Cengiz Aytmatov, sadece Kırgız edebiyatının değil, dünya edebiyatının da önde gelen/bugün hâlâ fazlaca okunan muharrirlerinden biri. tıpkı vakitte, Türkiye’de ne kadar okunduğu ve benimsendiği aşikâr. Neredeyse her ilgili okur-yazar, Aytmatov’un metinleriyle küçük yaşta karşılaşıyor. Bilhassa sinemaya uyarlanan “Selvi Boylum Al Yazmalım” romanıyla onu tanımayan yok desem abartılı olmaz.
Aytmatov’un kalemi, beşerden, sevgiden, tabiattan, bozkırdan besleniyor. Başarısı ise ele aldığı sorunları hikayeye dönüştürürken evrenseli yakalamasından geliyor. Onun metinleriyle en az bir kere karşılaşan okurun aklında tabiata verilen ehemmiyetin kalacağına kuşkum yok. Aytmatov, doğayı insanı anlatmanın bir aracı olarak kullanmıyor; onu kendisi olduğu için önemsiyor, “dolaysız” anlatıyor – insanı da “doğal” haliyle. Her şeyden bağımsız olarak, sırf bu biçimde bir tabiat sevgisi ve hassasiyetiyle sıkça karşılaşmadığımız için bile, Aytmatov’un metinleri ayrıyeten bedelli. Okurdaki Aytmatov sevgisi ise, kesinlikle, yazdıklarının “genel okur”a hitap eden yapısıyla ve kalplere hitap eden muhtevasıyla bağlı.
Selvi Boylum Al Yazmalım, Cengiz Aytmatov, Tercüman: Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, 2021.
Muhteva demişken edebiyatımız ile Kırgız edebiyatı içinde “hikâye anlatma geleneği” konusunda ve kıssaya verilen bedelde bir paydaşlık, birlik olduğundan da kelam etmek gerekir. Tıpkı edebiyatımız üzere Kırgız edebiyatı da şifahi istikameti güçlü bir edebiyattır ve kökü kelamlı kültüre uzanmaktadır. Destanlar, halk kıssaları, bilhassa kahramanlık temalı kıssalar, masallar, atasözleri vb. tiplerde “söylenenler”, Kırgız edebiyatının temelini oluşturur. 20. yüzyıldan daha sonra şifahi karakterinden sıyrılan Kırgız edebiyatı, Ekim İhtilali etrafında yazılanlar ve Lenin yanlısı şiirler üzerinden ilerler. II. Dünya Savaşı periyodunda, ordu ve cepheler dahil olur Kırgız nesrine; savaş farklı taraflarıyla kurmacanın gereci haline gelir. Bu seyir, Aytmatov külliyatına da etki eder elbette. Aytmatov da biroldukça muharrir üzere birinci yapıtlarını siyasi çerçevede kaleme alır. ondan sonrasında, artık dünyaca tanınmasını sağlayan üslubuna ve kozmik olana kavuşur onun nesri. Anlatılageldiği üzere, A. Dimitrieva tarafınca Rusçaya çevrilen ‘Cemile’yle Louis Aragon’un dikkatini çekip, yapıtı Fransızcaya çevrildikten daha sonraysa ismini dünyaya duyurur.
“bu biçimde vakit içinderda konuşmanın gereği var mıdır? Zira insan her şeyi kelamla anlatamaz…”(1)
Aytmatov’un, yaşadığı periyoda dair tespitlerini, şahitlik ettiği hadiseleri ve Sovyetler devrini materyal olarak kullanımı, bilhassa II. Dünya Savaşı’nın etkilerini anlatması, onun edebi metinlerini tarih alanı için de dikkate paha kılıyor. Yapıtlarındaki tematik seyri idrak konusunda, müellifin siyasetçi istikameti ve ömür hikayesi önemli bir role sahip. Biyografik bilgilerden uzun uzadıya bahsetmeye gerek görmüyorum; lakin birkaç noktayı hatırlatmakta yarar var. Muharririn babası Törekul Aytmatov, bir devlet adamıydı. bakılırsav için gittiği Moskova’da tutuklandı, “kayıplara karıştı”. Kurşuna dizilmişti, ailesi bunu epeyce daha sonra öğrenebildi. ‘Gün Olur Asra Bedel’de, “Baştan o denli sanmazdım lakin bir insanın ayrılıktan ölebileceğine artık inanıyorum”(2) diye yazdı Aytmatov. Babasının “halk düşmanı”, kendisininse “halk düşmanının oğlu” olarak bilinmesi, omuzlarındaki en büyük yüktü. (Törekul Aytmatov’un yaşadıklarının, Cengiz Aytmatov’un ‘Gün Olur Asra Bedel’ ve ‘Cengiz Han’a Küsen Bulut’ romanlarındaki kahramanı Abutalip Kuttubayev’e etki ettiğini söylemek mümkün.) Amcası Rıskulbek Aytmatov da rejim tarafınca suçlanarak öldürüldü. Cengiz Aytmatov, annesi ve kardeşlerinden oluşan ailesinin sorumluluğunu tek başına üstlenmek durumda kaldı lakin bu sorumluluktan ağır olan, toplumda maruz kaldığı dışlanmaları görmezden gelebilmekti. Gerçekten yaşananlar Stalin diktasının kararıydu ve Aytmatov’un Stalin’i açıkça eleştirmesinin niçini, yaşanan zahmetleri şahsen deneyimlemiş olmasıydı. bir daha ‘Gün Olur Asra Bedel’de şu biçimde yazdı Aytmatov:
“İnsanın elinden malını mülkünü alsalar çalışır, geçimini bir daha sağlar. Lakin onurunu ayaklar altına alsalar artık ondan tekrar hayır gelmez.”(3)
Aytmatov’un annesi Nagima Hanım’ın eğitimli ve şuurlu bir bayan olması ve babaannesi Ayıkman Hanım’ın etkili ninnileri, masalları, efsaneleri, Cengiz Aytmatov’un edebiyata yönelmesinde rol oynadı. Cambul Veterinerlik Teknik Okulu’ndaki eğitimi sırasındaysa edebiyata –resmen– yöneldi. ‘Toprak Ana’yı anne ve babasına ithaf ederken şunları söylemiş oldu: “Babam, Törekul Aytmatov, bilmiyorum nerede gömülüsün, bunu sana sunuyorum. Annem, Nahime Aytmatova, biz dört kardeşi sen yetiştirdin, bunu sana sunuyorum.”(4) Yazdıklarında folklorik ögelerin ve geleneğin başköşede yer alması, muharririn cet mirasının bir getirisi olarak yorumlanmalı. Öte yandan, Aytmatov edebiyatının doğayı ne kadar önemsediğinden kelam etmiştim. Bu sevgi de bir daha kolektif şuurla ilişkilendirilerek okunabilir. Onun kitaplarında beşerler kadar hayvan kahramanlar da titizlikle çizilmiştir; ‘Elveda Gülsarı’nın Gülsarı’sı örneğin, bu durumun en yeterli örneklerindendir. Tabiat sevgisine paralel bir biçimde, kitaplarında etraf sıkıntılarına da temas eder Aytmatov.
Beyaz Gemi, Cengiz Aytmatov, Mütercim: Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, 2021.
Çocukluk devrinden itibaren farklı işlerle meşgul olan, daha sonrasında hayatını gazeteci, müellif, mütercim ve diplomat olarak idame ettiren Aytmatov’un 80 yıllık hayatına biroldukça muvaffakiyet sığdırdığını biliyoruz. Bunlar içinde en meşhurları Lenin Mükafatı ve Devlet Mükafatı. Ülkemizde Çağdaş Kırgız edebiyatına ilişkin birinci yayınların, Cengiz Aytmatov’un metinleri olduğunu da eklemeliyim. Lakin 90’larda lisanımıza kazandırılan bu metinlerin birçoğu Rusçadan ve Fransızcadan çevrilmiştir. Bunda Aytmatov’un çift lisanlı müelliflerden biri olması tesirli olağan olarak. Metinlerini Kırgızca yazıp Rusçaya çeviren Aytmatov, vakit içinde Rusça yazıp Kırgızcaya çevirmeye başlar. Biz onu direkt “Kırgız yazar” olarak ansak da o beraberinde Sovyetler Birliği’nin de müellifidir. Bunlarla birlikte, Türkiye’de Cengiz Aytmatov edebiyatı üzerine yapılan akademik seviyedeki çalışmaların sayısının hatırı sayılır derecede olduğunu görüyoruz. Prof. Dr. Ramazan Korkmaz’ın “Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri”, Prof. Dr. Ali İhsan Kolcu’nun “Bozkırdaki Bilge”, Prof. Dr. Orhan Söylemez’in “Cengiz Aytmatov – hayatı ve Yapıtları Üzerine İncelemeler” ve “Cengiz Aytmatov – Tematik İncelemeler” başlıklı çalışmalarını, nitelikli örnekler içinde sayabilirim.
VEFATININ 13. YILINDA ‘EKSİKSİZ’ BİR AYTMATOV KÜLLİYATI
“Bence benim kitaplarımın en büyük özelliği gerçekleri yazmasıdır. hayatın kendisini ve karşılaştığım acı, tatlı her şeyi olduğu üzere kitaplarıma aktardım” diyordu Aytmatov.(5) Tam 13 sene oldu onu yitireli (10 Haziran 2008). Ketebe Yayınları, haziran ayında, muharririn mevt yıldönümüne de farklı bir mana katarak, bir “Aytmatov Kitaplığı” hazırlamaya başladı. Müellifin külliyatını eksiksiz bir biçimde Türkçeye kazandırmayı hedefleyen –ötürüsıyla tüm metinleri tek bir çatı altında toplayan– bu çalışmanın birinci basamağı olarak Aytmatov’un 13 kitabı yayımlandı. (Temmuz ayında ‘Cengiz Han’a Küsen Bulut’un da yayımlanmasıyla bu sayı 14’e çıktı.) İlerleyen vakit içinderda, muharririn daha evvel Türkçede yayımlanmamış metinleri de okurla buluşturulacak. Ki en önemli adım da bu. Roman ve hikaye çeşidinde yayımlanan kitaplara, Aytmatov’un deneme, çocuk edebiyatı üzere farklı çeşitlerdeki metinlerinin de ekleneceği konuşuluyor. “Külliyat” sözcüğünün tabiatına uygun biçimde, “eksiksiz” bir Aytmatov külliyatı vaadi heyecan verici.
Cengiz Han’a Küsen Bulut, Cengiz Aytmatov, Tercüman: Fatma&Serdar Arıkan, Ketebe Yayınları, 2021.
‘Cengiz Han’a Küsen Bulut’, Fatma & Serdar Arıkan tarafınca; ‘Deve Gözü – Baydamtal Irmağında’, ‘Kızıl Elma – Oğulla Görüşme’ ve ‘Yıldırım Saçlı Manasçı – Askerin Oğlu & Beyaz Yağmur’, Mehmet Özgül & Fatma ve Serdar Arıkan tarafınca özgün lisanından Türkçeleştirilmiş durumda. Dizide yer alan öteki kitapların çevirisi Mehmet Özgül’e ilişkin. Bunlar içinde ‘Beyaz Gemi’, ‘Gün Olur Asra Bedel’, ‘Toprak Ana’ ve Louis Aragon’un “dünyanın en hoş aşk hikâyesi” olarak tanımladığı ‘Cemile’ üzere her insanın aşina olduğu yapıtlar var.
Aytmatov Kitaplığı’nın proje editörlüğünü Ahmet Öz üstlenirken kitapları yayıma Murat K. Murat hazırlıyor. Son okuma Asaf Taneri’ye (‘Gün Olur Asra Bedel’de Meltem Ortakcı’ya), kapak görseli Volkan Akmeşe’ye, kapak uygulaması Harun Tan’a ve mizanpaj Nilgün Sönmez’e ilişkin. Dizi editörüyse Aykut Ertuğrul. Yayımlanmış kitapları şöyle sıralayabilirim: Beyaz Gemi, Cemile, Cengiz Han’a Küsen Bulut, Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek, Deve Gözü – Baydamtal Irmağında, Elveda Gülsarı, Erken Gelen Turnalar – Sultanmurat, Gün Olur Asra Bedel, Birinci Öğretmenim, Kızıl Elma – Oğulla Görüşme, Selvi Boylum Al Yazmalım, Toprak Ana, Yıldırım Sesli Manasçı – Askerin Oğlu & Beyaz Yağmur, Yüz Yüze.
Ağustosta ise ‘Dişi Kurdun Rüyaları’ raflardaki yerini alacak.
Ketebe Yayınları yayın direktörü Furkan Çalışkan’ın belirttiği üzere, “Cengiz Aytmatov, yıllar boyunca insanlığa ilişkin olanı temel alarak, vakit ve yer üstü bir anlatım kudretiyle ortak hafızamızın bir kesimi oldu.” Artık, kitaplarının yeni çevirileriyle buluşmak, Aytmatov’u hem birinci defa birebir vakitte bir daha okuyacaklar için bir fırsat. ‘Beyaz Gemi’nin epey sevdiğim final cümleleriyle noktalayalım bu yazıyı:
“Avunduğum öteki bir şey daha var: İnsanın çocuksu, pak vicdanı tohumun ortasındaki öz üzeredir. Bu öz olmadan hiç bir tohum gelişemez ve bizleri ileride ne beklerse beklesin, beşerler yaşadıkça hak, doğruluk denen şey de orada var olacaktır.
Senden ayrılırken senin kelamlarını bir dahaliyorum, küçük çocuk: ‘Merhaba beyaz gemi, ben geldim!’”(6)
Aytmatov’un kalemi, beşerden, sevgiden, tabiattan, bozkırdan besleniyor. Başarısı ise ele aldığı sorunları hikayeye dönüştürürken evrenseli yakalamasından geliyor. Onun metinleriyle en az bir kere karşılaşan okurun aklında tabiata verilen ehemmiyetin kalacağına kuşkum yok. Aytmatov, doğayı insanı anlatmanın bir aracı olarak kullanmıyor; onu kendisi olduğu için önemsiyor, “dolaysız” anlatıyor – insanı da “doğal” haliyle. Her şeyden bağımsız olarak, sırf bu biçimde bir tabiat sevgisi ve hassasiyetiyle sıkça karşılaşmadığımız için bile, Aytmatov’un metinleri ayrıyeten bedelli. Okurdaki Aytmatov sevgisi ise, kesinlikle, yazdıklarının “genel okur”a hitap eden yapısıyla ve kalplere hitap eden muhtevasıyla bağlı.
Selvi Boylum Al Yazmalım, Cengiz Aytmatov, Tercüman: Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, 2021.
Muhteva demişken edebiyatımız ile Kırgız edebiyatı içinde “hikâye anlatma geleneği” konusunda ve kıssaya verilen bedelde bir paydaşlık, birlik olduğundan da kelam etmek gerekir. Tıpkı edebiyatımız üzere Kırgız edebiyatı da şifahi istikameti güçlü bir edebiyattır ve kökü kelamlı kültüre uzanmaktadır. Destanlar, halk kıssaları, bilhassa kahramanlık temalı kıssalar, masallar, atasözleri vb. tiplerde “söylenenler”, Kırgız edebiyatının temelini oluşturur. 20. yüzyıldan daha sonra şifahi karakterinden sıyrılan Kırgız edebiyatı, Ekim İhtilali etrafında yazılanlar ve Lenin yanlısı şiirler üzerinden ilerler. II. Dünya Savaşı periyodunda, ordu ve cepheler dahil olur Kırgız nesrine; savaş farklı taraflarıyla kurmacanın gereci haline gelir. Bu seyir, Aytmatov külliyatına da etki eder elbette. Aytmatov da biroldukça muharrir üzere birinci yapıtlarını siyasi çerçevede kaleme alır. ondan sonrasında, artık dünyaca tanınmasını sağlayan üslubuna ve kozmik olana kavuşur onun nesri. Anlatılageldiği üzere, A. Dimitrieva tarafınca Rusçaya çevrilen ‘Cemile’yle Louis Aragon’un dikkatini çekip, yapıtı Fransızcaya çevrildikten daha sonraysa ismini dünyaya duyurur.
“bu biçimde vakit içinderda konuşmanın gereği var mıdır? Zira insan her şeyi kelamla anlatamaz…”(1)
Aytmatov’un, yaşadığı periyoda dair tespitlerini, şahitlik ettiği hadiseleri ve Sovyetler devrini materyal olarak kullanımı, bilhassa II. Dünya Savaşı’nın etkilerini anlatması, onun edebi metinlerini tarih alanı için de dikkate paha kılıyor. Yapıtlarındaki tematik seyri idrak konusunda, müellifin siyasetçi istikameti ve ömür hikayesi önemli bir role sahip. Biyografik bilgilerden uzun uzadıya bahsetmeye gerek görmüyorum; lakin birkaç noktayı hatırlatmakta yarar var. Muharririn babası Törekul Aytmatov, bir devlet adamıydı. bakılırsav için gittiği Moskova’da tutuklandı, “kayıplara karıştı”. Kurşuna dizilmişti, ailesi bunu epeyce daha sonra öğrenebildi. ‘Gün Olur Asra Bedel’de, “Baştan o denli sanmazdım lakin bir insanın ayrılıktan ölebileceğine artık inanıyorum”(2) diye yazdı Aytmatov. Babasının “halk düşmanı”, kendisininse “halk düşmanının oğlu” olarak bilinmesi, omuzlarındaki en büyük yüktü. (Törekul Aytmatov’un yaşadıklarının, Cengiz Aytmatov’un ‘Gün Olur Asra Bedel’ ve ‘Cengiz Han’a Küsen Bulut’ romanlarındaki kahramanı Abutalip Kuttubayev’e etki ettiğini söylemek mümkün.) Amcası Rıskulbek Aytmatov da rejim tarafınca suçlanarak öldürüldü. Cengiz Aytmatov, annesi ve kardeşlerinden oluşan ailesinin sorumluluğunu tek başına üstlenmek durumda kaldı lakin bu sorumluluktan ağır olan, toplumda maruz kaldığı dışlanmaları görmezden gelebilmekti. Gerçekten yaşananlar Stalin diktasının kararıydu ve Aytmatov’un Stalin’i açıkça eleştirmesinin niçini, yaşanan zahmetleri şahsen deneyimlemiş olmasıydı. bir daha ‘Gün Olur Asra Bedel’de şu biçimde yazdı Aytmatov:
“İnsanın elinden malını mülkünü alsalar çalışır, geçimini bir daha sağlar. Lakin onurunu ayaklar altına alsalar artık ondan tekrar hayır gelmez.”(3)
Aytmatov’un annesi Nagima Hanım’ın eğitimli ve şuurlu bir bayan olması ve babaannesi Ayıkman Hanım’ın etkili ninnileri, masalları, efsaneleri, Cengiz Aytmatov’un edebiyata yönelmesinde rol oynadı. Cambul Veterinerlik Teknik Okulu’ndaki eğitimi sırasındaysa edebiyata –resmen– yöneldi. ‘Toprak Ana’yı anne ve babasına ithaf ederken şunları söylemiş oldu: “Babam, Törekul Aytmatov, bilmiyorum nerede gömülüsün, bunu sana sunuyorum. Annem, Nahime Aytmatova, biz dört kardeşi sen yetiştirdin, bunu sana sunuyorum.”(4) Yazdıklarında folklorik ögelerin ve geleneğin başköşede yer alması, muharririn cet mirasının bir getirisi olarak yorumlanmalı. Öte yandan, Aytmatov edebiyatının doğayı ne kadar önemsediğinden kelam etmiştim. Bu sevgi de bir daha kolektif şuurla ilişkilendirilerek okunabilir. Onun kitaplarında beşerler kadar hayvan kahramanlar da titizlikle çizilmiştir; ‘Elveda Gülsarı’nın Gülsarı’sı örneğin, bu durumun en yeterli örneklerindendir. Tabiat sevgisine paralel bir biçimde, kitaplarında etraf sıkıntılarına da temas eder Aytmatov.
Beyaz Gemi, Cengiz Aytmatov, Mütercim: Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, 2021.
Çocukluk devrinden itibaren farklı işlerle meşgul olan, daha sonrasında hayatını gazeteci, müellif, mütercim ve diplomat olarak idame ettiren Aytmatov’un 80 yıllık hayatına biroldukça muvaffakiyet sığdırdığını biliyoruz. Bunlar içinde en meşhurları Lenin Mükafatı ve Devlet Mükafatı. Ülkemizde Çağdaş Kırgız edebiyatına ilişkin birinci yayınların, Cengiz Aytmatov’un metinleri olduğunu da eklemeliyim. Lakin 90’larda lisanımıza kazandırılan bu metinlerin birçoğu Rusçadan ve Fransızcadan çevrilmiştir. Bunda Aytmatov’un çift lisanlı müelliflerden biri olması tesirli olağan olarak. Metinlerini Kırgızca yazıp Rusçaya çeviren Aytmatov, vakit içinde Rusça yazıp Kırgızcaya çevirmeye başlar. Biz onu direkt “Kırgız yazar” olarak ansak da o beraberinde Sovyetler Birliği’nin de müellifidir. Bunlarla birlikte, Türkiye’de Cengiz Aytmatov edebiyatı üzerine yapılan akademik seviyedeki çalışmaların sayısının hatırı sayılır derecede olduğunu görüyoruz. Prof. Dr. Ramazan Korkmaz’ın “Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri”, Prof. Dr. Ali İhsan Kolcu’nun “Bozkırdaki Bilge”, Prof. Dr. Orhan Söylemez’in “Cengiz Aytmatov – hayatı ve Yapıtları Üzerine İncelemeler” ve “Cengiz Aytmatov – Tematik İncelemeler” başlıklı çalışmalarını, nitelikli örnekler içinde sayabilirim.
VEFATININ 13. YILINDA ‘EKSİKSİZ’ BİR AYTMATOV KÜLLİYATI
“Bence benim kitaplarımın en büyük özelliği gerçekleri yazmasıdır. hayatın kendisini ve karşılaştığım acı, tatlı her şeyi olduğu üzere kitaplarıma aktardım” diyordu Aytmatov.(5) Tam 13 sene oldu onu yitireli (10 Haziran 2008). Ketebe Yayınları, haziran ayında, muharririn mevt yıldönümüne de farklı bir mana katarak, bir “Aytmatov Kitaplığı” hazırlamaya başladı. Müellifin külliyatını eksiksiz bir biçimde Türkçeye kazandırmayı hedefleyen –ötürüsıyla tüm metinleri tek bir çatı altında toplayan– bu çalışmanın birinci basamağı olarak Aytmatov’un 13 kitabı yayımlandı. (Temmuz ayında ‘Cengiz Han’a Küsen Bulut’un da yayımlanmasıyla bu sayı 14’e çıktı.) İlerleyen vakit içinderda, muharririn daha evvel Türkçede yayımlanmamış metinleri de okurla buluşturulacak. Ki en önemli adım da bu. Roman ve hikaye çeşidinde yayımlanan kitaplara, Aytmatov’un deneme, çocuk edebiyatı üzere farklı çeşitlerdeki metinlerinin de ekleneceği konuşuluyor. “Külliyat” sözcüğünün tabiatına uygun biçimde, “eksiksiz” bir Aytmatov külliyatı vaadi heyecan verici.
Cengiz Han’a Küsen Bulut, Cengiz Aytmatov, Tercüman: Fatma&Serdar Arıkan, Ketebe Yayınları, 2021.
‘Cengiz Han’a Küsen Bulut’, Fatma & Serdar Arıkan tarafınca; ‘Deve Gözü – Baydamtal Irmağında’, ‘Kızıl Elma – Oğulla Görüşme’ ve ‘Yıldırım Saçlı Manasçı – Askerin Oğlu & Beyaz Yağmur’, Mehmet Özgül & Fatma ve Serdar Arıkan tarafınca özgün lisanından Türkçeleştirilmiş durumda. Dizide yer alan öteki kitapların çevirisi Mehmet Özgül’e ilişkin. Bunlar içinde ‘Beyaz Gemi’, ‘Gün Olur Asra Bedel’, ‘Toprak Ana’ ve Louis Aragon’un “dünyanın en hoş aşk hikâyesi” olarak tanımladığı ‘Cemile’ üzere her insanın aşina olduğu yapıtlar var.
Aytmatov Kitaplığı’nın proje editörlüğünü Ahmet Öz üstlenirken kitapları yayıma Murat K. Murat hazırlıyor. Son okuma Asaf Taneri’ye (‘Gün Olur Asra Bedel’de Meltem Ortakcı’ya), kapak görseli Volkan Akmeşe’ye, kapak uygulaması Harun Tan’a ve mizanpaj Nilgün Sönmez’e ilişkin. Dizi editörüyse Aykut Ertuğrul. Yayımlanmış kitapları şöyle sıralayabilirim: Beyaz Gemi, Cemile, Cengiz Han’a Küsen Bulut, Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek, Deve Gözü – Baydamtal Irmağında, Elveda Gülsarı, Erken Gelen Turnalar – Sultanmurat, Gün Olur Asra Bedel, Birinci Öğretmenim, Kızıl Elma – Oğulla Görüşme, Selvi Boylum Al Yazmalım, Toprak Ana, Yıldırım Sesli Manasçı – Askerin Oğlu & Beyaz Yağmur, Yüz Yüze.
Ağustosta ise ‘Dişi Kurdun Rüyaları’ raflardaki yerini alacak.
Ketebe Yayınları yayın direktörü Furkan Çalışkan’ın belirttiği üzere, “Cengiz Aytmatov, yıllar boyunca insanlığa ilişkin olanı temel alarak, vakit ve yer üstü bir anlatım kudretiyle ortak hafızamızın bir kesimi oldu.” Artık, kitaplarının yeni çevirileriyle buluşmak, Aytmatov’u hem birinci defa birebir vakitte bir daha okuyacaklar için bir fırsat. ‘Beyaz Gemi’nin epey sevdiğim final cümleleriyle noktalayalım bu yazıyı:
“Avunduğum öteki bir şey daha var: İnsanın çocuksu, pak vicdanı tohumun ortasındaki öz üzeredir. Bu öz olmadan hiç bir tohum gelişemez ve bizleri ileride ne beklerse beklesin, beşerler yaşadıkça hak, doğruluk denen şey de orada var olacaktır.
Senden ayrılırken senin kelamlarını bir dahaliyorum, küçük çocuk: ‘Merhaba beyaz gemi, ben geldim!’”(6)
- Cengiz Aytmatov, Cemile, çev. Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, İstanbul, Haziran 2021, s. 46.
- Cengiz Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel, çev. Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, İstanbul, Haziran 2021, s. 273.
- Cengiz Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel, çev. Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, İstanbul, Haziran 2021, s. 102.
- Cengiz Aytmatov, Toprak Ana, çev. Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, İstanbul, Haziran 2021, s. 7.
- Süleyman Taygar, “Cengiz Aytmatov: Türk dünyası Nobel’e alternatif üretmeli”, Aksiyon, S: 160, s. 14-15.
- Cengiz Aytmatov, Beyaz Gemi, çev. Mehmet Özgül, Ketebe Yayınları, İstanbul, Haziran 2021, s. 179.