Kur artışı, kâğıt meblağlarına yapılan artırımları tetiklerken yayıncılık bölümündeki ıstırapları da artırıyor. Son bir yılda kitap kapak kâğıdındaki artırımlar yüzde 100’ü aştı. Kitap kâğıdına yüzde 20, birinci hamur kâğıtlara yüzde 35, çocuk ve sanat kitap kâğıtlara ise yüzde 40 oranında artırım yapıldı. Kur artışından gazete kağıtları da nasibini aldı. Bu niçinle son bir yılda kimi gazeteler hafta sonu eklerine son verirken, kimileri da sayfa sayısını düşürdü.
Türkiye’de 1936’dan 2005’e kadar kâğıt üretimini yapan SEKA Kâğıt Fabrikası, 2005’te özelleştirildikten daha sonra 69 yıllık kâğıt üretimine son verdi. Türkiye, 2005’ten beri kâğıt ithalatı yapıyor. Bu niçinle, gelen kağıtlar dolar ve euro kuru üzerinden olunca, kâğıt artırımı da kaçınılmaz oluyor. 2018’de kâğıdın tonu 750 eurodan 900 euroya çıkarken, gazete kağıdının tonu 450 dolardan 800 dolara yükseldi. 2018 Ağustos’ta dolar kuru 6,12 iken, euro ise 6,99 düzeyindeydi. 2018’de yapılan artırımdan dolayı yüzü aşkın lokal gazete ve yayınevi, matbaa masraflarını ve kâğıt fiyatını karşılayamadığı için kapandı.
Bugün ise dolar 11 lirayı geçti, euro 13 lira sonuna dayandı. bu biçimdece yayınevleri ve gazetelerin masrafları ikiye katlandı. Yayıncıları nasıl günlerin beklediğini Türkiye Yayıncılar Birliği Lideri Kenan Kocatürk, Yayıncılar Kooperatifi Lideri Elif Akkaya ve Nûbihar Yayınları Genel Yayın Direktörü Süleyman Çevik’le konuştuk.
‘YAYINCILARIN BİRÇOK ÜRETİM PLANLARINI GÖZDEN GEÇİRİYOR’
Türkiye Yayıncılar Birliği Lideri Kenan Kocatürk, yayıncıların kitap üretme planlarını gözden geçirdiğini deklare etti. Dövizin nerede duracağına ait bir öngörü olmadığını belirten Kocatürk, kelamlarına şöyleki devam etti: “Dünyada ve Türkiye’de kâğıt fiyatlarında bir artış var. Şu anda kuşe kağıtlar ve kapak kağıtlar, geçen yılın başında 750 dolar civarındayken şu anda bin 500 dolara çıktı. Son bir buçuk ay içerisinde neredeyse her hafta 50 dolar, 100 dolar artarak bin 500 dolara kadar yükseldi. Bu döviz bazındaki artışın sebebi hem dünyada kâğıda yapılan artırımlar hem Türkiye’deki kur artışı. Bugün nerede duracağını bilemediğimiz, 11 lirayı aşmış dolar kuruyla karşı karşıyayız. Öte yandan kâğıt artırımlarına baktığımızda yüzde 60-70’lere varan bir fiyat artışıyla karşı karşıyayız. Artık bu fiyat artışıyla karşı karşıya kaldığımızda, yayıncıların birden fazla üretim planlarını gözden geçiriyor. Üretip üretmeyeceğini karar vermeye çalışıyorlar. Her şeye artırım gelirken yayıncılar da şaşkınlık içerisinde. Kitap üretelim mi? Ürettiğimiz kitabın fiyatını nasıl koyacağız? Okurla bağımızı nasıl koruyacağız? Bu çerçevede sorunlu bir durumdayız. Hükümete yönelik talebimiz, ya Türkiye’de kâğıt üretimiyle ilgili özel bölümü teşvik ederek takviye verilsin ya da yurt haricinden ithal edilen kağıtların misal halde sübvanse edilmesini istiyoruz. Lakin o denli bir ihtimalin olmadığını görüyoruz. Yayıncılarımızın okuruyla, kriziyle baş başa kalacağı görünüyor.”
‘OKURLAR KİTAP FİYATLARI İÇİN BİZE KIZIYOR FAKAT GERÇEK ADRES BİZ DEĞİLİZ’
‘Bu durumun devam etmesi halinde kapanmalar olur mu?’ sorusuna Kocatürk şu karşılığı verdi: “Bugün için o denli bir şey söylemek sıkıntı. Ancak bütün yayıncılar, maliyetler karşısında bölümün kendi içerisinde birbirini vadelerle yönetim ediyordu. Nakit yatırımlar karşısında kesinlikle yayıncılar da zarurî olarak vadeli satmaktan vazgeçip peşin satmanın yoluna gidecekler. Bu da güç bir müddetçtir. Okurla bağı olan yayıncıların temel olarak düşündükleri şey bu. Kapanmalar sorunu için, bugün söylemek erken ancak bütün yatırımlarını nakit olarak yapan bir kesim değildik. Vadeli yürüyen bir üretim zinciriydi. Bu zincirin kırılma ihtimali var. Türkiye’de bir kitap ortalama 3 buçuk ile 4 dolar civarındadır. Yılbaşında bu 28 ile 32 lira içindeydı. Artık 4 dolar söylemiş olduğinizde, 45 ve 55 liraya kadar çıkıyor. Buna da okurlar reaksiyon gösteriyor. Okurun da başı karışıyor. Güya yayıncılar artırım yapıyormuş üzere algılanıyor. Bunun altını çizmek isterim. kimi vakit okurların bu biçimde reaksiyonları oluyor. Bu yansıların gerçek adresi biz değiliz, ülkenin ekonomik durumu, kâğıt üretmemiş olması… Ülkenin üretim maliyetlerinin büsbütün dövize dayalı olmasından kaynaklanıyor.”
‘BU İŞİN OLUR TARAFI KALMADI’
Yayıncılar Kooperatifi Lideri Elif Akkaya, son bir buçuk yılda maliyetlerinin iki katına çıktığını, bunun yayıncılık için yıkım olduğunu söz ederek şunları söylemiş oldu: “Baskı maliyetleri ile kâğıt maliyetleri iki katına çıktı. Bu şartlarda kitap üretmek imkânsız. Üretsek bile kitabın satışı ünite fiyatını yansıtmak zorunda. 200 sayfalık bir kitabı 45 liraya satmak zorunda kalacağız. Bu sadece yerli kitaplarda kelam konusu. Çeviri ve telif maliyetlerini de katarsak, bu işin olur tarafı kalmadı. 3 ay evvel matbaaya artırım geldi. Dün ve bugün matbaalar 3 ay evvel yaptıkları artırımları revize etmek istiyorlar. Sonuçta matbaaların kullandığı bütün materyaller ithal. Büsbütün ithal girdiye dayalı bir üretim düzeneği oluştu. Gitmez bu biçimde. Daralacağız. Kapatacağız. Kitap yayınlamayacağız. Kurların daima bu türlü oynaması yayın dünyasına büyük bir darbe bununla birlikte. esasen sıkıntı bela kendi emeğimizle kitap yayınlamaya çalışıyoruz. Artık onu da elimizden alıyor bu ekonomik sistem.”
‘OKUYUCU ALAMAYACAK, YAYINCI SATAMAYACAK’
Türkiye’deki okulların eğitim öğretim lisanı Türkçe olduğu için bu okullarda Türkçe kitap teklifleri yapılıyor, öğretmenler öğrencilere okuma önerisi veriyor, birtakım kitaplar ise ders konusu olduğu için zarurî kılınıyor. Bu her ne kadar Avrupa ortalamasının altında olsa da yayıncılar ile okur içinde bir sirkülasyon sağlıyor. Lakin Kürtçe yayıncılık yapan yayınevlerinin bu biçimde bir bahtı yok. Ana lisanda eğitim olmadığı için okulların haricinde tutuluyor. Hal bu biçimde olunca Kürtçe yayıncılık yapan yayınevlerinin yükünün ve riskinin çok yüksek olduğu aktarılıyor. Kâğıt ve matbaa artırımları da eklenince, durum ‘ne oldurur ne de öldürür’ biçiminde açıklanıyor.
Nûbihar Yayınları Genel Yayın Direktörü Süleyman Çevik, Türkiye üzere okuma oranlarının Avrupa ülkelerine bakılırsa az olan ülkelerde yayıncıların ayakta durabilmesi hayli güç olduğunu söylemiş oldu. Kürtçe yayıncılık yapan yayınevlerinin durumunun evvelce beri güzel olmadığının altını çizen Çevik, şu biçimde konuştu:
“Sektör yayıncılığı yahut eğitime yönelik yayın yapan yayınevleri öğretmenler tarafınca tavsiye edildiği için bu durum onları fazlaca zora sokmuyor. Lakin Kürtçe yayıncılık yapan yayınevlerinin durumları evvelce beri güzel değil. Evvelden beri yayıncılar içinde bir kelam var: Yayıncılık ne oldurur ne öldürür. Bu sefer artık daima öldürecek. Zira daima gelen artırım bizim üzere yayıncıları epey makus etkiliyor. Evvelden Türkiye’de kâğıt fabrikaları vardı, artık bu kâğıt fabrikaları hepsi kapandı. ötürüsıyla dışarıdan kâğıt alınıyor. Kağıtların bir kısmı euro üzerinden, bir kısmı da dolar üzerinden geliyor. Bu durumda yayıncı mecburen fiyatlarını artırmak zorunda kalıyor. Yayıncı bu yüzden ya yayın işine son vermek zorunda kalacak ya da mecburen piyasa kaidelerine nazaran fiyat ayarlaması yapacak. Bu durumda yayıncıların ayakta durabilmesi fazlaca güç. Birfazlaca Avrupa ülkesinde olduğu üzere devletin yayıncıları takviye ve teşviklerle yaşatması, ayakta kalmasını sağlaması lazım. Bu da Türkiye’de maalesef yok. Bizim üzere Kürtçe yayıncılık yapanların ise hiç talihi yok. Devletin bizim üzere yayıncılara şu ana kadar bir katkısı olmadı, bundan daha sonra da olmaz. Kültürel çalışmalara bedel veren bir devlette bunların olması lazım. Bunlar olmayınca yayıncılar da mecburen okuyucuya yansıtmak zorunda kalıyor. Hal bu biçimde olunca okuyucu alamayacak, yayıncı satamayacak.”
Türkiye’de 1936’dan 2005’e kadar kâğıt üretimini yapan SEKA Kâğıt Fabrikası, 2005’te özelleştirildikten daha sonra 69 yıllık kâğıt üretimine son verdi. Türkiye, 2005’ten beri kâğıt ithalatı yapıyor. Bu niçinle, gelen kağıtlar dolar ve euro kuru üzerinden olunca, kâğıt artırımı da kaçınılmaz oluyor. 2018’de kâğıdın tonu 750 eurodan 900 euroya çıkarken, gazete kağıdının tonu 450 dolardan 800 dolara yükseldi. 2018 Ağustos’ta dolar kuru 6,12 iken, euro ise 6,99 düzeyindeydi. 2018’de yapılan artırımdan dolayı yüzü aşkın lokal gazete ve yayınevi, matbaa masraflarını ve kâğıt fiyatını karşılayamadığı için kapandı.
Bugün ise dolar 11 lirayı geçti, euro 13 lira sonuna dayandı. bu biçimdece yayınevleri ve gazetelerin masrafları ikiye katlandı. Yayıncıları nasıl günlerin beklediğini Türkiye Yayıncılar Birliği Lideri Kenan Kocatürk, Yayıncılar Kooperatifi Lideri Elif Akkaya ve Nûbihar Yayınları Genel Yayın Direktörü Süleyman Çevik’le konuştuk.
‘YAYINCILARIN BİRÇOK ÜRETİM PLANLARINI GÖZDEN GEÇİRİYOR’
Türkiye Yayıncılar Birliği Lideri Kenan Kocatürk, yayıncıların kitap üretme planlarını gözden geçirdiğini deklare etti. Dövizin nerede duracağına ait bir öngörü olmadığını belirten Kocatürk, kelamlarına şöyleki devam etti: “Dünyada ve Türkiye’de kâğıt fiyatlarında bir artış var. Şu anda kuşe kağıtlar ve kapak kağıtlar, geçen yılın başında 750 dolar civarındayken şu anda bin 500 dolara çıktı. Son bir buçuk ay içerisinde neredeyse her hafta 50 dolar, 100 dolar artarak bin 500 dolara kadar yükseldi. Bu döviz bazındaki artışın sebebi hem dünyada kâğıda yapılan artırımlar hem Türkiye’deki kur artışı. Bugün nerede duracağını bilemediğimiz, 11 lirayı aşmış dolar kuruyla karşı karşıyayız. Öte yandan kâğıt artırımlarına baktığımızda yüzde 60-70’lere varan bir fiyat artışıyla karşı karşıyayız. Artık bu fiyat artışıyla karşı karşıya kaldığımızda, yayıncıların birden fazla üretim planlarını gözden geçiriyor. Üretip üretmeyeceğini karar vermeye çalışıyorlar. Her şeye artırım gelirken yayıncılar da şaşkınlık içerisinde. Kitap üretelim mi? Ürettiğimiz kitabın fiyatını nasıl koyacağız? Okurla bağımızı nasıl koruyacağız? Bu çerçevede sorunlu bir durumdayız. Hükümete yönelik talebimiz, ya Türkiye’de kâğıt üretimiyle ilgili özel bölümü teşvik ederek takviye verilsin ya da yurt haricinden ithal edilen kağıtların misal halde sübvanse edilmesini istiyoruz. Lakin o denli bir ihtimalin olmadığını görüyoruz. Yayıncılarımızın okuruyla, kriziyle baş başa kalacağı görünüyor.”
‘OKURLAR KİTAP FİYATLARI İÇİN BİZE KIZIYOR FAKAT GERÇEK ADRES BİZ DEĞİLİZ’
‘Bu durumun devam etmesi halinde kapanmalar olur mu?’ sorusuna Kocatürk şu karşılığı verdi: “Bugün için o denli bir şey söylemek sıkıntı. Ancak bütün yayıncılar, maliyetler karşısında bölümün kendi içerisinde birbirini vadelerle yönetim ediyordu. Nakit yatırımlar karşısında kesinlikle yayıncılar da zarurî olarak vadeli satmaktan vazgeçip peşin satmanın yoluna gidecekler. Bu da güç bir müddetçtir. Okurla bağı olan yayıncıların temel olarak düşündükleri şey bu. Kapanmalar sorunu için, bugün söylemek erken ancak bütün yatırımlarını nakit olarak yapan bir kesim değildik. Vadeli yürüyen bir üretim zinciriydi. Bu zincirin kırılma ihtimali var. Türkiye’de bir kitap ortalama 3 buçuk ile 4 dolar civarındadır. Yılbaşında bu 28 ile 32 lira içindeydı. Artık 4 dolar söylemiş olduğinizde, 45 ve 55 liraya kadar çıkıyor. Buna da okurlar reaksiyon gösteriyor. Okurun da başı karışıyor. Güya yayıncılar artırım yapıyormuş üzere algılanıyor. Bunun altını çizmek isterim. kimi vakit okurların bu biçimde reaksiyonları oluyor. Bu yansıların gerçek adresi biz değiliz, ülkenin ekonomik durumu, kâğıt üretmemiş olması… Ülkenin üretim maliyetlerinin büsbütün dövize dayalı olmasından kaynaklanıyor.”
‘BU İŞİN OLUR TARAFI KALMADI’
Yayıncılar Kooperatifi Lideri Elif Akkaya, son bir buçuk yılda maliyetlerinin iki katına çıktığını, bunun yayıncılık için yıkım olduğunu söz ederek şunları söylemiş oldu: “Baskı maliyetleri ile kâğıt maliyetleri iki katına çıktı. Bu şartlarda kitap üretmek imkânsız. Üretsek bile kitabın satışı ünite fiyatını yansıtmak zorunda. 200 sayfalık bir kitabı 45 liraya satmak zorunda kalacağız. Bu sadece yerli kitaplarda kelam konusu. Çeviri ve telif maliyetlerini de katarsak, bu işin olur tarafı kalmadı. 3 ay evvel matbaaya artırım geldi. Dün ve bugün matbaalar 3 ay evvel yaptıkları artırımları revize etmek istiyorlar. Sonuçta matbaaların kullandığı bütün materyaller ithal. Büsbütün ithal girdiye dayalı bir üretim düzeneği oluştu. Gitmez bu biçimde. Daralacağız. Kapatacağız. Kitap yayınlamayacağız. Kurların daima bu türlü oynaması yayın dünyasına büyük bir darbe bununla birlikte. esasen sıkıntı bela kendi emeğimizle kitap yayınlamaya çalışıyoruz. Artık onu da elimizden alıyor bu ekonomik sistem.”
‘OKUYUCU ALAMAYACAK, YAYINCI SATAMAYACAK’
Türkiye’deki okulların eğitim öğretim lisanı Türkçe olduğu için bu okullarda Türkçe kitap teklifleri yapılıyor, öğretmenler öğrencilere okuma önerisi veriyor, birtakım kitaplar ise ders konusu olduğu için zarurî kılınıyor. Bu her ne kadar Avrupa ortalamasının altında olsa da yayıncılar ile okur içinde bir sirkülasyon sağlıyor. Lakin Kürtçe yayıncılık yapan yayınevlerinin bu biçimde bir bahtı yok. Ana lisanda eğitim olmadığı için okulların haricinde tutuluyor. Hal bu biçimde olunca Kürtçe yayıncılık yapan yayınevlerinin yükünün ve riskinin çok yüksek olduğu aktarılıyor. Kâğıt ve matbaa artırımları da eklenince, durum ‘ne oldurur ne de öldürür’ biçiminde açıklanıyor.
Nûbihar Yayınları Genel Yayın Direktörü Süleyman Çevik, Türkiye üzere okuma oranlarının Avrupa ülkelerine bakılırsa az olan ülkelerde yayıncıların ayakta durabilmesi hayli güç olduğunu söylemiş oldu. Kürtçe yayıncılık yapan yayınevlerinin durumunun evvelce beri güzel olmadığının altını çizen Çevik, şu biçimde konuştu:
“Sektör yayıncılığı yahut eğitime yönelik yayın yapan yayınevleri öğretmenler tarafınca tavsiye edildiği için bu durum onları fazlaca zora sokmuyor. Lakin Kürtçe yayıncılık yapan yayınevlerinin durumları evvelce beri güzel değil. Evvelden beri yayıncılar içinde bir kelam var: Yayıncılık ne oldurur ne öldürür. Bu sefer artık daima öldürecek. Zira daima gelen artırım bizim üzere yayıncıları epey makus etkiliyor. Evvelden Türkiye’de kâğıt fabrikaları vardı, artık bu kâğıt fabrikaları hepsi kapandı. ötürüsıyla dışarıdan kâğıt alınıyor. Kağıtların bir kısmı euro üzerinden, bir kısmı da dolar üzerinden geliyor. Bu durumda yayıncı mecburen fiyatlarını artırmak zorunda kalıyor. Yayıncı bu yüzden ya yayın işine son vermek zorunda kalacak ya da mecburen piyasa kaidelerine nazaran fiyat ayarlaması yapacak. Bu durumda yayıncıların ayakta durabilmesi fazlaca güç. Birfazlaca Avrupa ülkesinde olduğu üzere devletin yayıncıları takviye ve teşviklerle yaşatması, ayakta kalmasını sağlaması lazım. Bu da Türkiye’de maalesef yok. Bizim üzere Kürtçe yayıncılık yapanların ise hiç talihi yok. Devletin bizim üzere yayıncılara şu ana kadar bir katkısı olmadı, bundan daha sonra da olmaz. Kültürel çalışmalara bedel veren bir devlette bunların olması lazım. Bunlar olmayınca yayıncılar da mecburen okuyucuya yansıtmak zorunda kalıyor. Hal bu biçimde olunca okuyucu alamayacak, yayıncı satamayacak.”