Direktör Soner Sert’in derlediği ve 20 müellifin katkıda bulunduğu ‘Sinemanın Teorisi’ çalışması, Yordam Kitap tarafınca yayımlandı. Çalışma, başlangıcından günümüze sinemaya katkı sunan, fikirleriyle bu sanat kolunun büyümesinde, gelişip serpilmesinde tesiri olan büyük teorisyenlerin çalışmalarını merkeze alıyor.
Kitaba katkıda bulunan isimler içinde Beyza Bilal, Burcu Kurtiş, Deniz Ulusoy, Erkan Büker, Fırat Yücel, Gizem Parlayandemir, Hakan Erkılıç, Janet Barış, Metin Akdemir, Murat Tırpan, Nalan Büker, Selahattin Yıldız, Selda Salman, Seray Genç, Soner Sert, Süreyya Karacabey, Ufuk Tambaş, Yeşim Dinçer, Yusuf İnanç, Z. Tül Akbal Süalp yer alıyor.
Soner Sert’le ‘Sinemanın Teorisi’ni konuştuk.
‘SİNEMA EĞİTİMİ ALMAYA BAŞLADIĞIMDAN BU YANA TEORİSYENLERİN ÇALIŞMALARINI ÖĞRENMEYE ÇALIŞTIM’
Kitabın yazım süreciyle başlayalım. ‘Sinemanın Teorisi’ nasıl ortaya çıktı?
İnsan, tanımlama dürtüsüyle dünyaya geliyor. Sinema eğitimi almaya başladığım periyottan bu yana pratikle direkt bağ sahibi olan sinema akımlarını, cinslerini, alana hizmet eden teorisyenlerin çalışmalarını öğrenmeye, “kodlamaya” çalıştım. bir süre daha sonra alan üzerine yazmaya başlayınca, geçmişten bu yana üretim yapan teorisyenlerin çalışmalarını bir ortaya getirme üzere bir niyet hasıl oldu. Bu bağlamdan hareketle bir kitap hazırlamaya karar verdim.
Kitapta her teorisyen yahut teori farklı muharrirler tarafınca ele alınıyor. Muharrirler neye nazaran seçildi?
Karar verme sürecinden daha sonra, başlıklar ortaya çıktı. Başlıkların ortaya çıkmasıyla birlikte de alan üzerine daha kapsamlı araştırma yapmaya başladım. Müelliflerin birçoğunu esasen evvelinde de tanıyordum. Kimi yazıp yazmayacaklarına dair bir fikrim vardı. Araştırma süreciyle birlikte de kimi teorisyenler üzerine bilhassa çalışma yapan müelliflerin çalışmalarını inceledim. Sağ olsun, kimse kırmadı ve kitap ortaya çıktı.
Sinemanın Teorisi, Hazırlayan: Soner Sert, 432 syf., Yordam Kitap, 2021.
Sizce sinema teorilerini, bu teorilerin örneklerini veren teorisyenleri öğrenmek niye gerekli? Sinema teorisi bilmek izleyicilere ne üzere katkılar sunar?
Sacın üçayağı var bence: İzleyiciler, sinemacılar ve araştırmacılar. Gerek amatör, gerekse de profesyonel sinemacılar, başka mesleklerde olduğu üzere teoriye muhtaçlık duyar. Araştırmacılar içinse, geçmişte olan ya da hâlihazırda devam eden bir epeyce teoriye yer veriyor kitap. Bilhassa çalışmada yer alan isimler, ele aldıkları mevzu üzerine uzmanlaşmış şahıslardan oluşuyor. Bu durumun da bu biçimde bir karşılığı olduğunu düşünüyorum. İzleyiciler için daha farklı bir durum kelam konusu aslında… Bir sinemanın tarihi ehemmiyetini, estetik dünyasını ve toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik altyapısını bilmenin, sinemanın niteliğini de değiştirdiğini düşünüyorum. Örneğin, Yeni Gerçekçilik’i ortaya çıkaran şartların “Bisiklet Hırsızları”nı nasıl etkilediği ya da tıpkı teorinin bugün hangi sinemalarda karşılık bulduğu sıkıntısı dikkate paha sanıyorum.
İÇİNDE FEMİNİST SİNEMA YA DA DİJİTAL SİNEMANIN OLMADIĞI BİR SİNEMA TEORİSİ KİTABI DÜŞÜNÜLEBİLİR Mİ?
Hala devam eden ve başkalarına kıyasla yeni bir çeşit olan Yeni Queer Sinema yahut Slavoj Zizek üzere üzerine yazılması çok güç olan konular/isimler üzerine de makaleler yer alıyor kitapta. Bu bahisleri dâhil etmek, üzerlerine çok açıklayıcı ve akıcı makaleler yazma fikri nasıl gelişti, güç olmadı mı?
Devam eden bir teori ya da yaşayan bir teorisyenin çalışmaları üzerine yazı yazmak sıkıntı olsa gerek. Kitabı hazırlarken, isim ve teorisyen içindeki ahenk konusunda ince eleyip sık dokuduk. Sağ olsunlar, müellifler da kırmadılar ve sürece dâhil oldular. Sizin sorunuzun lakin “dâhil etmek” kısmına bir yanıt verebilirim, çünkü o konseptte yer alan bir yazı yazmadım. Kitabı hazırlayan kişi olarak, o teorisyenlerin dâhil edilmelerinin kıymetli olduğunu düşünüyordum. Çünkü sinema yeni bir sanat ve daima olarak kendini yeniliyor. İçinde sizin bahsetmiş olduğuniz teorilerin/isimlerin ya da Feminist Sinema’nın veyahut Dijital Sinema’nın olmadığı bir sinema teorisi kitabı düşünülebilir mi?
‘KİTABIN TEK ELDEN ÇIKMIŞ ÜZERE GÖRÜNMESİNE ÇALIŞTIK’
Kitapta Dziga Vertov’dan Cesare Zavattini’ye, Feminist Sinema Teorisi’nden Yeni Queer Sinema’ya birfazlaca başlıkta makale yer alıyor. Kitap her ne kadar makalelerden oluşan bir teori kitabı olsa da lisanı akıcı ve pek sade. Bu dengeyi nasıl kurdunuz?
Öncelikle yazarlarla ortak bir lisan ve biçim belirlemek için bir ortaya geldik. Kitabın tek elden çıkmış üzere görünmesine çalıştık. Akademinin kuru lisanını teslim olmamasına, anlaşılır ve yalın bir lisan kullanılmasına ihtimam gösterdik. Birebir hali makalelerin içeriği konusunda da sürdürdük. Çabucak her yazı tek bir kişinin elinden çıkmış üzere görünmeliydi.
Bu orta neler okuyor ve izliyorsunuz? Okurlara neler önermek istersiniz?
Bu ortalar bol ölçüde sinema üzerine okuyorum. 90’lı senelerda sinema yazınına dair kuvvetli bir atılım olmuş. Sahaflardan bulabildiğim çabucak her sinema kitabını okuyorum. kimi birtakım direktör retrospektifleri yapmayı severim. Bu orta Bergman, Visconti ve Antonioni sinemalarını izliyorum.
Son soru için de şunu söyleyebilirim: Hala okumayanlar için 19. yüzyıl Rus edebiyatını tavsiye ederim. Hangi muharrir olduğu hayli değerli değil.
Sırada yeni bir çalışmanız var mı?
Birkaç sinema kitabı üzerine düşünüyorum. Tahminen ortak bir kitap da hazırlayabilirim, bir müellif arkadaşımla… Birinci uzun metraj sinema projem “Acı Kahve” üzerine de çalışıyorum. Bakalım vakit ne gösterecek!
Kitaba katkıda bulunan isimler içinde Beyza Bilal, Burcu Kurtiş, Deniz Ulusoy, Erkan Büker, Fırat Yücel, Gizem Parlayandemir, Hakan Erkılıç, Janet Barış, Metin Akdemir, Murat Tırpan, Nalan Büker, Selahattin Yıldız, Selda Salman, Seray Genç, Soner Sert, Süreyya Karacabey, Ufuk Tambaş, Yeşim Dinçer, Yusuf İnanç, Z. Tül Akbal Süalp yer alıyor.
Soner Sert’le ‘Sinemanın Teorisi’ni konuştuk.
‘SİNEMA EĞİTİMİ ALMAYA BAŞLADIĞIMDAN BU YANA TEORİSYENLERİN ÇALIŞMALARINI ÖĞRENMEYE ÇALIŞTIM’
Kitabın yazım süreciyle başlayalım. ‘Sinemanın Teorisi’ nasıl ortaya çıktı?
İnsan, tanımlama dürtüsüyle dünyaya geliyor. Sinema eğitimi almaya başladığım periyottan bu yana pratikle direkt bağ sahibi olan sinema akımlarını, cinslerini, alana hizmet eden teorisyenlerin çalışmalarını öğrenmeye, “kodlamaya” çalıştım. bir süre daha sonra alan üzerine yazmaya başlayınca, geçmişten bu yana üretim yapan teorisyenlerin çalışmalarını bir ortaya getirme üzere bir niyet hasıl oldu. Bu bağlamdan hareketle bir kitap hazırlamaya karar verdim.
Kitapta her teorisyen yahut teori farklı muharrirler tarafınca ele alınıyor. Muharrirler neye nazaran seçildi?
Karar verme sürecinden daha sonra, başlıklar ortaya çıktı. Başlıkların ortaya çıkmasıyla birlikte de alan üzerine daha kapsamlı araştırma yapmaya başladım. Müelliflerin birçoğunu esasen evvelinde de tanıyordum. Kimi yazıp yazmayacaklarına dair bir fikrim vardı. Araştırma süreciyle birlikte de kimi teorisyenler üzerine bilhassa çalışma yapan müelliflerin çalışmalarını inceledim. Sağ olsun, kimse kırmadı ve kitap ortaya çıktı.
Sinemanın Teorisi, Hazırlayan: Soner Sert, 432 syf., Yordam Kitap, 2021.
Sizce sinema teorilerini, bu teorilerin örneklerini veren teorisyenleri öğrenmek niye gerekli? Sinema teorisi bilmek izleyicilere ne üzere katkılar sunar?
Sacın üçayağı var bence: İzleyiciler, sinemacılar ve araştırmacılar. Gerek amatör, gerekse de profesyonel sinemacılar, başka mesleklerde olduğu üzere teoriye muhtaçlık duyar. Araştırmacılar içinse, geçmişte olan ya da hâlihazırda devam eden bir epeyce teoriye yer veriyor kitap. Bilhassa çalışmada yer alan isimler, ele aldıkları mevzu üzerine uzmanlaşmış şahıslardan oluşuyor. Bu durumun da bu biçimde bir karşılığı olduğunu düşünüyorum. İzleyiciler için daha farklı bir durum kelam konusu aslında… Bir sinemanın tarihi ehemmiyetini, estetik dünyasını ve toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik altyapısını bilmenin, sinemanın niteliğini de değiştirdiğini düşünüyorum. Örneğin, Yeni Gerçekçilik’i ortaya çıkaran şartların “Bisiklet Hırsızları”nı nasıl etkilediği ya da tıpkı teorinin bugün hangi sinemalarda karşılık bulduğu sıkıntısı dikkate paha sanıyorum.
İÇİNDE FEMİNİST SİNEMA YA DA DİJİTAL SİNEMANIN OLMADIĞI BİR SİNEMA TEORİSİ KİTABI DÜŞÜNÜLEBİLİR Mİ?
Hala devam eden ve başkalarına kıyasla yeni bir çeşit olan Yeni Queer Sinema yahut Slavoj Zizek üzere üzerine yazılması çok güç olan konular/isimler üzerine de makaleler yer alıyor kitapta. Bu bahisleri dâhil etmek, üzerlerine çok açıklayıcı ve akıcı makaleler yazma fikri nasıl gelişti, güç olmadı mı?
Devam eden bir teori ya da yaşayan bir teorisyenin çalışmaları üzerine yazı yazmak sıkıntı olsa gerek. Kitabı hazırlarken, isim ve teorisyen içindeki ahenk konusunda ince eleyip sık dokuduk. Sağ olsunlar, müellifler da kırmadılar ve sürece dâhil oldular. Sizin sorunuzun lakin “dâhil etmek” kısmına bir yanıt verebilirim, çünkü o konseptte yer alan bir yazı yazmadım. Kitabı hazırlayan kişi olarak, o teorisyenlerin dâhil edilmelerinin kıymetli olduğunu düşünüyordum. Çünkü sinema yeni bir sanat ve daima olarak kendini yeniliyor. İçinde sizin bahsetmiş olduğuniz teorilerin/isimlerin ya da Feminist Sinema’nın veyahut Dijital Sinema’nın olmadığı bir sinema teorisi kitabı düşünülebilir mi?
‘KİTABIN TEK ELDEN ÇIKMIŞ ÜZERE GÖRÜNMESİNE ÇALIŞTIK’
Kitapta Dziga Vertov’dan Cesare Zavattini’ye, Feminist Sinema Teorisi’nden Yeni Queer Sinema’ya birfazlaca başlıkta makale yer alıyor. Kitap her ne kadar makalelerden oluşan bir teori kitabı olsa da lisanı akıcı ve pek sade. Bu dengeyi nasıl kurdunuz?
Öncelikle yazarlarla ortak bir lisan ve biçim belirlemek için bir ortaya geldik. Kitabın tek elden çıkmış üzere görünmesine çalıştık. Akademinin kuru lisanını teslim olmamasına, anlaşılır ve yalın bir lisan kullanılmasına ihtimam gösterdik. Birebir hali makalelerin içeriği konusunda da sürdürdük. Çabucak her yazı tek bir kişinin elinden çıkmış üzere görünmeliydi.
Bu orta neler okuyor ve izliyorsunuz? Okurlara neler önermek istersiniz?
Bu ortalar bol ölçüde sinema üzerine okuyorum. 90’lı senelerda sinema yazınına dair kuvvetli bir atılım olmuş. Sahaflardan bulabildiğim çabucak her sinema kitabını okuyorum. kimi birtakım direktör retrospektifleri yapmayı severim. Bu orta Bergman, Visconti ve Antonioni sinemalarını izliyorum.
Son soru için de şunu söyleyebilirim: Hala okumayanlar için 19. yüzyıl Rus edebiyatını tavsiye ederim. Hangi muharrir olduğu hayli değerli değil.
Sırada yeni bir çalışmanız var mı?
Birkaç sinema kitabı üzerine düşünüyorum. Tahminen ortak bir kitap da hazırlayabilirim, bir müellif arkadaşımla… Birinci uzun metraj sinema projem “Acı Kahve” üzerine de çalışıyorum. Bakalım vakit ne gösterecek!