Van’da dünyaya gelen Muzaffer Şakar, Van Atatürk Lisesi’nden ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olur. Mezuniyetin çabucak akabinde hâkimlik mesleğine başlayan ve Kocaeli, Ardahan, Çankırı, Kilis, Ankara, Diyarbakır, Trabzon vilayetlerinde hâkimlik vazifesinde bulunan Şakar, “hâkimlik mesleğinin ömrün her anını ve bütün ömür alanlarını belirleme eğilimine karşı bir nefes alanı yaratmak ve akademiyle olan bağımı korumak için” bir yandan da yüksek lisans ve doktora çalışmalarını sürdürür.
Akademik çalışmaların yanı sıra sivil toplumla olan bağını da muhafaza maksadıyla, Demokrat Yargı Derneği’nde yönetici olarak bakılırsav yaptığını söyleyen Şakar, “Dernek çatısı altında hukuk topluluğu bakımından yeni ve farklı sayılabilecek bir telaffuz yaratma uğraşı içerisinde olduk” diyerek kanılarını açıklıyor.
Şakar ile geçtiğimiz günlerde İrtibat Yayınları tarafınca yayımlanan ‘Kadıdan Hâkime’ isimli kitabını konuşmak için bir ortaya geldik.
Genelde bir işle ilgili pratik faaliyette bulunanlar (doktorlar, mühendisler, sanatkarlar vs.) o pratiğin teorisiyle ilgili kolay kolay kitap yazmazlar. Siz, uzun yıllar hâkim olarak çalıştınız ve artık de bu kitabı kaleme aldınız. Bu durumu nasıl açıklıyorsunuz?
Bu, biraz da yaptığınız işle kurduğunuz bağla ve uygulamaya yönelik tutumunuzla bağlı. Daha açık konuşursak; şayet yargı pratikleri sizin için sorun teşkil etmiyorsa ya da yaşanan problemler sizin konforunuzu bozmuyor, huzurunuzu kaçırmıyorsa günlük rutin içerisinde hayatınızı sürdürürsünüz. Yok şayet yargının işleyişi, maruz kaldığınız muameleler, şahidi olduğunuz uygulamalar sizde bir rahatsızlığa yol açıyorsa bundan kurtulmanın yollarını ararsınız. Kimi daima şikâyet ederek, bugünlerde koca bir ülkenin yaptığı üzere toplumsal medyada laf yetiştirerek, slogan atarak tatmin olur. Kimi de soramadığı soruları, veremediği karşılıkları, yükseltemediği itirazı öbür bir biçimde lisana getirir, ortasında birikenleri bir öbür adapla dışa vurur. Birincisinin huzursuzluğu gidermediğini, teskin etmediğini fark edince ikinci yolu tercih ettim.
Yargı ve hâkimlik üzerine ağır tartışmaların sürdürüldüğü bir ülkede maalesef bu alana ait gerçek kelam söyleme ödevi daima ihmal edilmiştir. Hâkimliğin akademik manada soruşturulduğu birinci kapsamlı araştırma olan emekli hâkim Refik Gür’ün çalışmasından daha sonra bu kitabın hâkimliğin tarihi ve yeni görünümlerini, adliye içerisindeki yansımalarını ortaya koymaya ve bu alandaki kıymetli bir boşluğu doldurmaya çalıştığını söyleyebilirim. Bugüne kadar üstlenilmeyen ve gecikmiş bir ödev olarak mevcudiyetini sürdüren bu eksikliği üstlenmek mecburiyetinde kaldım. Elbet bu da kitabın ortaya çıkmasının sebeplerinden bir tanesiydi.
‘HAKİMLER İÇİN ‘DEVLETÇİ’ TANIMI YETERSİZ BİR ARGÜMAN’
Kitapta, gündemle de alakalı bir hayli soruyu ve başlığı tartışıyorsunuz. Sizin sorularınızla ilerleyelim. Yargıçlar, devletçi midir?
Yargıya ait klasik ezberlerin dışına çıkma çabası taşıyan kimi çalışmalarda yargıçların “devletçi” olduğu tespitine yer verildiğini görüyoruz. Bu tespitin yanlış olduğunu söyleyemem. Lakin tek başına yetersiz ve kararı prestijiyle yararsız bir tespit. Zira devletçi olduğu ileri sürülen yargıçların, yargı içerisinde yaşanan hizip çatışmalarında devletin bekasını geri planda tutarak, mensup oldukları kümenin çıkarlarına öncelik tanıdığı örneklere sahibiz. Devletin hudutlarının şahsî menfaatlerin bitmiş olduği noktada başladığını ve birden fazla vakit “devletçi”, “milliyetçi” olmanın; imtiyazlara, günlük ilgilere bakılırsa mana kazandığı hepimizin malumu. Bu niçinle yargıçlar için “devletçi” tanımı yetersiz bir argüman.
Kadıdan Hakime – Bir Mesleğin Seyahati, Muzaffer Şakar, 296 syf., İrtibat Yayınları, 2021.
Öteki taraftan, kararlarının yanı sıra günlük yaşantıları, şahsi halleri periyodun ruhuna göre şekillenen yargıçların bir ideolojiye müstakilen sahip olma ve onu istikrarlı olarak sürdürme ayrıcalığının bulunmadığı, yargıyı yakından izleyenlerin malumudur. Yargıçların, resmi ideolojinin dışına taşan inanç ve kültürlerini rastgele bir yaptırımla karşılaşmaksızın yargı içerisine yansıtma imkânları mevcut değil. Bu niçinle, periyodun ruhuna göre ya dindar olanlar şarap kadehinde vişne suyu sipariş ederler ya da gerçekte dinle pek alakadar olmayanlar dini sohbetlerin, kandil, bayram iletilerinin ruhuna uygun biçimde kendilerini söz ederler. ötürüsıyla, başta da söylemiş olduğim üzere yargıçlar için “devletçi” demek hem eksik birebir vakitte faydasız bir tespit.
‘BUGÜNÜN SIKINTILARINI CEVAPLAMAYA ÇALIŞIRKEN GÜNÜMÜZ HAKİMLİĞİNİN ÇOCUKLUĞUNA İNDİM’
Çalışmanızda ele aldığınız iki periyot (kadılık ve hâkimlik süreçleri) içinde türel bağlamda önemli farklılıklar olduğu aşikâr. Birincisinde İslami bir varoluş hâkimken, ikincisinde daha Batılı bir anlayış kelam konusu. Hâkim olgusu üzerinden düşünüldüğünde, bu pratiğin biçimi ve işleyişi ile ilgili ne üzere değişiklikler oldu?
Kitabı okuyanlar, geçmiş ve bugün karşılaştırmasına girişebilirler. Kitapta buna imkân sağlayan bir muhteva da var. Fakat iki periyodu karşılaştırmak üzere bir niyetim olmadı. Ben bugünün sıkıntılarını anlamaya, soruları cevaplamaya çalışırken biroldukca araştırmacı üzere kendimi geçmişte buldum. Tabiri caizse, günümüz hâkimliğinin çocukluğuna inmek zorunda kaldım. Lakin bir daha de sorunuza istinaden bu seyahat sırasında karşılaştıklarımdan kelam edebilirim.
Öncelikle hâkimlik mesleğinin her iki devirde de detaylı kurallara bağlandığını, meslek içerisinde hiyerarşinin besbelli olduğunu ve hiyerarşik sistemde bakılırsav yapan yargıçların merkeze bağlılıklarının güçlü olduğunu söyleyebilirim. Bilhassa Tanzimat’tan itibaren yargının bürokratik niteliklerinin arttığı, hiyerarşi ve merkeziyetçiliğin güçlendiği açıkça görülmekte. Cumhuriyet devrinde, hukuk ve dinin, ulemanın nezaretinden çıkarılarak bürokratlara ve yasamaya bırakıldığı, hukuk eğitiminin medresedeki dini eğitimden uzaklaştırılarak çağdaş hukuk fakültelerine verildiği, kadı mahkemelerindeki yolların bir tarafa bırakılarak çağdaş mahkeme ve yargılama sistemine geçildiği bilinmektedir. Sami Zubaida’nın belirttiği üzere bu dönüşüm Türkiye’ye mahsus değil. İslâmî geleneğe sahip çağdaş ulus-devletlerin inşası genel olarak bu tarzla gerçekleşmiştir. Tam bu noktada belirtmek gerekir ki yargı içerisinde bürokratik yapı bir sefer oluşturulduktan daha sonra hâkim ideolojinin İslami yahut “batılı” olması biroldukça bakımdan kıymet arz etmiyor. Zira bürokrasinin en temel özelliği her hal ve koşulda işleyişini sürdürebilmesidir. Bürokrasinin, bir makine misali işleyen yapısı, sahip olduğu hiyerarşi ve kontrol sistemleri, memur ve hizmetli şuuruyla hareket eden bürokratları, bu kurumun ideolojik değişimlere çarçabuk ahenk göstermesine, çok keyfi biçimde kullanılabilmesine imkân sağlamaktadır. Bu bakış açısı zannımca, “yargımız devletçidir” kelamının kolaycılığını da ortaya koyuyor.
‘YARGI BAĞIMSIZLIĞINDAN KELAM EDECEK DURUMDA DEĞİLİZ’
Gerek Osmanlı’daki kadılık, gerekse de Türkiye’deki hâkimlik müessesi içinde bir bürokratik gelenek olduğu fikri, kitabınızdaki kıymetli noktalardan biri… Durumu, bu bağlam üzerinden değerlendirirsek, sahiden bir yargı bağımsızlığından bahsedilebilir mi?
Yargı bağımsızlığı faslını artık geride bıraktığımızı düşünüyorum. çabucak hemen 2013 yılında buna işaret etmiş, Demokrat Yargı olarak ‘Türkiye’de Yargı Yoktur’ isminde bir kitap yayımlamış ve yargı bağımsızlığı, hâkim tarafsızlığı üzere tartışmaları sürdüreceğimiz, ele geçirildiğini tez edeceğimiz bir yargının bulunmadığını tabir etmiştik. Elimizde olan, bürokratik bir adliye aygıtı. Ve bunun kamu hukukunun yargı olarak tanımladığı kurumsal yapıyla yalnızca isim benzerliği var. ötürüsıyla yargı bağımsızlığından kelam edecek durumda değiliz. Bir yargı var mı bence evvel ona bakmak lazım.
Çalışmanızda taşra ve merkez içindeki hâkimlik hiyerarşisine değiniyorsunuz. Varoluşu itibariyle ikisi de birebir değil mi? Bir hâkimin bağlı kalmak zorunda olduğu hukuk, bulunduğu bölgeye göre değişir mi?
Buna iki farklı noktadan yaklaşmak ve her iki ihtimalde de dikkatli yanıt vermek gerekir. Her yere birebir kuralın uygulanmasını talep ederek totaliter bir uygulamaya yol açabilirsiniz. Totaliter rejimlerde hukuk kuralları tam bir katılık ve mutlaklık içerisinde uygulanabilmektedir. Zira bu tıp rejimlerde farklılığın, farklı olmanın bir ehemmiyeti bulunmamaktadır. Lakin yere ve vakte bakılırsa gerçekleşen uygulama farklılıklarının da hükümranın çıkarlarına değil, muhataplarının faydasına nazaran tanzim edilmesi gerekir. Hukuku, ayrıcalıklı bir sınıfın yahut bir öbür kümenin çıkarları için keyfinize bakılırsa esnetir yahut sertleştirirseniz bu durumda adaletin en temel prensibi olan eşitliği çiğnemiş olursunuz. Buna haklı olarak karşı çıkanları cezalandırdığınızda ise sistemin adalet savını ve meşruiyetini yitirmesine niye olursınız.
Kitapta yer alan taşra ve merkez içindeki hâkimlik hiyerarşisiyle daha fazla merkezde yer alan Yargıtay ve HSK üzere kurumların yargıçlar üstündeki tesirini ortaya koymaya çalıştım.
‘GEÇMİŞTE İNANILMAZ OLARAK NİTELENDİRİLEN ARTIK OLAĞAN GÖRÜLMEYE BAŞLANDI’
Türkiye’de siyasi iktidarın değişimi ile bir arada hukukun işleyiş biçimi her daim tartışılır. Kitabınızda son periyodu de masaya yatırıyor, inceliyorsunuz. Gerek bir hukukçu, hâkimlik yapan bir hukukçu, gerekse de bu alanda kuramsal bir çalışma yapan teorisyen olarak Demirtaş’ın, Kavala’nın ve Kürt ve sosyalist siyasetçilerin tüzel pozisyonunu nasıl yorumluyorsunuz?
Geçmişte olağan ve olağanüstü yargı içinde mekânsal farklılığın yanında uygulama ve aktörler bakımından önemli farklılıklar vardı. olağanüstü yargının, muhataplarının aşina olduğu bir işleyişi ve ruhu bulunmaktaydı. İstiklal Mahkemesi yargıçlarından Lütfi Müfit Bey’in, “Bizim aşikâr, ulusal emelimiz vardır. Ona varmak için kimi birtakım kanunun üstüne çıkarız” kelamları olağanüstü yargının hukukî yaklaşımını hayli âlâ söylemektedir. İstiklal Mahkemeleri, Sıkıyönetim Mahkemeleri, Devlet Güvenlik Mahkemeleri tarihî süreçte bu yaklaşımın bir epey bahtsız meselai sergilediler. Bu niçinle, yürürlükte oldukları devirde olağanüstü mahkemelerin kaldırılması için epeyce önemli bir çaba yürütülmekteydi. Lakin bu mahkemeler kaldırılınca yargı içerisinde bir istisna olarak bulunan yaklaşımın ve işleyişin artık olağan bir durum olarak yargının tamamına yayıldığını müşahede ettik. olağanüstü yargılama makamları kaldırılınca bu defa tüm mahkemeler bu anlayışa ve işleyişe büründü. Geçmişte olağanüstü olarak nitelendirilen, artık bayağı ve olağan görülmeye başlandı. Bu durum Demirtaş ve Kavala için olduğu kadar herkes için fazlaca önemli bir tehdit içeriyor.
Hazırladığınız yeni bir çalışma var mı? Günleriniz nasıl geçiyor?
olağanüstü yargılamalar ve avukatlık tarihi üzerine sürdürdüğümüz birkaç çalışma var. Ferdi olarak, hukuk ve yargının günümüzdeki krizi ve buradan çıkış üzerine çalışmaktayım. İş yoğunluğundan fırsat buldukça bu hususlara vakit ayırıyorum.
Akademik çalışmaların yanı sıra sivil toplumla olan bağını da muhafaza maksadıyla, Demokrat Yargı Derneği’nde yönetici olarak bakılırsav yaptığını söyleyen Şakar, “Dernek çatısı altında hukuk topluluğu bakımından yeni ve farklı sayılabilecek bir telaffuz yaratma uğraşı içerisinde olduk” diyerek kanılarını açıklıyor.
Şakar ile geçtiğimiz günlerde İrtibat Yayınları tarafınca yayımlanan ‘Kadıdan Hâkime’ isimli kitabını konuşmak için bir ortaya geldik.
Genelde bir işle ilgili pratik faaliyette bulunanlar (doktorlar, mühendisler, sanatkarlar vs.) o pratiğin teorisiyle ilgili kolay kolay kitap yazmazlar. Siz, uzun yıllar hâkim olarak çalıştınız ve artık de bu kitabı kaleme aldınız. Bu durumu nasıl açıklıyorsunuz?
Bu, biraz da yaptığınız işle kurduğunuz bağla ve uygulamaya yönelik tutumunuzla bağlı. Daha açık konuşursak; şayet yargı pratikleri sizin için sorun teşkil etmiyorsa ya da yaşanan problemler sizin konforunuzu bozmuyor, huzurunuzu kaçırmıyorsa günlük rutin içerisinde hayatınızı sürdürürsünüz. Yok şayet yargının işleyişi, maruz kaldığınız muameleler, şahidi olduğunuz uygulamalar sizde bir rahatsızlığa yol açıyorsa bundan kurtulmanın yollarını ararsınız. Kimi daima şikâyet ederek, bugünlerde koca bir ülkenin yaptığı üzere toplumsal medyada laf yetiştirerek, slogan atarak tatmin olur. Kimi de soramadığı soruları, veremediği karşılıkları, yükseltemediği itirazı öbür bir biçimde lisana getirir, ortasında birikenleri bir öbür adapla dışa vurur. Birincisinin huzursuzluğu gidermediğini, teskin etmediğini fark edince ikinci yolu tercih ettim.
Yargı ve hâkimlik üzerine ağır tartışmaların sürdürüldüğü bir ülkede maalesef bu alana ait gerçek kelam söyleme ödevi daima ihmal edilmiştir. Hâkimliğin akademik manada soruşturulduğu birinci kapsamlı araştırma olan emekli hâkim Refik Gür’ün çalışmasından daha sonra bu kitabın hâkimliğin tarihi ve yeni görünümlerini, adliye içerisindeki yansımalarını ortaya koymaya ve bu alandaki kıymetli bir boşluğu doldurmaya çalıştığını söyleyebilirim. Bugüne kadar üstlenilmeyen ve gecikmiş bir ödev olarak mevcudiyetini sürdüren bu eksikliği üstlenmek mecburiyetinde kaldım. Elbet bu da kitabın ortaya çıkmasının sebeplerinden bir tanesiydi.
‘HAKİMLER İÇİN ‘DEVLETÇİ’ TANIMI YETERSİZ BİR ARGÜMAN’
Kitapta, gündemle de alakalı bir hayli soruyu ve başlığı tartışıyorsunuz. Sizin sorularınızla ilerleyelim. Yargıçlar, devletçi midir?
Yargıya ait klasik ezberlerin dışına çıkma çabası taşıyan kimi çalışmalarda yargıçların “devletçi” olduğu tespitine yer verildiğini görüyoruz. Bu tespitin yanlış olduğunu söyleyemem. Lakin tek başına yetersiz ve kararı prestijiyle yararsız bir tespit. Zira devletçi olduğu ileri sürülen yargıçların, yargı içerisinde yaşanan hizip çatışmalarında devletin bekasını geri planda tutarak, mensup oldukları kümenin çıkarlarına öncelik tanıdığı örneklere sahibiz. Devletin hudutlarının şahsî menfaatlerin bitmiş olduği noktada başladığını ve birden fazla vakit “devletçi”, “milliyetçi” olmanın; imtiyazlara, günlük ilgilere bakılırsa mana kazandığı hepimizin malumu. Bu niçinle yargıçlar için “devletçi” tanımı yetersiz bir argüman.
Kadıdan Hakime – Bir Mesleğin Seyahati, Muzaffer Şakar, 296 syf., İrtibat Yayınları, 2021.
Öteki taraftan, kararlarının yanı sıra günlük yaşantıları, şahsi halleri periyodun ruhuna göre şekillenen yargıçların bir ideolojiye müstakilen sahip olma ve onu istikrarlı olarak sürdürme ayrıcalığının bulunmadığı, yargıyı yakından izleyenlerin malumudur. Yargıçların, resmi ideolojinin dışına taşan inanç ve kültürlerini rastgele bir yaptırımla karşılaşmaksızın yargı içerisine yansıtma imkânları mevcut değil. Bu niçinle, periyodun ruhuna göre ya dindar olanlar şarap kadehinde vişne suyu sipariş ederler ya da gerçekte dinle pek alakadar olmayanlar dini sohbetlerin, kandil, bayram iletilerinin ruhuna uygun biçimde kendilerini söz ederler. ötürüsıyla, başta da söylemiş olduğim üzere yargıçlar için “devletçi” demek hem eksik birebir vakitte faydasız bir tespit.
‘BUGÜNÜN SIKINTILARINI CEVAPLAMAYA ÇALIŞIRKEN GÜNÜMÜZ HAKİMLİĞİNİN ÇOCUKLUĞUNA İNDİM’
Çalışmanızda ele aldığınız iki periyot (kadılık ve hâkimlik süreçleri) içinde türel bağlamda önemli farklılıklar olduğu aşikâr. Birincisinde İslami bir varoluş hâkimken, ikincisinde daha Batılı bir anlayış kelam konusu. Hâkim olgusu üzerinden düşünüldüğünde, bu pratiğin biçimi ve işleyişi ile ilgili ne üzere değişiklikler oldu?
Kitabı okuyanlar, geçmiş ve bugün karşılaştırmasına girişebilirler. Kitapta buna imkân sağlayan bir muhteva da var. Fakat iki periyodu karşılaştırmak üzere bir niyetim olmadı. Ben bugünün sıkıntılarını anlamaya, soruları cevaplamaya çalışırken biroldukca araştırmacı üzere kendimi geçmişte buldum. Tabiri caizse, günümüz hâkimliğinin çocukluğuna inmek zorunda kaldım. Lakin bir daha de sorunuza istinaden bu seyahat sırasında karşılaştıklarımdan kelam edebilirim.
Öncelikle hâkimlik mesleğinin her iki devirde de detaylı kurallara bağlandığını, meslek içerisinde hiyerarşinin besbelli olduğunu ve hiyerarşik sistemde bakılırsav yapan yargıçların merkeze bağlılıklarının güçlü olduğunu söyleyebilirim. Bilhassa Tanzimat’tan itibaren yargının bürokratik niteliklerinin arttığı, hiyerarşi ve merkeziyetçiliğin güçlendiği açıkça görülmekte. Cumhuriyet devrinde, hukuk ve dinin, ulemanın nezaretinden çıkarılarak bürokratlara ve yasamaya bırakıldığı, hukuk eğitiminin medresedeki dini eğitimden uzaklaştırılarak çağdaş hukuk fakültelerine verildiği, kadı mahkemelerindeki yolların bir tarafa bırakılarak çağdaş mahkeme ve yargılama sistemine geçildiği bilinmektedir. Sami Zubaida’nın belirttiği üzere bu dönüşüm Türkiye’ye mahsus değil. İslâmî geleneğe sahip çağdaş ulus-devletlerin inşası genel olarak bu tarzla gerçekleşmiştir. Tam bu noktada belirtmek gerekir ki yargı içerisinde bürokratik yapı bir sefer oluşturulduktan daha sonra hâkim ideolojinin İslami yahut “batılı” olması biroldukça bakımdan kıymet arz etmiyor. Zira bürokrasinin en temel özelliği her hal ve koşulda işleyişini sürdürebilmesidir. Bürokrasinin, bir makine misali işleyen yapısı, sahip olduğu hiyerarşi ve kontrol sistemleri, memur ve hizmetli şuuruyla hareket eden bürokratları, bu kurumun ideolojik değişimlere çarçabuk ahenk göstermesine, çok keyfi biçimde kullanılabilmesine imkân sağlamaktadır. Bu bakış açısı zannımca, “yargımız devletçidir” kelamının kolaycılığını da ortaya koyuyor.
‘YARGI BAĞIMSIZLIĞINDAN KELAM EDECEK DURUMDA DEĞİLİZ’
Gerek Osmanlı’daki kadılık, gerekse de Türkiye’deki hâkimlik müessesi içinde bir bürokratik gelenek olduğu fikri, kitabınızdaki kıymetli noktalardan biri… Durumu, bu bağlam üzerinden değerlendirirsek, sahiden bir yargı bağımsızlığından bahsedilebilir mi?
Yargı bağımsızlığı faslını artık geride bıraktığımızı düşünüyorum. çabucak hemen 2013 yılında buna işaret etmiş, Demokrat Yargı olarak ‘Türkiye’de Yargı Yoktur’ isminde bir kitap yayımlamış ve yargı bağımsızlığı, hâkim tarafsızlığı üzere tartışmaları sürdüreceğimiz, ele geçirildiğini tez edeceğimiz bir yargının bulunmadığını tabir etmiştik. Elimizde olan, bürokratik bir adliye aygıtı. Ve bunun kamu hukukunun yargı olarak tanımladığı kurumsal yapıyla yalnızca isim benzerliği var. ötürüsıyla yargı bağımsızlığından kelam edecek durumda değiliz. Bir yargı var mı bence evvel ona bakmak lazım.
Çalışmanızda taşra ve merkez içindeki hâkimlik hiyerarşisine değiniyorsunuz. Varoluşu itibariyle ikisi de birebir değil mi? Bir hâkimin bağlı kalmak zorunda olduğu hukuk, bulunduğu bölgeye göre değişir mi?
Buna iki farklı noktadan yaklaşmak ve her iki ihtimalde de dikkatli yanıt vermek gerekir. Her yere birebir kuralın uygulanmasını talep ederek totaliter bir uygulamaya yol açabilirsiniz. Totaliter rejimlerde hukuk kuralları tam bir katılık ve mutlaklık içerisinde uygulanabilmektedir. Zira bu tıp rejimlerde farklılığın, farklı olmanın bir ehemmiyeti bulunmamaktadır. Lakin yere ve vakte bakılırsa gerçekleşen uygulama farklılıklarının da hükümranın çıkarlarına değil, muhataplarının faydasına nazaran tanzim edilmesi gerekir. Hukuku, ayrıcalıklı bir sınıfın yahut bir öbür kümenin çıkarları için keyfinize bakılırsa esnetir yahut sertleştirirseniz bu durumda adaletin en temel prensibi olan eşitliği çiğnemiş olursunuz. Buna haklı olarak karşı çıkanları cezalandırdığınızda ise sistemin adalet savını ve meşruiyetini yitirmesine niye olursınız.
Kitapta yer alan taşra ve merkez içindeki hâkimlik hiyerarşisiyle daha fazla merkezde yer alan Yargıtay ve HSK üzere kurumların yargıçlar üstündeki tesirini ortaya koymaya çalıştım.
‘GEÇMİŞTE İNANILMAZ OLARAK NİTELENDİRİLEN ARTIK OLAĞAN GÖRÜLMEYE BAŞLANDI’
Türkiye’de siyasi iktidarın değişimi ile bir arada hukukun işleyiş biçimi her daim tartışılır. Kitabınızda son periyodu de masaya yatırıyor, inceliyorsunuz. Gerek bir hukukçu, hâkimlik yapan bir hukukçu, gerekse de bu alanda kuramsal bir çalışma yapan teorisyen olarak Demirtaş’ın, Kavala’nın ve Kürt ve sosyalist siyasetçilerin tüzel pozisyonunu nasıl yorumluyorsunuz?
Geçmişte olağan ve olağanüstü yargı içinde mekânsal farklılığın yanında uygulama ve aktörler bakımından önemli farklılıklar vardı. olağanüstü yargının, muhataplarının aşina olduğu bir işleyişi ve ruhu bulunmaktaydı. İstiklal Mahkemesi yargıçlarından Lütfi Müfit Bey’in, “Bizim aşikâr, ulusal emelimiz vardır. Ona varmak için kimi birtakım kanunun üstüne çıkarız” kelamları olağanüstü yargının hukukî yaklaşımını hayli âlâ söylemektedir. İstiklal Mahkemeleri, Sıkıyönetim Mahkemeleri, Devlet Güvenlik Mahkemeleri tarihî süreçte bu yaklaşımın bir epey bahtsız meselai sergilediler. Bu niçinle, yürürlükte oldukları devirde olağanüstü mahkemelerin kaldırılması için epeyce önemli bir çaba yürütülmekteydi. Lakin bu mahkemeler kaldırılınca yargı içerisinde bir istisna olarak bulunan yaklaşımın ve işleyişin artık olağan bir durum olarak yargının tamamına yayıldığını müşahede ettik. olağanüstü yargılama makamları kaldırılınca bu defa tüm mahkemeler bu anlayışa ve işleyişe büründü. Geçmişte olağanüstü olarak nitelendirilen, artık bayağı ve olağan görülmeye başlandı. Bu durum Demirtaş ve Kavala için olduğu kadar herkes için fazlaca önemli bir tehdit içeriyor.
Hazırladığınız yeni bir çalışma var mı? Günleriniz nasıl geçiyor?
olağanüstü yargılamalar ve avukatlık tarihi üzerine sürdürdüğümüz birkaç çalışma var. Ferdi olarak, hukuk ve yargının günümüzdeki krizi ve buradan çıkış üzerine çalışmaktayım. İş yoğunluğundan fırsat buldukça bu hususlara vakit ayırıyorum.