur akışıyla ilerleyen, yer yer hezeyanların arşa çıktığı, biraz öfkeli, biraz nötr hislerle bezeli ve neresinden tutarsak tutalım daima dönüp bize mevti işaret ediyor.
aslına bakarsan onun hayatında her şey mevtle başlıyor. Emin, ailesinin vefatından daha sonra bir daha doğuyor, uğraşıp bir şeyler yazıyor, yayınlatıyor lakin bu kere de sembolik vefatla karşılaşıyor, edebiyat etrafından aforoz ediliyor. Hayatta en güvendiği iki insan da kısa aralıkla ölünce kendisi de bu yola ister istemez giriyor. Öbür bir değişle vefat, Emin için bildik bir yol, oradan hayli sefer geçmiş, bütün sevdikleri de orada. ötürüsıyla mevt istenci satır ortalarında büyük bir sarsıntıyı değil, tersine huzurlu bir atmosferi de çağrıştırıyor zira Emin asıl uyumsuzluğu dünyada, hayatta yaşıyor.
Evvel kurmaca Yıldırım, ardından gerçek Yıldırım bu hayli katmanlı, keskin hislerin hâkim olduğu romanı pek akışkan bir biçimde, klâsik kalıpların haricinde kalmaya çabalayarak kotarmayı başarıyor. Yerli – yabancı bir hayli muharriri, müzisyeni ağırlayarak ilerlerken başta edebiyat dünyası olmak üzere bir epeyce kutsala sataşmaya da itina gösteriyor.
2015 yılında yayımlanan ‘Dokuzuncu Haşmet’ isimli romanıyla 45. Orhan Kemal Roman Armağanı’na layık görülen Yıldırım’ın geçtiğimiz günlerde yeni bir romanı yayınlandı. ‘Dünbatımı Defterleri – Edebî, İçtimaî, Cinaî, Tıbbî Bir Kolaj’ ismini taşıyan roman Kırmızı Kedi etiketiyle raflardaki yerini aldı.
ÇOK KATMANLI BİR YAPI
“Verdiğim ortaları çıkartırsak neredeyse elli saat kalem oynatıp manalı, işe fayda bir şeyler yazmaya çalışmaktan bitap düşmüş olmalıyım. bir daha de sürdürmeli, bu ek metni parmaklarım sessiz çığlıklar atıyor olsa da tamamlamalıyım…”
Çok katmanlı bir yapı üzerine inşa edilen ‘Dünbatımı Defterleri’, kurmacayla gerçeğin iç içe geçtiği, öykünün de kendi ortasında katmanlara ayrıldığı bir kitap. Bunu daha birinci elden müellifin kendisini de kurmacaya dahil etmesinden anlıyoruz. Yıldırım, “Bu kitap, kıyıda köşede kalmış bir muharririn iki gün ortasında aldığı notları içeren defterlerin ve avukatına bıraktığı başka yazılı gerecin elden ve gözden geçirilmesiyle hazırlandı” biçiminde bir notla başlıyor kitaba. Kendisine iletilen dört defteri, yaklaşık beş yıllık bir emeğin akabinde, titiz bir çalışmayla yayına hazırladığından, bu süreçteki hassasiyetlerinden ve defterlerin kabaca ne olduğundan bahsediyor.
Yıldırım’ın girizgâhından daha sonra, temel muharririn, yani defterlerin sahibinin girizgâhıyla karşılaşıyoruz. İlerleyen sayfalarda isminin Aşir Emin Başören olduğunu öğreneceğimiz müellif bu kısımda defterlerin yazılma sürecini, onu yazmaya iten niçinleri ve hayatının sonuna yaklaştığı dakikalarda hissettiği şeyleri anlatıyor.
Aşir Emin’in altmış bir yıllık hayatı, bu kısacık anda ete kemiğe bürünürken, onunla bir arada can bulan meyyit dostlarla da bir daha bu kısımda tanışıyoruz. bu biçimdece kurmacanın gerçeğine bir adım daha atıyoruz.
Dünbatımı Defterleri – Edebî, İçtimaî, Cinaî, Tıbbî Bir Kolaj, İbrahim Yıldırım, 464 syf., Kırmızı Kedi Yayınları, 2021.
YALNIZLIK ÖMÜR UZUNLUĞU
“İnsan ise öldüğünde değil, onu hatırlayan kimse kalmadığında bütün yaşadıklarıyla bir arada büsbütün yok oluyor, ismine soyadına sırf resmi defterlerde, mezar taşlarında rastlanıyor. Birtakım mezarlar ise nitekim boş, isim ve soyadı yazılı bir taştan ibaret oluyor…”
Aşir Emin’in ömrünü değiştiren olay 24 Nisan 1968’de, bir Anadolu kazasında, ailesinin geçirdiği trafik kazasıyla değişiyor. Yapayalnız kalan Emin, ileride epey güçlü ve tanınan bir kalp cerrahı olacak Muvaffak ile annesinden yadigâr aktarlığıyla bilinen Artemis’in hamiliğinde büyüyor. Edebiyata olan ilgisi her fırsatta desteklenen Emin, üniversitede okuduğu edebiyat kısmını yarıda bıraksa bile bu yüzden yazmaya devam ediyor. Ne var ki Muvaffak’ın sayesinde basılan birinci kitabı büyük bir hayal kırıklığına sebep olunca, prestij kaybından çekinen yayınevi kitabı kısa bir müddetde toplatıp imha ediyor. Emin’in edebiyatla, dahası beşerle, dünyayla kurduğu en büyük bağlardan biri de bu biçimdece kopup gidiyor.
Biz de bu sayede defterlerin Emin için ne derece kıymetli olduğunu anlıyoruz. Pekala tam olarak ne bu defterler? Anı mı, deneme mi, roman mı, ne? Kurmacayla gerçeğin içe içe girmesi üzere, defterler de tipleri içe içe sokmaya başlıyor bu noktada. Fakat neresinden bakarsak bakalım, bu “itirafname” yalnızca Emin’in ömründen ibaret kalmıyor, acılar ve hayal kırıklıkları paylaşılmadan artıyor.
UYUMSUZ İNSANIN ÇARESİZLİĞİ
“Bence vefat de kitabı taklit eder…
Hatta muharrir, kendi kitabını ya da yazdıklarını taklit ederek bir diğerinin olduğu kadar kendinin katili de olabilir. Bu mevt çeşidinin edebiyat dünyasında fazlaca örneği vardır. Ancak benim durumum, karısını boğarak öldüren, daha sonra da oturup kitap yazıp kendini haklı çıkarmaya çalışan bir diğer Fransız düşünürün durumuna biraz olsun benzemektedir.”
Emin, fevkalade bir hayal kırıklığına sebep olan birinci hikaye kitabında olduğu üzere, bu dört defterde de sona varmadan, ipi göğüslemedilk evvel mevtle, geçmişiyle bir hesaplaşma içerisine giriyor. Bu tam olarak şuurlu bir tavır da değil aslında; biraz şuur akışıyla ilerleyen, yer yer hezeyanların arşa çıktığı, biraz öfkeli, biraz nötr hislerle bezeli ve neresinden tutarsak tutalım daima dönüp bize mevti işaret ediyor.
aslına bakarsan onun hayatında her şey mevtle başlıyor. Emin, ailesinin vefatından daha sonra bir daha doğuyor, uğraşıp bir şeyler yazıyor, yayınlatıyor lakin bu kere de sembolik vefatla karşılaşıyor, edebiyat etrafından aforoz ediliyor. Hayatta en güvendiği iki insan da kısa aralıkla ölünce kendisi de bu yola ister istemez giriyor. Öbür bir değişle vefat, Emin için bildik bir yol, oradan hayli sefer geçmiş, bütün sevdikleri de orada. ötürüsıyla mevt istenci satır ortalarında büyük bir sarsıntıyı değil, tersine huzurlu bir atmosferi de çağrıştırıyor zira Emin asıl uyumsuzluğu dünyada, hayatta yaşıyor.
Evvel kurmaca Yıldırım, ardından gerçek Yıldırım bu hayli katmanlı, keskin hislerin hâkim olduğu romanı pek akışkan bir biçimde, klâsik kalıpların haricinde kalmaya çabalayarak kotarmayı başarıyor. Yerli – yabancı bir hayli muharriri, müzisyeni ağırlayarak ilerlerken başta edebiyat dünyası olmak üzere bir epeyce kutsala sataşmaya da itina gösteriyor.