Alım Baloğlu
Oxford Üniversitesi’nde ideoloji, siyaset ve iktisat alanında eğitim aldıktan daha sonra, The Guardian, BuzzFeed, The Bureau ve The New European üzere yayınlarda çalışan gazeteci James Ball, 2014 yılında Pulitzer Ödülü’ne layık görülür. Bahse husus olan tarihte hükümet ve halk içindeki güvenlik ve mahremiyet alakası üzerine yaptığı haberlerden yola çıkarak bir tartışma yarattığı için bu mükafatı almaya hak tanınan Ball’un, şu günlerde ‘Sistem’ ismini verdiği ve “internet” olgusunun varoluşunu, biçimlenişini ve günümüzdeki koşullanışını anlattığı kitabı Timaş Yayınları tarafınca yayımlandı.
Ball, bu çalışmasına fazlaca şahsi bir yerden başlayarak giriş yapıyor. Bir internet çocuğu olduğunu ve her ne kadar ailesi belli bir müddetyle bu alanla ilgi kurmasını sağlasa da birinci gençliğiyle bir arada bu olguya dair ilgisinin arttığını söyleyen Ball, internetle kurduğu münasebetin o tarihlerde neredeyse bir saplantıya dönüştüğünü itiraf ediyor. Çeşitli ağlar vasıtasıyla kod üretmeyi başaran Ball, bu alandaki beceresini öylesine arttırır ki arkadaşlarının farklı mecralardaki hesaplarını bile hackler. Gazeteciliğe başladığı senelerda da bu ilgisini yitirmeyen Ball, öncedena bir teknoloji muhabiri, ardından de WikiLeaks çalışanı olarak faaliyet yürütür. Edward Snowden’ın NSA’den (Ulusal Güvenlik Ajansı) sızdırdığı dokümanlar üzerine de haber yapan Ball, bütün bu süreçteki gayretini ortaya koyarak, gerçek sorular eşliğinde bahse husus olan kitabı kaleme alır.
Sistem – Dünyayı Ele Geçiren İnternet Aslında Kimin Elinde, James Ball, Mütercim: Yasin Konyalı, 352 syf., Timaş Yayınları, 2021.
Muharrir, birinci etapta interneti ortaya çıkaran şartları, internetin tarihçesini ve güç odaklarını kitabının merkezine alıyor. ötürüsıyla “İnternetin Mimarları” başlığını taşıyan kısımda bu olgunun elli yıllık geçmişini irdeliyor. Buradaki hedefinin, internetin geçirdiği evrimi anlatmak ve bugünü daha güçlü bir biçimde izah etmek olduğunu söyleyen muharrir, her daim günümüze vurgu yapıyor. İnternetin perde ardına bakmak hedefini taşısa da, çalışmasının “temelde interneti bugünkü noktaya getiren kararları alanların ve bu kararlardan etkilenenlerin anlattıklarından yola çıkılarak yazılmış insani bir hikâye” olduğunu söyleyen Ball, şu noktanın üzerinde çoğunlukla duruyor: İnternet ziyadesiyle Batı odaklı bir organizma ve ataerkil bir varoluşa sahip. Bu durumu ontolojik bir bağlamda ele alan muharrir, olgunun doğuşundan bugüne kadar geçen müddette dinamiklerin hiç değişmediğine işaret ediyor. ötürüsıyla alanın başında duranlar, bu pratiğe hakim olanlar ve her geçen anda bir daha üretenler hem erkekler birebir vakitte zenginler.
Ball, daha sonraki kısımlarda reklam olgusuna da değinirken, bu alanın suyunun çıktığını tekraren bir dahaliyor. İnternetin reklamcılıkla kurduğu ilginin günlük gerçekliği bastırdığı ve neredeyse yok ettiği şu günlerde Ball, internet reklamcılığını icat eden kişinin kelamlarına de yer veriyor. Ball’a nazaran bu kişi, internette üretilen reklamların artık elden çıktığını ve bu çalışmaları üreten şahısların bile reklamların esiri olduğunu söylüyor.
Son kısımda internetin ulaştığı global gücü siyasal, kültürel ve ekonomik sebepleri odağa alarak açıklayan Ball, internetin gücünü masaya yatırıyor. Ulus ötesi şirketlerin kuvvetli devletlerle kurduğu münasebetlerin insanlığa olan tesirine değinen müellif, bu kirli bağıntının her daim kapitalist ve erkek olduğunun ehemmiyetine değiniyor. Kaleme aldığı çalışmada, perdeyi ortadan kaldırarak insanlık için hareket ettiğini, teknoloji ürettiğini argüman eden şahısların amiyane tabirle söylersek “ciğerine bakan” Ball, kitabının maksadını okura şu sözlerle özetliyor: “Bu kitabın niyeti sizi o odalara götürmek, o adamlarla tanıştırmak, bu kararları niye aldıklarını ve aldıkları kararların kendileri ve bizim için ne üzere sonuçlar doğurduğunu göstermektir.”
90’lı senelerla bir arada atılım gerçekleştiren internet olgusunun, bugün o senelera nazaran daha kötücül emellerle kullanıldığını lisana getiren Ball, bu aracın heba edildiğini söylüyor. İnternetin güzellik ve demokrasi için kullanılması gerektiğinin kıymetine vurgu yapan Ball, fazlaca temel bir noktadan hareketle tartışma başlatıyor: 2011’deki Arap Baharı’nda Facebook’un siyasi maksatlarla kullanılıp insanları harekete geçirince bu şirkete paye verilmesi lakin tıpkı durum ABD’de ya da İngiltere’de beşerler toplumsal medyadan örgütlendiğinde bahse mevzu olan şirketlerin reaksiyonla karşılaşması… Ball’in kitabı, alana baş yoranlar için biçilmiş kaftan…
Oxford Üniversitesi’nde ideoloji, siyaset ve iktisat alanında eğitim aldıktan daha sonra, The Guardian, BuzzFeed, The Bureau ve The New European üzere yayınlarda çalışan gazeteci James Ball, 2014 yılında Pulitzer Ödülü’ne layık görülür. Bahse husus olan tarihte hükümet ve halk içindeki güvenlik ve mahremiyet alakası üzerine yaptığı haberlerden yola çıkarak bir tartışma yarattığı için bu mükafatı almaya hak tanınan Ball’un, şu günlerde ‘Sistem’ ismini verdiği ve “internet” olgusunun varoluşunu, biçimlenişini ve günümüzdeki koşullanışını anlattığı kitabı Timaş Yayınları tarafınca yayımlandı.
Ball, bu çalışmasına fazlaca şahsi bir yerden başlayarak giriş yapıyor. Bir internet çocuğu olduğunu ve her ne kadar ailesi belli bir müddetyle bu alanla ilgi kurmasını sağlasa da birinci gençliğiyle bir arada bu olguya dair ilgisinin arttığını söyleyen Ball, internetle kurduğu münasebetin o tarihlerde neredeyse bir saplantıya dönüştüğünü itiraf ediyor. Çeşitli ağlar vasıtasıyla kod üretmeyi başaran Ball, bu alandaki beceresini öylesine arttırır ki arkadaşlarının farklı mecralardaki hesaplarını bile hackler. Gazeteciliğe başladığı senelerda da bu ilgisini yitirmeyen Ball, öncedena bir teknoloji muhabiri, ardından de WikiLeaks çalışanı olarak faaliyet yürütür. Edward Snowden’ın NSA’den (Ulusal Güvenlik Ajansı) sızdırdığı dokümanlar üzerine de haber yapan Ball, bütün bu süreçteki gayretini ortaya koyarak, gerçek sorular eşliğinde bahse husus olan kitabı kaleme alır.
Sistem – Dünyayı Ele Geçiren İnternet Aslında Kimin Elinde, James Ball, Mütercim: Yasin Konyalı, 352 syf., Timaş Yayınları, 2021.
Muharrir, birinci etapta interneti ortaya çıkaran şartları, internetin tarihçesini ve güç odaklarını kitabının merkezine alıyor. ötürüsıyla “İnternetin Mimarları” başlığını taşıyan kısımda bu olgunun elli yıllık geçmişini irdeliyor. Buradaki hedefinin, internetin geçirdiği evrimi anlatmak ve bugünü daha güçlü bir biçimde izah etmek olduğunu söyleyen muharrir, her daim günümüze vurgu yapıyor. İnternetin perde ardına bakmak hedefini taşısa da, çalışmasının “temelde interneti bugünkü noktaya getiren kararları alanların ve bu kararlardan etkilenenlerin anlattıklarından yola çıkılarak yazılmış insani bir hikâye” olduğunu söyleyen Ball, şu noktanın üzerinde çoğunlukla duruyor: İnternet ziyadesiyle Batı odaklı bir organizma ve ataerkil bir varoluşa sahip. Bu durumu ontolojik bir bağlamda ele alan muharrir, olgunun doğuşundan bugüne kadar geçen müddette dinamiklerin hiç değişmediğine işaret ediyor. ötürüsıyla alanın başında duranlar, bu pratiğe hakim olanlar ve her geçen anda bir daha üretenler hem erkekler birebir vakitte zenginler.
Ball, daha sonraki kısımlarda reklam olgusuna da değinirken, bu alanın suyunun çıktığını tekraren bir dahaliyor. İnternetin reklamcılıkla kurduğu ilginin günlük gerçekliği bastırdığı ve neredeyse yok ettiği şu günlerde Ball, internet reklamcılığını icat eden kişinin kelamlarına de yer veriyor. Ball’a nazaran bu kişi, internette üretilen reklamların artık elden çıktığını ve bu çalışmaları üreten şahısların bile reklamların esiri olduğunu söylüyor.
Son kısımda internetin ulaştığı global gücü siyasal, kültürel ve ekonomik sebepleri odağa alarak açıklayan Ball, internetin gücünü masaya yatırıyor. Ulus ötesi şirketlerin kuvvetli devletlerle kurduğu münasebetlerin insanlığa olan tesirine değinen müellif, bu kirli bağıntının her daim kapitalist ve erkek olduğunun ehemmiyetine değiniyor. Kaleme aldığı çalışmada, perdeyi ortadan kaldırarak insanlık için hareket ettiğini, teknoloji ürettiğini argüman eden şahısların amiyane tabirle söylersek “ciğerine bakan” Ball, kitabının maksadını okura şu sözlerle özetliyor: “Bu kitabın niyeti sizi o odalara götürmek, o adamlarla tanıştırmak, bu kararları niye aldıklarını ve aldıkları kararların kendileri ve bizim için ne üzere sonuçlar doğurduğunu göstermektir.”
90’lı senelerla bir arada atılım gerçekleştiren internet olgusunun, bugün o senelera nazaran daha kötücül emellerle kullanıldığını lisana getiren Ball, bu aracın heba edildiğini söylüyor. İnternetin güzellik ve demokrasi için kullanılması gerektiğinin kıymetine vurgu yapan Ball, fazlaca temel bir noktadan hareketle tartışma başlatıyor: 2011’deki Arap Baharı’nda Facebook’un siyasi maksatlarla kullanılıp insanları harekete geçirince bu şirkete paye verilmesi lakin tıpkı durum ABD’de ya da İngiltere’de beşerler toplumsal medyadan örgütlendiğinde bahse mevzu olan şirketlerin reaksiyonla karşılaşması… Ball’in kitabı, alana baş yoranlar için biçilmiş kaftan…