1935 yılında doğan Gülten Dayıoğlu, kuşkusuz ki çocuk ve gençlik edebiyatımızın önde gelen temsilcilerindendir. O denli ki, periyodunda yürüttüğü tartışmalarla “çocuk edebiyatı” teriminin oluşumuna büyük katkı sunmuştur. Bugüne kadar yüze yakın kitaba imza atması, bunlardan kimilerinin ondan fazla lisana çevrilmesi değildir yalnızca onu değerli bir yere koyan şey, Dayıoğlu 1960’lardan beri Türkiye’nin dört bir yanındaki çocuklara arkadaş olmuş, yazdığı kitaplarla onları her fırsatta desteklemiş, cesaretlendirmiştir.
Dayıoğlu’nun müelliflik serüveni de en az kitapları kadar ilgi caziptir aslında:
Ondaki müelliflik ışığını birinci goren ilkokul öğretmeydi ve ona müellif olması gerektiğini, buna yetenekli olduğunu ta o günlerde söylemişti. Lakin ne Dayıoğlu ne de onun yakınları yazarlığın ne demek olduğunu biliyordu. Hatta annesi bunu arzuhalciliğe yorup kızının heveslendiği mesleğe hayıflandı. Ardından öğretmenlerinin takviyesiyle okumaya, araştırmaya başlayan Dayıoğlu kendini giderek geliştirdi.
Evlenip öğretmenliğe başlamasının akabinde, köyde doğum yapan bir bayana şahit olup bunu öyküleştirdi ve Döl ismini verdiği bu hikayeyle Yunus Nadi Hikaye Ödülü’nde ikinciliğe layık görüldü. Kendi deyişiyle onu çocuk edebiyatına yaklaştıran temel şeyse çocuklardı, öncedena da kendi çocuğu. Çocuğuyla vakit geçirirken ona daima masallar, hikayeler anlatıp dururdu. Muhakkak bir noktadan daha sonra o da X masalını, Y hikayesini anlatmasını, onları daha fazlaca sevdiği söylemeye başladı. bu biçimdece “ön elemeden” geçip bunlardan bir seçki yapan Dayıoğlu, ardından ana heyetin, yani sınıftaki çocukların karşısına çıktı. Sınıftakilerin beğenisinden geçenlerse uzun vadede kitaplaşarak ülkenin bütün çocuklarının, hatta üç neslin çocuklarının beğenisine sunuldu.
Yanardağın Yankısı, Gülten Dayıoğlu, 344 syf., Yapı Kredi Yayınları, 2021.
Birinci kitabı ‘Fadiş’i 1971’de yayımladı. İçinde bulunduğumuz sene prestijiyle 50. yılı ve 100. baskısı kutlanan ‘Fadiş’, Dayıoğlu’nun birinci göz ağrısıydı ve ona onlarca ödül, binlerce okur kazandıran bir yolun birinci basamağını oluşturuyordu.
Tam da bu yıl Dayıoğlu’nun yeni bir gençlik romanı yayımlandı. ‘Yanardağın Yankısı’ ismini taşıyan ve Yapı Kredi Yayınları etiketini taşıyan bu roman, 86 yaşındaki Dayıoğlu’nun hâlâ daha üretmeyi sürdüren ve hâlâ daha yaşadığı dünyayı güzelleştirmeye çalışan, bunun için emek sarf eden bir muharrir olduğunu bizlere bir daha hatırlatıyor.
HAYIR MI, ŞER Mİ?
‘Yanardağın Yankısı’ her ne kadar gizemli bir uçak kazasıyla açılsa da, aslında kitap bu kazaya kadar geçen sürecin ve kazaya niye olan evrelerin kaynağına inerek uzun soluklu bir kıssayla başlar.
Tarih 21 Aralık’ı gösterir: 21 Aralık günü gökyüzünde tüm dünyaca görülen, dolunay büyüklüğünde bir ışık kümesi ortaya çıkar. Uzmanlar çeşitli araştırmalar yapıp görüş bildirirlerken, halk da buna, “Cennet Yolu”, “İlahi Göz” üzere isimler takar lakin bir kısmı da yaşananları kıyamet alameti olarak yorumlar.
Tüm bunlar yaşanırken, Tendürek Dağı yakınlarındaki Mencik köyündeyse Şerbet ismindeki bir bayan doğum yapmak üzeredir lakin bebek bir türlü doğmak bilmez. Kar yolları kapadığı için de kâfi tıbbı yardımdan mahrumdurlar. çabucak sonrasında bir biçimde gelen sıhhat vazifelileri yardımıyla doğum gerçekleşir fakat herkes şaşkınlıkla bebeğe bakmaktadır: Olağan ebatlarda, sağlıklı bir vücudu bulunmasına karşın, bebeğin başı, olması gerekenin neredeyse üç katıdır.
DAĞIN KAYNAĞINDAKİ MUCİZE
Mevzu komşu tarafınca bin türlü dedikoduya gereç yapılan bebeğe Dero ismi verilir. İlerleyen günlerde anlaşılır ki, Dero’yu yaşıtlarından farklı kılan tek şey kocaman başı değildir, o hem de fazlaca zekalıdır; konuşmaya, yürümeye erken yaşlarda başlamıştır ve beş duyusunun gücü olağan insanların katbekat üstündedir.
Ailesi Dero’nun üstünlüklerini saklayıp ona nazar değmesin isterler lakin okul vakti gelip çatınca onun bu yetenekleri yavaş yavaş açığa çıkmaya başlar. Ne var ki toplumsal manada etrafıyla çeşitli problemler yaşayan Dero, okulu bırakma sonucu alır ve içten içe kendisini çağırdığını düşündüğü Tendürek Dağı’na hakikat yola çıkar. Dağa yakın bir yerde bulunan çiftliğe, dahası çiftlik ağılına yerleşen Dero, gün geçtikçe dağla spiritüel bir bağ kurmaya başlar ve dağın kaynağına, derinine gitmek için karşı konulmaz bir iştaha kapılır. Orada karşılaştığı şey ise, başta Dero’nun büyük başı olmak üzere her türlü soru işaretine karşılık vermeye hazırdır: Artık dünyada yeni bir insan türevi vardır.
ÜÇ JENERASYONUN MUHARRİRİ
Dünyada ortaya çıkan yeni insan türevini ve bu türevin doğuracağı yeni hayatın nasıl bir yer olacağı da bu biçimdece tartışmaya açılır.
“Üç Jenerasyonun Yazarı” olarak da anılan Dayıoğlu bu romanında okuru dünya üzerine bir daha düşünmeye çağırır. Makro seviyede savaşlar ve yaptırımlarla, mikro seviyede kin, nefret ve kaosla gün geçtikçe yaşanmaz bir yer haline gelen dünya bu işin ortasından nasıl çıkabilir? Sahiden bir ilacı var mıdır, var ise nedir bunun tahlili?.. Bu üzere sorular ekseninde, bilim kurgusal yapısıyla büsbütün keyifli bir romana bürünen ‘Yanardağın Yankısı’, günümüz insanına dair de birtakım tenkitler yöneltmekten çekinmez.
Dayıoğlu’nun bu romanda tercih ettiği üslup da kuru bir anlatıcıdan çok, olaya şahit olmuş ve bunu etrafındakilere merakla anlatan bir yapıya sahiptir. Kitabın başındaki kazayı bir haberci sorumluluğuyla aktarırken, “Sevgili okurlarım, haber merkezine soru yağdıran meraklılardan biri de bendim” diye müellif mesela. Romanın akışında ve finalinde de buna benzeri anekdotlarla maceranın tansiyonunu yükselttiği üzere, okurla içindeki düzeyli samimiyeti muhafazayı bilir.
Yazdığı yüze yakın kitapla edebiyatımızın değerli yapı taşlarından biri olan Dayıoğlu bir daha okurlarının karşısında. Şimdilik “Üç Neslin Yazarı” olarak anılıyor olsa da, onun kitaplarını gelecek kuşakların ellerinde de bakılırsaceğimizi iddia etmek kolay olsa gerek.
Kaç kitaplara! Kaç okurlara!
Dayıoğlu’nun müelliflik serüveni de en az kitapları kadar ilgi caziptir aslında:
Ondaki müelliflik ışığını birinci goren ilkokul öğretmeydi ve ona müellif olması gerektiğini, buna yetenekli olduğunu ta o günlerde söylemişti. Lakin ne Dayıoğlu ne de onun yakınları yazarlığın ne demek olduğunu biliyordu. Hatta annesi bunu arzuhalciliğe yorup kızının heveslendiği mesleğe hayıflandı. Ardından öğretmenlerinin takviyesiyle okumaya, araştırmaya başlayan Dayıoğlu kendini giderek geliştirdi.
Evlenip öğretmenliğe başlamasının akabinde, köyde doğum yapan bir bayana şahit olup bunu öyküleştirdi ve Döl ismini verdiği bu hikayeyle Yunus Nadi Hikaye Ödülü’nde ikinciliğe layık görüldü. Kendi deyişiyle onu çocuk edebiyatına yaklaştıran temel şeyse çocuklardı, öncedena da kendi çocuğu. Çocuğuyla vakit geçirirken ona daima masallar, hikayeler anlatıp dururdu. Muhakkak bir noktadan daha sonra o da X masalını, Y hikayesini anlatmasını, onları daha fazlaca sevdiği söylemeye başladı. bu biçimdece “ön elemeden” geçip bunlardan bir seçki yapan Dayıoğlu, ardından ana heyetin, yani sınıftaki çocukların karşısına çıktı. Sınıftakilerin beğenisinden geçenlerse uzun vadede kitaplaşarak ülkenin bütün çocuklarının, hatta üç neslin çocuklarının beğenisine sunuldu.
Yanardağın Yankısı, Gülten Dayıoğlu, 344 syf., Yapı Kredi Yayınları, 2021.
Birinci kitabı ‘Fadiş’i 1971’de yayımladı. İçinde bulunduğumuz sene prestijiyle 50. yılı ve 100. baskısı kutlanan ‘Fadiş’, Dayıoğlu’nun birinci göz ağrısıydı ve ona onlarca ödül, binlerce okur kazandıran bir yolun birinci basamağını oluşturuyordu.
Tam da bu yıl Dayıoğlu’nun yeni bir gençlik romanı yayımlandı. ‘Yanardağın Yankısı’ ismini taşıyan ve Yapı Kredi Yayınları etiketini taşıyan bu roman, 86 yaşındaki Dayıoğlu’nun hâlâ daha üretmeyi sürdüren ve hâlâ daha yaşadığı dünyayı güzelleştirmeye çalışan, bunun için emek sarf eden bir muharrir olduğunu bizlere bir daha hatırlatıyor.
HAYIR MI, ŞER Mİ?
‘Yanardağın Yankısı’ her ne kadar gizemli bir uçak kazasıyla açılsa da, aslında kitap bu kazaya kadar geçen sürecin ve kazaya niye olan evrelerin kaynağına inerek uzun soluklu bir kıssayla başlar.
Tarih 21 Aralık’ı gösterir: 21 Aralık günü gökyüzünde tüm dünyaca görülen, dolunay büyüklüğünde bir ışık kümesi ortaya çıkar. Uzmanlar çeşitli araştırmalar yapıp görüş bildirirlerken, halk da buna, “Cennet Yolu”, “İlahi Göz” üzere isimler takar lakin bir kısmı da yaşananları kıyamet alameti olarak yorumlar.
Tüm bunlar yaşanırken, Tendürek Dağı yakınlarındaki Mencik köyündeyse Şerbet ismindeki bir bayan doğum yapmak üzeredir lakin bebek bir türlü doğmak bilmez. Kar yolları kapadığı için de kâfi tıbbı yardımdan mahrumdurlar. çabucak sonrasında bir biçimde gelen sıhhat vazifelileri yardımıyla doğum gerçekleşir fakat herkes şaşkınlıkla bebeğe bakmaktadır: Olağan ebatlarda, sağlıklı bir vücudu bulunmasına karşın, bebeğin başı, olması gerekenin neredeyse üç katıdır.
DAĞIN KAYNAĞINDAKİ MUCİZE
Mevzu komşu tarafınca bin türlü dedikoduya gereç yapılan bebeğe Dero ismi verilir. İlerleyen günlerde anlaşılır ki, Dero’yu yaşıtlarından farklı kılan tek şey kocaman başı değildir, o hem de fazlaca zekalıdır; konuşmaya, yürümeye erken yaşlarda başlamıştır ve beş duyusunun gücü olağan insanların katbekat üstündedir.
Ailesi Dero’nun üstünlüklerini saklayıp ona nazar değmesin isterler lakin okul vakti gelip çatınca onun bu yetenekleri yavaş yavaş açığa çıkmaya başlar. Ne var ki toplumsal manada etrafıyla çeşitli problemler yaşayan Dero, okulu bırakma sonucu alır ve içten içe kendisini çağırdığını düşündüğü Tendürek Dağı’na hakikat yola çıkar. Dağa yakın bir yerde bulunan çiftliğe, dahası çiftlik ağılına yerleşen Dero, gün geçtikçe dağla spiritüel bir bağ kurmaya başlar ve dağın kaynağına, derinine gitmek için karşı konulmaz bir iştaha kapılır. Orada karşılaştığı şey ise, başta Dero’nun büyük başı olmak üzere her türlü soru işaretine karşılık vermeye hazırdır: Artık dünyada yeni bir insan türevi vardır.
ÜÇ JENERASYONUN MUHARRİRİ
Dünyada ortaya çıkan yeni insan türevini ve bu türevin doğuracağı yeni hayatın nasıl bir yer olacağı da bu biçimdece tartışmaya açılır.
“Üç Jenerasyonun Yazarı” olarak da anılan Dayıoğlu bu romanında okuru dünya üzerine bir daha düşünmeye çağırır. Makro seviyede savaşlar ve yaptırımlarla, mikro seviyede kin, nefret ve kaosla gün geçtikçe yaşanmaz bir yer haline gelen dünya bu işin ortasından nasıl çıkabilir? Sahiden bir ilacı var mıdır, var ise nedir bunun tahlili?.. Bu üzere sorular ekseninde, bilim kurgusal yapısıyla büsbütün keyifli bir romana bürünen ‘Yanardağın Yankısı’, günümüz insanına dair de birtakım tenkitler yöneltmekten çekinmez.
Dayıoğlu’nun bu romanda tercih ettiği üslup da kuru bir anlatıcıdan çok, olaya şahit olmuş ve bunu etrafındakilere merakla anlatan bir yapıya sahiptir. Kitabın başındaki kazayı bir haberci sorumluluğuyla aktarırken, “Sevgili okurlarım, haber merkezine soru yağdıran meraklılardan biri de bendim” diye müellif mesela. Romanın akışında ve finalinde de buna benzeri anekdotlarla maceranın tansiyonunu yükselttiği üzere, okurla içindeki düzeyli samimiyeti muhafazayı bilir.
Yazdığı yüze yakın kitapla edebiyatımızın değerli yapı taşlarından biri olan Dayıoğlu bir daha okurlarının karşısında. Şimdilik “Üç Neslin Yazarı” olarak anılıyor olsa da, onun kitaplarını gelecek kuşakların ellerinde de bakılırsaceğimizi iddia etmek kolay olsa gerek.
Kaç kitaplara! Kaç okurlara!