Dermatolojide saç hastalıklarının en sık görülenidir saç dökülmeleri. Saç dökülmesi bir teşhis değil, araştırılıp isimlendirilmesi gereken bir meseledir. Hastalar için ise labirentin çıkmaz yollarından birisidir. Saçları dökülen hastalar ziyadesiyle bunalmış ve tedaviler konusunda telaşlıdır.
İnsan saçı daima büyüme ve dinlenme periyotları ile büyür ve ayda ortalama 6-10 milimetre uzar. Olağanda günlük saç kaybı 50-100 teldir. Olağandışı saç dökülmesi durumlarında ise bu sayı artar ve taraklarda, banyo ve lavabo masraflarında ve elbiselerde çok ölçüde saç biriktiği görülebilir.
Saçın ömür döngüsü üç fazdır.
Anagen faz (büyüme fazı): 3-5 yıl sürer. Saçın hayat döngüsünün %90’ını oluşturur.
Katagen faz (geçiş fazı): Büyüme evresinin sonunda saç kökleri kendilerini dinlenme evresine hazırlar. Büyüme periyodundan dinlenme periyoduna geçişe katagen faz denir. 3-5 hafta sürer. Bu evrede saç kökleri en taban bölgelerinden başlayarak kendi içine çöker.
Telogen faz (dinlenme fazı): Saçın köküyle teması gevşer. Yaklaşık 3-5 ay süren bu vakitten daha sonra saç kökünden ayrılır ve düşer. Saç telinin ayrıldığı bu yerden yenisi çıkar ve yeni bir döngü başlar.
Bugünkü yazımda sizlerle en sık saç dökülmesine niye olan 3 hastalığı irdeleyip, tedavi basamakları hakkında bilgi vereceğim.
Androjenik alopesi en sık görülen saç dökülme sebebidir. Genetik olarak yatkın bireylerde androjen hormonların tesiriyle kıl foliküllerinin minyatürleşmesidir. Erken yaşta görülenlerde, artmış kardiovasküler hastalık riski olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. Dermatoskopi muayenesinde % 20’den çok kılın çap farklılığı mevcuttur. Bayan olgularda, tedavi öncesi hür testesteron, DHEA-S, prolaktin seviyeleri bakılır. Bunun yanında depo demiri olan ferritinin 70 ng/ml üstünde olması gereklidir.
Bu hastalık kümesinde tedavi en az bir yıl sürmelidir. Topikal minoksidil en tesirli eser olarak hala yerini korumaktadır. Erkeklerde %5 ‘lik, bayanlarda % 2’lik formu kullanılır. Tedaviye başladıktan daha sonra birinci 8 hafta telogen effluvium denilen saç dökülmesi görülebilir, bu olağan bir müddetçtir. Tesirli öbür tedavi seçeneği, tip 2-5 alfa reduktaz enzimi inhibitörü olan finasteriddir. Bu tedavi ile % 91 hastada ilerleme durdurulurken, %66’sında klinik düzelme görülür. Tedavi kesildiğinde ise saçlar 1 yıl daha sonra eski haline döner. Finasterid kullanması ile ilgili erektil disfonksiyon, kalıcı seksüel bozukluk geliştiğine dair yayınlar mevcuttur. Sperm sayısında ve kalitesinde değişiklikler görülebildiğinden, çocuk yapmaya çalışan çiftlere hamilelik daha sonrasında ilacın önerilmesi daha akılcı olacaktır. Bayanlarda görülen androjenik alopeside bu ilaç tesirli bulunmamıştır. Bayanlarda yapılan çalışmalarda sıkı karaciğer işlev takibi ile birlikte Flutamid kullanması ile tesirli cevap alınabilir .
İkinci saç dökülmesi sebebimiz Telogen Effluvium’dur.
Kıl döngüsündeki karışıklık ve telogen periyottaki kıl oranının artışına bağlı, tüm saçlı deriyi kapsayan ani ve şiddetli bir saç kaybıdır. Saçta yaygın olarak incelmeler ve dökülmeler vardır. Telogen effluvium fizikî ve ruhsal gerilim oluşturan olaylara karşı saç kıllarının yansısıdır. Toplum içinde bilinen sinirsel, mevsimsel saç dökülmesi bu tiptir. Bayanlarda daha sık rastlanır ve bilhassa 40-60’lı yaşlarda gözlenir. Rastgele bir yaşta da olabilir. Saçların tutam tutam dökülmesine niye olabilir.
Anagen kıllar ziyanlı birfazlaca etkene karşı hassastır. Telogen devirdeki kıllar ise göreli olarak, saçı etkileyebilecek etkenlere karşı daha az hassastır. Anagen periyottaki bir kıl vaktinden evvel telogen periyoda geçer. bu biçimdece telogen periyottaki kıl oranı artar. niye olan hadiseden 3-5 ay daha sonra telogen effluvium başlar.
Telogen effluvium en sık doğum daha sonrası gözlenir. Çoklukla doğumdan 2-4 ay daha sonra başlar ve birkaç ay daha sonra tabiatıyla düzelir. kimi vakit bir yıla kadar dökülmeler devam edebilir.
Menapoz, tiroid hastalıkları (Hipo-hipertroidi), yumurtalık, böbrek üstü bezi ve hipofiz tümörleri, tifo ,sıtma , viral hastalık üzere yüksek ateşle seyreden hastalıklar bu tabloyu oluşturabilir. Kimi tansiyon, depresyon ve epilepsi ilaçları, doğum denetim hapları, A vitamininin fazla tüketilmesi ile de görülür. Kanserler, bağ dokusu hastalıkları, yeme bozuklukları, HIV/ AIDS, demir eksikliği anemisi, çinko, biotin, esansiyel yağ asitlerinin eksikliği de Telogen effluvium sebebidir. Ağır yapılan ve proteinden eksik diyetlerin akabinde, cerrahi operasyon ve kaza daha sonrası, ruhsal gerilim durumlarında da saç dökülmesi bu tiptedir.
Lakin olguların değerli bir kısmında bariz bir niye bulunamamaktadır. Telogen effluviumu başlatan niye ortadan kalktığında, takip eden 2-3 ayda sorun düzelir. Telogen kılların oranı olağana döner. Fakat kıl yoğunluğunun başlangıç düzeyine dönmesi için 6-12 ay gerekebilir. Lakin temelde kimi saç sorunu yaşayan kıymetli sayıdaki hastalarda bu durum devam edebilir. Dökülme senelerca sürer. Bu taktirde hastalığa “kronik telogen effluvium” ismi verilir.
Tedavisi niye ortadan kalktığında yada tedavi edildiğinde çoklukla kendiliğinde düzelen bir hastalık olmasıyla bir arada, takviye tedavisi de uygulanır.
Saçlar kan deveranı ile yalnızca tabanlarından beslenir. Dışarıdan uygulanan kremlerin ve losyonların tesirleri süreksiz olur ve kâfi tesir sağlamazlar. Kullanıldığı surece fakat saçların uygun görünmesini sağlarlar. En uygun tedavi niçine yönelik olandır. Saç dökülmesinin niçinleri araştırılır. Örneğin demir eksikliği anemisi var ise yahut tiroitle ilgili sorunlar var ise bu sorunlar tedavi edilmelidir.
Saç için gerekli hususlar ağız yolu ile alındığında yahut mezoterapi usulü ile saçlı deriye enjekte edildiğinde tesirli sonuçlar sağlanır .
3. hastalığımız Alopesi Areata ‘dır. Halk içinde saçkıran olarak bilinen bir saç dökülmesidir. Saçlı deride, kaş ve kirpiklerde, sakal bölgesinde yama biçiminde dökülmeler olur. Diffuz biçiminde ise bütün saçlı deride yaygın dökülme, kaş , kirpik, sakal dökülmesi, kol ve bacak kıllarında dökülme de olabilir. Başlangıçta küçük yama halinde olan dökülmelerin % 15-25 olguda total dökülmeye döndüğü gözlenmiştir. yavaşça formların % 34-50’si bir yıl ortasında düzelir. Dermatoskopik muayenesi; sarı noktaların tüm alanı kaplayacak biçimde yaygın olması, ünlem işareti biçiminde kıllar ve siyah noktaların görülmesidir.
Tedavi : Çocuklarda tedavide birinci sırayı potent topikal kortizonlu ilaçlar alır. Erişkinlerde ise saçlı deriye yapılan steroid enjeksiyonları ile cevap alınabilir. Topikal minoksidil tedavisi bu hastalıkta tek başına kâfi değildir. Yaygın olgularda kontakt iritasyon yapan unsurların bu bölgelere sürülmesi ile 6 ayda % 30 karşılık alındığı bildirilmiştir. Günlük doz steroid ve başka immunsupresif tedavilerde tedavi sıralamasında yer almakta, saç ve kıl çıkışlarına niye olmakta lakin yinelama mümkünlüğü % 50’nin üzerinde görülmektedir. Son vakit içinderda uygulanan mezoterapi ve PRP tedavileri ile yüksek muvaffakiyet cevabı sağlanabilmektedir.
Son olarak sizlere saç dökülmesinde başarılı bulunan PRP tedavisinden özetlemek gerekirse bahsetmek istiyorum.
PRP (Platelet Rich Plazma) prosedürü, çağdaş tıbbın gelişmesinde ihtilal niteliğinde gelişme yaratan yeni bir tedavi formülüdür. Ülkemizde yeni yeni uygulamaları başlamış olan PRP formülü; saç dökülmesi, deri katmanının gençleştirilmesi ve yenilenmesi, yaraların güzelleşmesi, akne izlerinin tedavisi üzere alanlarda uygulanan alternatif bir tedavi sistemidir.
Dokuların güzelleşmesinde ve kanın pıhtılaşmasında kıymetli rolü olan ve ismine trombosit denilen kan hücresinden varlıklı plazmadır. Diğer bir deyişle otolog (kendisi) kan konsantrasyonu da denilebilir.
PRP ile, zayıflayan yahut ölmeye başlayan saç köklerinin, tüy haline gelmiş saç tellerinin canlandırılması ve eski sıhhatine kavuşturulması hedeflenmektedir. Uygulanacak kişinin kendi kanından alınan ve özel süreçlerle akyuvar ve trombositlerin ayrılması kararı elde edilen solüsyonun seyrelmiş ya da saçsız bölgeye enjekte edilmesi sürecidir.
PRP (Platelet Rich Plazma) metodunun klinik geçmişi 1990’ lı yıllardır ve günümüze kadar muvaffakiyetle uygulanmıştır. Evvelce yüz çene ameliyatlarında yaraların uygunlaşmasını hızlandırmak için, daha sonraları ise kalp cerrahisi, kronik yara uygunlaşması, spor hekimliği, ortopedik cerrahi alanlarında çoğunlukla kullanılmaya başlanmış, artık laboratuvarda kültür ortamında hücre ayrışmasında kullanılmaktadır. Ayrıyeten en son kullanım alanı olarak kozmetik endikasyonlardır. 2004 yılından günümüze bir fazlaca ülkede cilt antiaging ve rejuvenasyon tekniği olarak uygulanmaktadır.
PRP tekniğinin saça uygulanması süreci: Hastadan alınan kan santrifüje edilerek kırmızı kan hücrelerinden ayrılır. Plazma kısmı özel bir sürece tabi tutularak seyrelmiş ya da saçsız bölgeye enjekte edilir. PRP tedavisinde özel süreçle elde edilen plazmada akyuvarlar, trombositler, pıhtılaşma faktörleri ve trombosit büyüme faktörleri (PGF) bulunur. Bu teknikte büyüme faktörü kök hücrelerinin göçünü ve çoğalmalarını tetikler. Bu sayede dokuda yenilenme süreci başlamış olur.
Ayda 1 kere toplam 3 seans yapılan uygulama ile saç kökleri güçlenmekte ve zayıf saç telleri dökülmemektedir. Son seanstan 3 ay daha sonra 4. Seans uygulanarak süreç tamamlanır. Bayan ve erkekteki tüm saç dökülme tiplerine (androgenetik alopesi, hormonal, alopesi Areata yani saçkıran, kronik şeker, troit hastalıklarına bağlı dökülmeler, protein, demir eksikliğine bağlı, ilaçlara bağlı dökülmeler dahil…) uygulanabilir.
İnsan saçı daima büyüme ve dinlenme periyotları ile büyür ve ayda ortalama 6-10 milimetre uzar. Olağanda günlük saç kaybı 50-100 teldir. Olağandışı saç dökülmesi durumlarında ise bu sayı artar ve taraklarda, banyo ve lavabo masraflarında ve elbiselerde çok ölçüde saç biriktiği görülebilir.
Saçın ömür döngüsü üç fazdır.
Anagen faz (büyüme fazı): 3-5 yıl sürer. Saçın hayat döngüsünün %90’ını oluşturur.
Katagen faz (geçiş fazı): Büyüme evresinin sonunda saç kökleri kendilerini dinlenme evresine hazırlar. Büyüme periyodundan dinlenme periyoduna geçişe katagen faz denir. 3-5 hafta sürer. Bu evrede saç kökleri en taban bölgelerinden başlayarak kendi içine çöker.
Telogen faz (dinlenme fazı): Saçın köküyle teması gevşer. Yaklaşık 3-5 ay süren bu vakitten daha sonra saç kökünden ayrılır ve düşer. Saç telinin ayrıldığı bu yerden yenisi çıkar ve yeni bir döngü başlar.
Bugünkü yazımda sizlerle en sık saç dökülmesine niye olan 3 hastalığı irdeleyip, tedavi basamakları hakkında bilgi vereceğim.
Androjenik alopesi en sık görülen saç dökülme sebebidir. Genetik olarak yatkın bireylerde androjen hormonların tesiriyle kıl foliküllerinin minyatürleşmesidir. Erken yaşta görülenlerde, artmış kardiovasküler hastalık riski olduğu çalışmalarda gösterilmiştir. Dermatoskopi muayenesinde % 20’den çok kılın çap farklılığı mevcuttur. Bayan olgularda, tedavi öncesi hür testesteron, DHEA-S, prolaktin seviyeleri bakılır. Bunun yanında depo demiri olan ferritinin 70 ng/ml üstünde olması gereklidir.
Bu hastalık kümesinde tedavi en az bir yıl sürmelidir. Topikal minoksidil en tesirli eser olarak hala yerini korumaktadır. Erkeklerde %5 ‘lik, bayanlarda % 2’lik formu kullanılır. Tedaviye başladıktan daha sonra birinci 8 hafta telogen effluvium denilen saç dökülmesi görülebilir, bu olağan bir müddetçtir. Tesirli öbür tedavi seçeneği, tip 2-5 alfa reduktaz enzimi inhibitörü olan finasteriddir. Bu tedavi ile % 91 hastada ilerleme durdurulurken, %66’sında klinik düzelme görülür. Tedavi kesildiğinde ise saçlar 1 yıl daha sonra eski haline döner. Finasterid kullanması ile ilgili erektil disfonksiyon, kalıcı seksüel bozukluk geliştiğine dair yayınlar mevcuttur. Sperm sayısında ve kalitesinde değişiklikler görülebildiğinden, çocuk yapmaya çalışan çiftlere hamilelik daha sonrasında ilacın önerilmesi daha akılcı olacaktır. Bayanlarda görülen androjenik alopeside bu ilaç tesirli bulunmamıştır. Bayanlarda yapılan çalışmalarda sıkı karaciğer işlev takibi ile birlikte Flutamid kullanması ile tesirli cevap alınabilir .
İkinci saç dökülmesi sebebimiz Telogen Effluvium’dur.
Kıl döngüsündeki karışıklık ve telogen periyottaki kıl oranının artışına bağlı, tüm saçlı deriyi kapsayan ani ve şiddetli bir saç kaybıdır. Saçta yaygın olarak incelmeler ve dökülmeler vardır. Telogen effluvium fizikî ve ruhsal gerilim oluşturan olaylara karşı saç kıllarının yansısıdır. Toplum içinde bilinen sinirsel, mevsimsel saç dökülmesi bu tiptir. Bayanlarda daha sık rastlanır ve bilhassa 40-60’lı yaşlarda gözlenir. Rastgele bir yaşta da olabilir. Saçların tutam tutam dökülmesine niye olabilir.
Anagen kıllar ziyanlı birfazlaca etkene karşı hassastır. Telogen devirdeki kıllar ise göreli olarak, saçı etkileyebilecek etkenlere karşı daha az hassastır. Anagen periyottaki bir kıl vaktinden evvel telogen periyoda geçer. bu biçimdece telogen periyottaki kıl oranı artar. niye olan hadiseden 3-5 ay daha sonra telogen effluvium başlar.
Telogen effluvium en sık doğum daha sonrası gözlenir. Çoklukla doğumdan 2-4 ay daha sonra başlar ve birkaç ay daha sonra tabiatıyla düzelir. kimi vakit bir yıla kadar dökülmeler devam edebilir.
Menapoz, tiroid hastalıkları (Hipo-hipertroidi), yumurtalık, böbrek üstü bezi ve hipofiz tümörleri, tifo ,sıtma , viral hastalık üzere yüksek ateşle seyreden hastalıklar bu tabloyu oluşturabilir. Kimi tansiyon, depresyon ve epilepsi ilaçları, doğum denetim hapları, A vitamininin fazla tüketilmesi ile de görülür. Kanserler, bağ dokusu hastalıkları, yeme bozuklukları, HIV/ AIDS, demir eksikliği anemisi, çinko, biotin, esansiyel yağ asitlerinin eksikliği de Telogen effluvium sebebidir. Ağır yapılan ve proteinden eksik diyetlerin akabinde, cerrahi operasyon ve kaza daha sonrası, ruhsal gerilim durumlarında da saç dökülmesi bu tiptedir.
Lakin olguların değerli bir kısmında bariz bir niye bulunamamaktadır. Telogen effluviumu başlatan niye ortadan kalktığında, takip eden 2-3 ayda sorun düzelir. Telogen kılların oranı olağana döner. Fakat kıl yoğunluğunun başlangıç düzeyine dönmesi için 6-12 ay gerekebilir. Lakin temelde kimi saç sorunu yaşayan kıymetli sayıdaki hastalarda bu durum devam edebilir. Dökülme senelerca sürer. Bu taktirde hastalığa “kronik telogen effluvium” ismi verilir.
Tedavisi niye ortadan kalktığında yada tedavi edildiğinde çoklukla kendiliğinde düzelen bir hastalık olmasıyla bir arada, takviye tedavisi de uygulanır.
Saçlar kan deveranı ile yalnızca tabanlarından beslenir. Dışarıdan uygulanan kremlerin ve losyonların tesirleri süreksiz olur ve kâfi tesir sağlamazlar. Kullanıldığı surece fakat saçların uygun görünmesini sağlarlar. En uygun tedavi niçine yönelik olandır. Saç dökülmesinin niçinleri araştırılır. Örneğin demir eksikliği anemisi var ise yahut tiroitle ilgili sorunlar var ise bu sorunlar tedavi edilmelidir.
Saç için gerekli hususlar ağız yolu ile alındığında yahut mezoterapi usulü ile saçlı deriye enjekte edildiğinde tesirli sonuçlar sağlanır .
3. hastalığımız Alopesi Areata ‘dır. Halk içinde saçkıran olarak bilinen bir saç dökülmesidir. Saçlı deride, kaş ve kirpiklerde, sakal bölgesinde yama biçiminde dökülmeler olur. Diffuz biçiminde ise bütün saçlı deride yaygın dökülme, kaş , kirpik, sakal dökülmesi, kol ve bacak kıllarında dökülme de olabilir. Başlangıçta küçük yama halinde olan dökülmelerin % 15-25 olguda total dökülmeye döndüğü gözlenmiştir. yavaşça formların % 34-50’si bir yıl ortasında düzelir. Dermatoskopik muayenesi; sarı noktaların tüm alanı kaplayacak biçimde yaygın olması, ünlem işareti biçiminde kıllar ve siyah noktaların görülmesidir.
Tedavi : Çocuklarda tedavide birinci sırayı potent topikal kortizonlu ilaçlar alır. Erişkinlerde ise saçlı deriye yapılan steroid enjeksiyonları ile cevap alınabilir. Topikal minoksidil tedavisi bu hastalıkta tek başına kâfi değildir. Yaygın olgularda kontakt iritasyon yapan unsurların bu bölgelere sürülmesi ile 6 ayda % 30 karşılık alındığı bildirilmiştir. Günlük doz steroid ve başka immunsupresif tedavilerde tedavi sıralamasında yer almakta, saç ve kıl çıkışlarına niye olmakta lakin yinelama mümkünlüğü % 50’nin üzerinde görülmektedir. Son vakit içinderda uygulanan mezoterapi ve PRP tedavileri ile yüksek muvaffakiyet cevabı sağlanabilmektedir.
Son olarak sizlere saç dökülmesinde başarılı bulunan PRP tedavisinden özetlemek gerekirse bahsetmek istiyorum.
PRP (Platelet Rich Plazma) prosedürü, çağdaş tıbbın gelişmesinde ihtilal niteliğinde gelişme yaratan yeni bir tedavi formülüdür. Ülkemizde yeni yeni uygulamaları başlamış olan PRP formülü; saç dökülmesi, deri katmanının gençleştirilmesi ve yenilenmesi, yaraların güzelleşmesi, akne izlerinin tedavisi üzere alanlarda uygulanan alternatif bir tedavi sistemidir.
Dokuların güzelleşmesinde ve kanın pıhtılaşmasında kıymetli rolü olan ve ismine trombosit denilen kan hücresinden varlıklı plazmadır. Diğer bir deyişle otolog (kendisi) kan konsantrasyonu da denilebilir.
PRP ile, zayıflayan yahut ölmeye başlayan saç köklerinin, tüy haline gelmiş saç tellerinin canlandırılması ve eski sıhhatine kavuşturulması hedeflenmektedir. Uygulanacak kişinin kendi kanından alınan ve özel süreçlerle akyuvar ve trombositlerin ayrılması kararı elde edilen solüsyonun seyrelmiş ya da saçsız bölgeye enjekte edilmesi sürecidir.
PRP (Platelet Rich Plazma) metodunun klinik geçmişi 1990’ lı yıllardır ve günümüze kadar muvaffakiyetle uygulanmıştır. Evvelce yüz çene ameliyatlarında yaraların uygunlaşmasını hızlandırmak için, daha sonraları ise kalp cerrahisi, kronik yara uygunlaşması, spor hekimliği, ortopedik cerrahi alanlarında çoğunlukla kullanılmaya başlanmış, artık laboratuvarda kültür ortamında hücre ayrışmasında kullanılmaktadır. Ayrıyeten en son kullanım alanı olarak kozmetik endikasyonlardır. 2004 yılından günümüze bir fazlaca ülkede cilt antiaging ve rejuvenasyon tekniği olarak uygulanmaktadır.
PRP tekniğinin saça uygulanması süreci: Hastadan alınan kan santrifüje edilerek kırmızı kan hücrelerinden ayrılır. Plazma kısmı özel bir sürece tabi tutularak seyrelmiş ya da saçsız bölgeye enjekte edilir. PRP tedavisinde özel süreçle elde edilen plazmada akyuvarlar, trombositler, pıhtılaşma faktörleri ve trombosit büyüme faktörleri (PGF) bulunur. Bu teknikte büyüme faktörü kök hücrelerinin göçünü ve çoğalmalarını tetikler. Bu sayede dokuda yenilenme süreci başlamış olur.
Ayda 1 kere toplam 3 seans yapılan uygulama ile saç kökleri güçlenmekte ve zayıf saç telleri dökülmemektedir. Son seanstan 3 ay daha sonra 4. Seans uygulanarak süreç tamamlanır. Bayan ve erkekteki tüm saç dökülme tiplerine (androgenetik alopesi, hormonal, alopesi Areata yani saçkıran, kronik şeker, troit hastalıklarına bağlı dökülmeler, protein, demir eksikliğine bağlı, ilaçlara bağlı dökülmeler dahil…) uygulanabilir.