Gökçe Alim’in birinci romanı ‘Porselen Bir Mevzu’, İrtibat Yayınları tarafınca yayımlandı. Alım, bianet’te yazdığı yazılardan, oggito’da yayımladığı hikayelerden aşina olduğumuz bir isim. Yazdıkları, bir gün bir roman ya da hikaye kitabıyla edebiyat dünyasına çıkacağına dair bir hissiyatın oluşmasına yer hazırlamıştı. Bu niçinle sanırım Alim’in yazılarını ve hikayelerini bilenler, ‘Porselen Bir Mevzu’ ile karşılaşınca şaşırmamıştır.
Birinci romanında bayan kahramanlarından yola çıkarak, okumak ve yazmak tecrübelerine odaklanıyor Gökçe Alım. “Okumak nedir?”, “Yazmak nedir?” üzere sorular daima sorulagelmiştir ve iki soruya da birden epey karşılık verilmiştir. Alım, bu soruların peşine düşüyor; okumanın ve yazmanın hazzını, şüphesiz sarsıntısını kendi penceresinden aktarıyor. Romanını sadece okumak ve yazmak tansiyonu üzerine inşa etmeyen Alım, romanın kahramanı Zümrüt’ler ile toplumsal olanın sorgulanmasından kendi vücutlarını keşfetmeye, siyasal göndermelerden sırlara kadar bir fazlaca insani durumu katmanlı bir biçimde sunuyor. Sunmakla kalmıyor, okuru romana bahis olan sıkıntıları sorgulamaya da teşvik ediyor.
Gökçe Alım
Öte yandan ‘Porselen Bir Mevzu’ için feminist bir roman da demek mümkün. Romandaki bayanlar kuvvetli ve itirazlarını susarak, yazarak, okuyarak bile olsa lisana getirmeyi başaran beşerler. Bayanlar eş, sevgili, evlat olmanın yanı sıra kendileri pek hayatlarındaki adamların zihinleri bulanıyor. Öğretilmiş olan ile yaşadıkları içindeki çelişki çaresizliğe yanlışsız sürüklüyor erkekleri lakin yanlış anlaşılmasın, Alım, romanını feminist kavramlara boğmadan yazmayı başarmış bir müellif. Şunu da söylemek de mümkün sanırım: ‘Porselen Bir Mevzu’yu okuyan erkek okur, dönüp kendisine bakma muhtaçlığı hissedecektir; bayanlar aslına bakarsanız kendileriyle karşılaşacaktır.
‘Porselen Bir Mevzu’ ile ilgili kimi konuları da Gökçe Alım ile konuştuk.
Romanın birinci sayfalarından başlayarak, muharririn yazmak/anlatmak tutkusuna kendisini kaptırdığını hissettim. Birinci romanıyla okurun karşısına çıkan müellif, kendisini gizlemeden ve romanın kahramanları Zümrüt’lerden daha hayli anlatıyor, yorumluyor, hislerini, kanılarını paylaşıyor güya. Yanılıyor muyum? Bile isteye tercih ettiğiniz bir sistem miydi?
Birinci tekil şahıs anlatımlarda genelde bu izlenim oluşuyor. Kitabın birinci sayfalarında ne yapacağını düşünen ve bu fikirlerini açık etmekten çekinmeyen heyecanlı bir muharrir var. Evet, birinci kitabını yazan bir muharririn heyecanını öne çıkarmak istedim.
‘YAZARKEN DAHİ BAYANLARIN DÜNYASINI YARATTIĞIMI DÜŞÜNÜYORDUM’
Romanda niye bu kadar epeyce Zümrüt var? Bayanların yaşamak zorunda bırakıldığı belirli bir meseleyle, mesela evlilik kurumuyla ilgili bir ortak bildiri vermeye çalıştığınız için mi?
Hem bir sürü bayan vardı tıpkı vakitte tek bir bayan. Bayanları bir bütünün modülü olarak söz eden genelgeçer kurallardan rahatsız bir muharrir üzere davranmaya çalıştım. Hem evli birebir vakitte evlilik kurumuyla bağdaşmayacak şeyler yapmaya istekli olabiliyordu karakterlerim. Hem kelam dinleyen tiplerdi tıpkı vakitte iç sesleri hariç kimseyi ciddiye almayacak kadar avare tiplerdi. Dahi bayanların dünyasını yarattığımı düşünüyordum yazarken. Bu dünya dahi adamların dünyasından farklı olmalıydı. Ağır çelişkiler barındıran, konuşkan bir dünyaydı orası. Kendi kendilerine anlata anlata karar veriyorlardı. Sesleri evvel içlerindeydi. Bu gürültü dışardan anlaşılmasın da istiyorlardı. Evvel kendileri gürültülerine alıştılar. daha sonrası kolay oldu.
Porselen Bir Konu, Gökçe Alım, 164 syf., Bağlantı Yayıncılık, 2021.
Romanın değerli kısmı taşrada geçiyor. Taşra badiresi nedir sizin için? Taşra, yalnızca kitap okuyan ve ‘aydınlanan’lar için mi bir dert yeridir?
Çocukluğum taşrada geçti. Yalnız bir çocukluktu. Aile bireyleri haricinde arkadaşım yoktu. Rus romanlarındaki üzere bir aydınlanmadan bahsedemem ancak iç dünyamla uğraşmaya erken yaşta başlamamda tesiri olmuştur taşranın. Yorucu ve sıcaktı taşra, tüm gün yapılması gereken işler vardı. Daha erken uyuyup daha erken uyanmak gerekiyordu. Hayvanların bakımı, konutun paklığı, çocuklarla uğraşmak, tarlada çalışmak gerekiyordu. Konutlarda kitap köşeleri yoktu. Okumak ve bir şeyler hakkında konuşmak adamların, epey az erkeğin sahip olduğu bir şeydi. Yaşadığım taşrada beşerler yalnızca hayli çalışırdı, sürekli yapacak bir işleri olurdu. Küçük bayanların, çocukların, bebek olmayan her insanın hayli çalışması gerekiyordu. Durup dinlendiklerinde, tuvalete gittiklerinde ya da uyumadan az evvel kimi şeyleri düşlemeye ve istemeye vakit bulmuşlardır tahminen de.
‘CİNSELLİĞİN DÜNYA EDEBİYATINDA BİLE GEREĞİNCE GÖRÜNÜR OLMADIĞINI DÜŞÜNÜYORUM’
Zümrüt’lerin cinsel hayatlarına, cinsellikle ilgili hislerine ve fikirlerine de yer vermişsiniz romanda. Türkiye edebiyatında bayan cinselliği gereğince ve gerçekçi bir biçimde yer aldı, dememiz mümkün mü sizce?
Cinselliğin dünya edebiyatında bile gereğince görünür olmadığını düşünüyorum. Okuduğum kitapların çoğundaki karakterler sevişmeyi sevmezler. Dünyayı değiştirmek ister karakterler ancak biriyle yakınlaşmak istemezler. Her yere girmek isterler ancak iki bacağın ortasını dolduran sıcaklığı ve soğukluğu tabir etmeyi ucuz bulurlar ya da tercih etmezler. bu biçimdece cinsellik kapalı ve ulaşılmayan bâtın bir alan olarak kıssaların tam orta yerine oturur. hanımın saçıyla oynaması baştan çıkarabilir kahramanı örneğin. Bu aslında komiktir. Birazcık düşününce bunu komik buluyorum. Yaratılmaya çalışılan gizemle dalga geçmeye başlıyorum. Açıkta olan bir memeyi kazağın altında durandan daha gizemli buluyorum. Yaptığımı özel bulmadım, ben yalnızca gereksiz ve komik görünen gizemden olabildiğince uzak durmaya çalıştım.
Roman, ‘kitaplar ve kitapların insanın hayatını değiştirmesi üzerinedir’ de diyebilir miyiz? Bu soru, okumanın sizin omurunuzdaki yerini de merak ettiriyor. Kitapla tanışmanız ve devamı hakkında ne söylemek istersiniz?
Roman okuruna düzgün gözle bakmıyorum. Bütün hayalperestler kesin şu roman okurları içinden çıkıyordur. Şu kendini elindeki romana kaptırmış olan tiplerden bahsediyorum. Sayılarının epey olduğunu düşünmüyorum, her neyse ki azlar. Okumak benim için hep bir ödev, kesinlikle yapmam gereken bir ödev üzeredir. çoğunlukla bu ödevi gereğince ve yeterli yapmadığımı düşünüp kızarım kendime. Günüm ya okuyarak geçer ya da okumadığım için pişmanlık duyarak. çoğunlukla okumuyor olurum. Uyumadan kısa bir süre evvel, ‘yarın daha âlâ okuyacaksın Gökçe’, derim kendime.
Roman, içsel seyahatlere çıkarıyor okuru. Dış yer, yardımcı karakterler ve ‘aksiyon’ daima içsel olanda varlık bulabiliyor. Bunu demek istiyorum lakin ‘yazar ne düşünüyor bu konuda’, diye merak da ediyorum. Dışımız içimizin bahçesidir. Karakterlerimin bahçesi biraz karışıktı, tıpkı hayat üzere. Gereğince başımızı uzatıp görmeye çalışırsak her şeyin iç içe geçtiğini ve oldukça karışık olduğunu görürüz. Pekala karışık olana hazır mıyız ya da karışıklık dikkate bedel midir? Bir sürü kitabın peşine takılıp büyük hayaller kurmuş olabilirim. Bir iç seyahat istedim lakin olup olmadığı lakin okurun yanıtlayacağı bir sorudur artık.
Birinci romanında bayan kahramanlarından yola çıkarak, okumak ve yazmak tecrübelerine odaklanıyor Gökçe Alım. “Okumak nedir?”, “Yazmak nedir?” üzere sorular daima sorulagelmiştir ve iki soruya da birden epey karşılık verilmiştir. Alım, bu soruların peşine düşüyor; okumanın ve yazmanın hazzını, şüphesiz sarsıntısını kendi penceresinden aktarıyor. Romanını sadece okumak ve yazmak tansiyonu üzerine inşa etmeyen Alım, romanın kahramanı Zümrüt’ler ile toplumsal olanın sorgulanmasından kendi vücutlarını keşfetmeye, siyasal göndermelerden sırlara kadar bir fazlaca insani durumu katmanlı bir biçimde sunuyor. Sunmakla kalmıyor, okuru romana bahis olan sıkıntıları sorgulamaya da teşvik ediyor.
Gökçe Alım
Öte yandan ‘Porselen Bir Mevzu’ için feminist bir roman da demek mümkün. Romandaki bayanlar kuvvetli ve itirazlarını susarak, yazarak, okuyarak bile olsa lisana getirmeyi başaran beşerler. Bayanlar eş, sevgili, evlat olmanın yanı sıra kendileri pek hayatlarındaki adamların zihinleri bulanıyor. Öğretilmiş olan ile yaşadıkları içindeki çelişki çaresizliğe yanlışsız sürüklüyor erkekleri lakin yanlış anlaşılmasın, Alım, romanını feminist kavramlara boğmadan yazmayı başarmış bir müellif. Şunu da söylemek de mümkün sanırım: ‘Porselen Bir Mevzu’yu okuyan erkek okur, dönüp kendisine bakma muhtaçlığı hissedecektir; bayanlar aslına bakarsanız kendileriyle karşılaşacaktır.
‘Porselen Bir Mevzu’ ile ilgili kimi konuları da Gökçe Alım ile konuştuk.
Romanın birinci sayfalarından başlayarak, muharririn yazmak/anlatmak tutkusuna kendisini kaptırdığını hissettim. Birinci romanıyla okurun karşısına çıkan müellif, kendisini gizlemeden ve romanın kahramanları Zümrüt’lerden daha hayli anlatıyor, yorumluyor, hislerini, kanılarını paylaşıyor güya. Yanılıyor muyum? Bile isteye tercih ettiğiniz bir sistem miydi?
Birinci tekil şahıs anlatımlarda genelde bu izlenim oluşuyor. Kitabın birinci sayfalarında ne yapacağını düşünen ve bu fikirlerini açık etmekten çekinmeyen heyecanlı bir muharrir var. Evet, birinci kitabını yazan bir muharririn heyecanını öne çıkarmak istedim.
‘YAZARKEN DAHİ BAYANLARIN DÜNYASINI YARATTIĞIMI DÜŞÜNÜYORDUM’
Romanda niye bu kadar epeyce Zümrüt var? Bayanların yaşamak zorunda bırakıldığı belirli bir meseleyle, mesela evlilik kurumuyla ilgili bir ortak bildiri vermeye çalıştığınız için mi?
Hem bir sürü bayan vardı tıpkı vakitte tek bir bayan. Bayanları bir bütünün modülü olarak söz eden genelgeçer kurallardan rahatsız bir muharrir üzere davranmaya çalıştım. Hem evli birebir vakitte evlilik kurumuyla bağdaşmayacak şeyler yapmaya istekli olabiliyordu karakterlerim. Hem kelam dinleyen tiplerdi tıpkı vakitte iç sesleri hariç kimseyi ciddiye almayacak kadar avare tiplerdi. Dahi bayanların dünyasını yarattığımı düşünüyordum yazarken. Bu dünya dahi adamların dünyasından farklı olmalıydı. Ağır çelişkiler barındıran, konuşkan bir dünyaydı orası. Kendi kendilerine anlata anlata karar veriyorlardı. Sesleri evvel içlerindeydi. Bu gürültü dışardan anlaşılmasın da istiyorlardı. Evvel kendileri gürültülerine alıştılar. daha sonrası kolay oldu.
Porselen Bir Konu, Gökçe Alım, 164 syf., Bağlantı Yayıncılık, 2021.
Romanın değerli kısmı taşrada geçiyor. Taşra badiresi nedir sizin için? Taşra, yalnızca kitap okuyan ve ‘aydınlanan’lar için mi bir dert yeridir?
Çocukluğum taşrada geçti. Yalnız bir çocukluktu. Aile bireyleri haricinde arkadaşım yoktu. Rus romanlarındaki üzere bir aydınlanmadan bahsedemem ancak iç dünyamla uğraşmaya erken yaşta başlamamda tesiri olmuştur taşranın. Yorucu ve sıcaktı taşra, tüm gün yapılması gereken işler vardı. Daha erken uyuyup daha erken uyanmak gerekiyordu. Hayvanların bakımı, konutun paklığı, çocuklarla uğraşmak, tarlada çalışmak gerekiyordu. Konutlarda kitap köşeleri yoktu. Okumak ve bir şeyler hakkında konuşmak adamların, epey az erkeğin sahip olduğu bir şeydi. Yaşadığım taşrada beşerler yalnızca hayli çalışırdı, sürekli yapacak bir işleri olurdu. Küçük bayanların, çocukların, bebek olmayan her insanın hayli çalışması gerekiyordu. Durup dinlendiklerinde, tuvalete gittiklerinde ya da uyumadan az evvel kimi şeyleri düşlemeye ve istemeye vakit bulmuşlardır tahminen de.
‘CİNSELLİĞİN DÜNYA EDEBİYATINDA BİLE GEREĞİNCE GÖRÜNÜR OLMADIĞINI DÜŞÜNÜYORUM’
Zümrüt’lerin cinsel hayatlarına, cinsellikle ilgili hislerine ve fikirlerine de yer vermişsiniz romanda. Türkiye edebiyatında bayan cinselliği gereğince ve gerçekçi bir biçimde yer aldı, dememiz mümkün mü sizce?
Cinselliğin dünya edebiyatında bile gereğince görünür olmadığını düşünüyorum. Okuduğum kitapların çoğundaki karakterler sevişmeyi sevmezler. Dünyayı değiştirmek ister karakterler ancak biriyle yakınlaşmak istemezler. Her yere girmek isterler ancak iki bacağın ortasını dolduran sıcaklığı ve soğukluğu tabir etmeyi ucuz bulurlar ya da tercih etmezler. bu biçimdece cinsellik kapalı ve ulaşılmayan bâtın bir alan olarak kıssaların tam orta yerine oturur. hanımın saçıyla oynaması baştan çıkarabilir kahramanı örneğin. Bu aslında komiktir. Birazcık düşününce bunu komik buluyorum. Yaratılmaya çalışılan gizemle dalga geçmeye başlıyorum. Açıkta olan bir memeyi kazağın altında durandan daha gizemli buluyorum. Yaptığımı özel bulmadım, ben yalnızca gereksiz ve komik görünen gizemden olabildiğince uzak durmaya çalıştım.
Roman, ‘kitaplar ve kitapların insanın hayatını değiştirmesi üzerinedir’ de diyebilir miyiz? Bu soru, okumanın sizin omurunuzdaki yerini de merak ettiriyor. Kitapla tanışmanız ve devamı hakkında ne söylemek istersiniz?
Roman okuruna düzgün gözle bakmıyorum. Bütün hayalperestler kesin şu roman okurları içinden çıkıyordur. Şu kendini elindeki romana kaptırmış olan tiplerden bahsediyorum. Sayılarının epey olduğunu düşünmüyorum, her neyse ki azlar. Okumak benim için hep bir ödev, kesinlikle yapmam gereken bir ödev üzeredir. çoğunlukla bu ödevi gereğince ve yeterli yapmadığımı düşünüp kızarım kendime. Günüm ya okuyarak geçer ya da okumadığım için pişmanlık duyarak. çoğunlukla okumuyor olurum. Uyumadan kısa bir süre evvel, ‘yarın daha âlâ okuyacaksın Gökçe’, derim kendime.
Roman, içsel seyahatlere çıkarıyor okuru. Dış yer, yardımcı karakterler ve ‘aksiyon’ daima içsel olanda varlık bulabiliyor. Bunu demek istiyorum lakin ‘yazar ne düşünüyor bu konuda’, diye merak da ediyorum. Dışımız içimizin bahçesidir. Karakterlerimin bahçesi biraz karışıktı, tıpkı hayat üzere. Gereğince başımızı uzatıp görmeye çalışırsak her şeyin iç içe geçtiğini ve oldukça karışık olduğunu görürüz. Pekala karışık olana hazır mıyız ya da karışıklık dikkate bedel midir? Bir sürü kitabın peşine takılıp büyük hayaller kurmuş olabilirim. Bir iç seyahat istedim lakin olup olmadığı lakin okurun yanıtlayacağı bir sorudur artık.