Söz manası “bilgelik sevgisi” olan ideolojinin özünde, soru sorma ve diğerlerine ya da kendimize yönelttiğimiz sorulara verilen cevapları temellendirme bulunuyor. Sorular, karşılıklar ve temellendirmeler sonunda erişilen yahut oluşturulan felsefi bilgiler ve bunlardan doğan tartışmalar da inşası hâlâ süren ideoloji tarihini meydana getiriyor.
Sineması geri sardığımızda, ideoloji tarihli birinci soruların ve bunlara verilmeye çalışılan karşılıkların (elbet günümüzden bakarak değerlendirdiğimizde), çok yalın ve hatta kimi düşünürlerin deyişiyle “çocuksu” olduğunu görüyoruz. Kelam konusu çocuksuluk ideolojinin, felsefi telaffuzların, düşünmenin ve akıl yürütmelerin temelini oluşturuyor. İdeolojiyi ideoloji yapan yahut bilgelik sevgisini doğuran da bu işte.
Çocuklar için ideoloji çalışmalarını manalı ve zevkli kılan bu özellik, farklı ve kapsamlı diğer araştırma ve uygulamalar için kapı açmakla kalmıyor, disiplinlerarası faaliyetler için fikirler doğuruyor.
Nurşah Yılmaz ve Yılmaz Murat Bilican’ın hazırladığı; öğretmen ve veliler için uygulama örneklerinin bulunduğu, çocuklar için ideoloji çalışmalarında yeni bir basamak olan ‘Çocuk Edebiyatı ve İdeoloji’de, felsefi bakışla yorumlanan kırk kitap, zihninde sorular tetiklenmesi beklenen çocukları akıl yürütmek için cesaretlendiriyor.
KİTAPLARLA DÜŞÜNMEK
Yılmaz ve Bilican, çocuk edebiyatından seçtiği kırk kitapla anasınıfından ilkokul ve ortaokul çağına kadarki yaş kümeleriyle çalışan şahıslara yönelik bir rehber hazırlamış. Olağan bu seslenişin bir öteki tarafında çocuklar ve ebeveynler bulunuyor.
Çocuk Edebiyatı ve İdeoloji, Nurşah Yılmaz ve Yılmaz Murat Bilican, 256 syf., Dinozor Çocuk, 2021.
Muharrirler, kitapları nasıl ve neye nazaran seçtiğini açıklayarak çalışmanın içeriğine ve maksadına yönelik bir yol haritası da sunuyor: “Önceliğimiz, bizi kolaylıkla felsefi sorunlara taşıyabilmeleri ve fotoğraflarıyla, baskılarıyla çocukların dünyasına layık bir itinayla hazırlanmalarıydı. olağan olarak ilerleyen sayfalarda yer verdiğimiz nitelikli çocuk edebiyatıyla ilgili ölçütlerimizi de temel aldık. Bütün güzel örnekleri topladığımızı söyleyemeyiz, bir yerde ‘duralım’ demek zorundaydık ve geride buraya alamadığımız birfazlaca kitabı bıraktığımızı da üzülerek söyleyebiliriz. Seçtiğimiz bu kitaplarla hazırladığımız örnek soruşturmalar, anasınıfından liseye kadar her yaş çocukla yürütülebilir. Lise düzeyindeki çocuklar biraz da yaşları gereği seçilen kitapları kendilerine uygun bulmayabilir, bu niçinle lise öğretmenleri için teklifimiz, çalışma yaptıkları kümeye kitabı okumadan da (öyküyü anlatarak ya da uyarlayarak) kitapta yer alan sorunları ve soruları sınıfa taşıyabilecekleridir. Seçtiğimiz kitaplar, bir çocuk edebiyatı eseri olarak isimlendirilse da içerdiği felsefi yoğunluk niçiniyle her yaşta uygulanabilir özellikler taşıyor. Bu manada kitapların içerdiği sorunların muhakkak bir yaşı yok.”
İkilinin seçtiği kitaplardan kimileri şu biçimde: ‘La Fontaine Masalları’, ‘Tornet, File Çorap ve Diğer Şeyler’, ‘Toprak Ana Masalları’, ‘Çocuklar İçin Şiirler’, ‘Çekirge’nin Yolculuğu’, ‘Kiraz Hanım’ın Mutfağı’, ‘Küçük Prens’, ‘Selma…’
SORULARDAN KAVRAMLARA
Yılmaz ve Bilican’ın çocuklar için ideolojiyi ve edebiyatı bir ortaya getirmesi, bilinen ya da kabul edilenin haricinde yeni bir ideoloji yapma yolları arama uğraşı. Öteki bir deyişle çocuklarda merakı, soru sormayı, akıl yürütmeyi ve düşünmeyi harekete geçirmeye çalışıyorlar.
İkili, çocukların sorularını kavramsal seviyeye taşımaya uğraşıyor. Öbür bir sözle öğrenci merkezli eğitim-öğretimin temeline ideolojiyi yerleştirip çocukların bilgiye erişimini ve sorgulama yetilerini geliştirmeyi hedefliyor.
Öğrencilerin pasif olduğu klasik ders formatı yerine, bir ortaya gelen çocuklardan soruşturma topluluğu oluşturmayı temel alan bir model öneriyor Yılmaz ve Bilican. “Eleştirel, yaratıcı, ihtimamlı ve dayanışmaya yönelik düşünmenin öğrenildiği” bir sisteme atıf yapıyor müellifler.
Yılmaz ve Bilican, seçtiği metinlerden çıkardığı sorularla, açtıkları tartışmalarla, felsefi yorum ve kavramlaştırmalarla çocuklar için ideolojiyi ve edebiyatı buluşturuyor. Kıymetlendirme ölçekleri sayesinde da çalışmanın muvaffakiyete ulaşıp ulaşmadığına dair fikir ediniyorlar.
Uzun lafın kısası, ‘Çocuk Edebiyatı ve Felsefe’ kitabı bu bağlamda bir kılavuz olma özelliği taşıyor.
Sineması geri sardığımızda, ideoloji tarihli birinci soruların ve bunlara verilmeye çalışılan karşılıkların (elbet günümüzden bakarak değerlendirdiğimizde), çok yalın ve hatta kimi düşünürlerin deyişiyle “çocuksu” olduğunu görüyoruz. Kelam konusu çocuksuluk ideolojinin, felsefi telaffuzların, düşünmenin ve akıl yürütmelerin temelini oluşturuyor. İdeolojiyi ideoloji yapan yahut bilgelik sevgisini doğuran da bu işte.
Çocuklar için ideoloji çalışmalarını manalı ve zevkli kılan bu özellik, farklı ve kapsamlı diğer araştırma ve uygulamalar için kapı açmakla kalmıyor, disiplinlerarası faaliyetler için fikirler doğuruyor.
Nurşah Yılmaz ve Yılmaz Murat Bilican’ın hazırladığı; öğretmen ve veliler için uygulama örneklerinin bulunduğu, çocuklar için ideoloji çalışmalarında yeni bir basamak olan ‘Çocuk Edebiyatı ve İdeoloji’de, felsefi bakışla yorumlanan kırk kitap, zihninde sorular tetiklenmesi beklenen çocukları akıl yürütmek için cesaretlendiriyor.
KİTAPLARLA DÜŞÜNMEK
Yılmaz ve Bilican, çocuk edebiyatından seçtiği kırk kitapla anasınıfından ilkokul ve ortaokul çağına kadarki yaş kümeleriyle çalışan şahıslara yönelik bir rehber hazırlamış. Olağan bu seslenişin bir öteki tarafında çocuklar ve ebeveynler bulunuyor.
Çocuk Edebiyatı ve İdeoloji, Nurşah Yılmaz ve Yılmaz Murat Bilican, 256 syf., Dinozor Çocuk, 2021.
Muharrirler, kitapları nasıl ve neye nazaran seçtiğini açıklayarak çalışmanın içeriğine ve maksadına yönelik bir yol haritası da sunuyor: “Önceliğimiz, bizi kolaylıkla felsefi sorunlara taşıyabilmeleri ve fotoğraflarıyla, baskılarıyla çocukların dünyasına layık bir itinayla hazırlanmalarıydı. olağan olarak ilerleyen sayfalarda yer verdiğimiz nitelikli çocuk edebiyatıyla ilgili ölçütlerimizi de temel aldık. Bütün güzel örnekleri topladığımızı söyleyemeyiz, bir yerde ‘duralım’ demek zorundaydık ve geride buraya alamadığımız birfazlaca kitabı bıraktığımızı da üzülerek söyleyebiliriz. Seçtiğimiz bu kitaplarla hazırladığımız örnek soruşturmalar, anasınıfından liseye kadar her yaş çocukla yürütülebilir. Lise düzeyindeki çocuklar biraz da yaşları gereği seçilen kitapları kendilerine uygun bulmayabilir, bu niçinle lise öğretmenleri için teklifimiz, çalışma yaptıkları kümeye kitabı okumadan da (öyküyü anlatarak ya da uyarlayarak) kitapta yer alan sorunları ve soruları sınıfa taşıyabilecekleridir. Seçtiğimiz kitaplar, bir çocuk edebiyatı eseri olarak isimlendirilse da içerdiği felsefi yoğunluk niçiniyle her yaşta uygulanabilir özellikler taşıyor. Bu manada kitapların içerdiği sorunların muhakkak bir yaşı yok.”
İkilinin seçtiği kitaplardan kimileri şu biçimde: ‘La Fontaine Masalları’, ‘Tornet, File Çorap ve Diğer Şeyler’, ‘Toprak Ana Masalları’, ‘Çocuklar İçin Şiirler’, ‘Çekirge’nin Yolculuğu’, ‘Kiraz Hanım’ın Mutfağı’, ‘Küçük Prens’, ‘Selma…’
SORULARDAN KAVRAMLARA
Yılmaz ve Bilican’ın çocuklar için ideolojiyi ve edebiyatı bir ortaya getirmesi, bilinen ya da kabul edilenin haricinde yeni bir ideoloji yapma yolları arama uğraşı. Öteki bir deyişle çocuklarda merakı, soru sormayı, akıl yürütmeyi ve düşünmeyi harekete geçirmeye çalışıyorlar.
İkili, çocukların sorularını kavramsal seviyeye taşımaya uğraşıyor. Öbür bir sözle öğrenci merkezli eğitim-öğretimin temeline ideolojiyi yerleştirip çocukların bilgiye erişimini ve sorgulama yetilerini geliştirmeyi hedefliyor.
Öğrencilerin pasif olduğu klasik ders formatı yerine, bir ortaya gelen çocuklardan soruşturma topluluğu oluşturmayı temel alan bir model öneriyor Yılmaz ve Bilican. “Eleştirel, yaratıcı, ihtimamlı ve dayanışmaya yönelik düşünmenin öğrenildiği” bir sisteme atıf yapıyor müellifler.
Yılmaz ve Bilican, seçtiği metinlerden çıkardığı sorularla, açtıkları tartışmalarla, felsefi yorum ve kavramlaştırmalarla çocuklar için ideolojiyi ve edebiyatı buluşturuyor. Kıymetlendirme ölçekleri sayesinde da çalışmanın muvaffakiyete ulaşıp ulaşmadığına dair fikir ediniyorlar.
Uzun lafın kısası, ‘Çocuk Edebiyatı ve Felsefe’ kitabı bu bağlamda bir kılavuz olma özelliği taşıyor.