TEDBİRİ HAYAT KURTARAN AFET: SARSINTI – Türkiye, 2010’dan bu yana 300 bin sefer “sallandı”
Gazi Üniversitesi Zelzele Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen, Türkiye‘de 2010’dan bu yana yaklaşık 300 bin sarsıntı kaydedildiğini bildirdi.
Özmen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’deki zelzele aktivitesinin Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) tarafınca işletilen zelzele kayıt istasyonlarıyla gece ve gündüz 24 saat izlendiğini, kaydedilen sarsıntı kayıtlarından yararlanarak sarsıntının büyüklüğü, oluş vakti, yeri, derinliği, enlemi, boylamı üzere zelzele parametrelerinin belirlendiğini söylemiş oldu.
Bunların bir data tabanında tutulup, zelzele katalogları oluşturulduğunu ve bu datalar kullanılarak zelzelelerin vakit ve yerdeki değişim özelliklerinin istatistik usullerle incelendiğini, faylanma özelliklerinin belirlendiğini ve bu zelzele istatistiklerinden yararlanarak gelecekte meydana gelebilecek sarsıntıların büyüklükleri, oluş olasılıklarının iddia edilmeye çalışıldığını aktaran Özmen, meydana gelen hasar datalarından yararlanarak da zelzele risk haritaları hazırlandığını anlattı.
Türkiye ve yakın civarında kaydedilen sarsıntı datalarını kıymetlendiren Özmen, “2020’de 33 bin 824, 2019’da 23 bin 481, 2018’de 22 bin 899 adet, 2017’de 38 bin 287, 2016’da 20 bin 541, 2015’de 22 bin 290, 2014’de 24 bin 132, 2013’te 23 bin 607, 2012’de 26 bin 973, 2011’de 29 bin 831, 2010’da ise 19 bin 23 sarsıntının meydana geldiği görülmüştür. 2021 yılının 7 ayında ise 81 tanesi 4-5 büyüklüğü içinde, 6 tanesi 5-6 büyüklüğü içinde olmak üzere toplam 15 bin 196 sarsıntı meydana geldi.” diye konuştu.
Bu yıl en çok sarsıntı nisanda yaşandı
Doç. Dr. Özmen bu yıl yaşanan zelzelelere dikkati çekerek, “Bu yıl 2 bin 505 sarsıntı ile en çok sarsıntı nisan ayında yaşandı. 20 yıllık zelzele istatistikleri incelendiğinde Türkiye’de en çok sarsıntının 2011, 2017 ve 2020 senelerında meydana geldiği görülüyor. 38 bin 287 sarsıntıyla son 20 yılın en faal yılı ise 2017 oldu.” tabirlerini kullandı.
“Veriler yerkabuğunun gerilmeye devam ettiğini gösteriyor”
Türkiye’de deniz ve karasal ortamdaki faylara bakıldığında bine yakın sarsıntı üretme potansiyeli olan etkin fay görüldüğüne dikkati çeken Özmen, “Bu kadar epeyce sayıda etkin fayın olduğu bir ülkede sarsıntı olmaması mümkün değildir. Türkiye için son 120 yıllık sarsıntı istatistiğine baktığımızda 7 ve daha büyük zelzelelerin ortalama her 6 yılda bir kere, 6-6,9 büyüklüğündeki sarsıntıların ortalama her yıl 2 kere, 5-5,9 büyüklüğündeki sarsıntıların ise ortalama her ay 2 sefer meydana geldiği görülmektedir.” tabirlerini kullandı.
Özmen, 50 yıllık datalara bakıldığında ise 28 Mart 1970’de 7,2 büyüklüğünde Gediz sarsıntısı, 24 Kasım 1976’da 7,2 büyüklüğünde Çaldıran-Muradiye zelzelesi, 17 Ağustos 1999’da 7,4 büyüklüğünde Marmara zelzelesi, 12 Kasım 1999’da 7,2 büyüklüğünde Kaynaşlı-Düzce sarsıntısı ve 23 Ekim 2011’de 7,2 büyüklüğünde Erciş-Van sarsıntısı olmak üzere 7’den büyük 5 zelzele meydana geldiğini anımsatarak, şu biçimde devam etti:
“Ortalama olarak her altı yılda bir 7’den büyük bir sarsıntı meydana geldiği gerçeğine baktığımızda bu sayının 8-9’u bulması gerektiği, yani son 50 yılda gerçekleşen 7 ve daha büyük sarsıntıların sayısının ortalamanın altında kaldığı görülmektedir. Bu bilgiler de bize yerkabuğunun gerilmeye devam ettiğini vakti zamanı geldiğinde ve yerkabuğunun kırılma direnci aşıldığında büyük bir sarsıntı olarak acımasız yüzünü gösterme mümkünlüğünün her geçen gün daha da arttığını göstermektedir.”
“Deprem Şurası bir daha toplansın” önerisi
Özmen, zelzeleye karşı alınabilecek tedbirlere ait tekliflerde bulunarak, “Mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafınca 2003’te başlayıp 2004’de tamamlanan hayli değerli bir Sarsıntı Şurası düzenlenmiş ve burada zelzele konusu tüm boyutlarıyla ele alınmış, meseleler ve tahlil yolları belirlenmişti. Üzerinden 17 yıl üzere uzunca bir süre geçen Zelzele Şurası’nın bir daha toplanarak, mevcut durumun, sıkıntıların ve tahlil yollarının bir daha kıymetlendirilmesi ve zelzele risklerinin azaltılması konusunda yeni bir yol haritasının belirlenmesi gerekir.” dedi.
Afetlere ve sarsıntılara hazırlıklı olmanın kıymetini vurgulayan Özmen, “2021 Afet Eğitim Yılı kapsamında yapılacak eğitimlerin yalnızca ‘afet bilinci’ eğitimleri ile sonlu olmaması, bilhassa kamu kurum ve kuruluşlarında ve belediyelerde afet ve afet idaresi ile ilgili konularda çalışma yapan işçi, vali ve kaymakamlar, milletvekilleri, özel dal, medya ve sivil toplum kuruluşlarında çalışan çalışanın de ‘deprem, afet ve afet yönetimi’ konusunda eğitim alması gerekir.” diye konuştu.
Doç. Dr. Özmen, bu tarafta yapılacak eğitimlerde Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Acil Durum ve Afet İdaresi Önlisans programı kapsamında hazırlanmış ders kitaplarının hem yaygın hem örgün eğitimde kullanılmasının yararlı olacağını da kaydetti.
SON SARSINTILAR: Türkiye ve dünyadan son dakika sarsıntılar listesi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yıldız Nevin Gündoğmuş
Gazi Üniversitesi Zelzele Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen, Türkiye‘de 2010’dan bu yana yaklaşık 300 bin sarsıntı kaydedildiğini bildirdi.
Özmen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’deki zelzele aktivitesinin Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) tarafınca işletilen zelzele kayıt istasyonlarıyla gece ve gündüz 24 saat izlendiğini, kaydedilen sarsıntı kayıtlarından yararlanarak sarsıntının büyüklüğü, oluş vakti, yeri, derinliği, enlemi, boylamı üzere zelzele parametrelerinin belirlendiğini söylemiş oldu.
Bunların bir data tabanında tutulup, zelzele katalogları oluşturulduğunu ve bu datalar kullanılarak zelzelelerin vakit ve yerdeki değişim özelliklerinin istatistik usullerle incelendiğini, faylanma özelliklerinin belirlendiğini ve bu zelzele istatistiklerinden yararlanarak gelecekte meydana gelebilecek sarsıntıların büyüklükleri, oluş olasılıklarının iddia edilmeye çalışıldığını aktaran Özmen, meydana gelen hasar datalarından yararlanarak da zelzele risk haritaları hazırlandığını anlattı.
Türkiye ve yakın civarında kaydedilen sarsıntı datalarını kıymetlendiren Özmen, “2020’de 33 bin 824, 2019’da 23 bin 481, 2018’de 22 bin 899 adet, 2017’de 38 bin 287, 2016’da 20 bin 541, 2015’de 22 bin 290, 2014’de 24 bin 132, 2013’te 23 bin 607, 2012’de 26 bin 973, 2011’de 29 bin 831, 2010’da ise 19 bin 23 sarsıntının meydana geldiği görülmüştür. 2021 yılının 7 ayında ise 81 tanesi 4-5 büyüklüğü içinde, 6 tanesi 5-6 büyüklüğü içinde olmak üzere toplam 15 bin 196 sarsıntı meydana geldi.” diye konuştu.
Bu yıl en çok sarsıntı nisanda yaşandı
Doç. Dr. Özmen bu yıl yaşanan zelzelelere dikkati çekerek, “Bu yıl 2 bin 505 sarsıntı ile en çok sarsıntı nisan ayında yaşandı. 20 yıllık zelzele istatistikleri incelendiğinde Türkiye’de en çok sarsıntının 2011, 2017 ve 2020 senelerında meydana geldiği görülüyor. 38 bin 287 sarsıntıyla son 20 yılın en faal yılı ise 2017 oldu.” tabirlerini kullandı.
“Veriler yerkabuğunun gerilmeye devam ettiğini gösteriyor”
Türkiye’de deniz ve karasal ortamdaki faylara bakıldığında bine yakın sarsıntı üretme potansiyeli olan etkin fay görüldüğüne dikkati çeken Özmen, “Bu kadar epeyce sayıda etkin fayın olduğu bir ülkede sarsıntı olmaması mümkün değildir. Türkiye için son 120 yıllık sarsıntı istatistiğine baktığımızda 7 ve daha büyük zelzelelerin ortalama her 6 yılda bir kere, 6-6,9 büyüklüğündeki sarsıntıların ortalama her yıl 2 kere, 5-5,9 büyüklüğündeki sarsıntıların ise ortalama her ay 2 sefer meydana geldiği görülmektedir.” tabirlerini kullandı.
Özmen, 50 yıllık datalara bakıldığında ise 28 Mart 1970’de 7,2 büyüklüğünde Gediz sarsıntısı, 24 Kasım 1976’da 7,2 büyüklüğünde Çaldıran-Muradiye zelzelesi, 17 Ağustos 1999’da 7,4 büyüklüğünde Marmara zelzelesi, 12 Kasım 1999’da 7,2 büyüklüğünde Kaynaşlı-Düzce sarsıntısı ve 23 Ekim 2011’de 7,2 büyüklüğünde Erciş-Van sarsıntısı olmak üzere 7’den büyük 5 zelzele meydana geldiğini anımsatarak, şu biçimde devam etti:
“Ortalama olarak her altı yılda bir 7’den büyük bir sarsıntı meydana geldiği gerçeğine baktığımızda bu sayının 8-9’u bulması gerektiği, yani son 50 yılda gerçekleşen 7 ve daha büyük sarsıntıların sayısının ortalamanın altında kaldığı görülmektedir. Bu bilgiler de bize yerkabuğunun gerilmeye devam ettiğini vakti zamanı geldiğinde ve yerkabuğunun kırılma direnci aşıldığında büyük bir sarsıntı olarak acımasız yüzünü gösterme mümkünlüğünün her geçen gün daha da arttığını göstermektedir.”
“Deprem Şurası bir daha toplansın” önerisi
Özmen, zelzeleye karşı alınabilecek tedbirlere ait tekliflerde bulunarak, “Mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafınca 2003’te başlayıp 2004’de tamamlanan hayli değerli bir Sarsıntı Şurası düzenlenmiş ve burada zelzele konusu tüm boyutlarıyla ele alınmış, meseleler ve tahlil yolları belirlenmişti. Üzerinden 17 yıl üzere uzunca bir süre geçen Zelzele Şurası’nın bir daha toplanarak, mevcut durumun, sıkıntıların ve tahlil yollarının bir daha kıymetlendirilmesi ve zelzele risklerinin azaltılması konusunda yeni bir yol haritasının belirlenmesi gerekir.” dedi.
Afetlere ve sarsıntılara hazırlıklı olmanın kıymetini vurgulayan Özmen, “2021 Afet Eğitim Yılı kapsamında yapılacak eğitimlerin yalnızca ‘afet bilinci’ eğitimleri ile sonlu olmaması, bilhassa kamu kurum ve kuruluşlarında ve belediyelerde afet ve afet idaresi ile ilgili konularda çalışma yapan işçi, vali ve kaymakamlar, milletvekilleri, özel dal, medya ve sivil toplum kuruluşlarında çalışan çalışanın de ‘deprem, afet ve afet yönetimi’ konusunda eğitim alması gerekir.” diye konuştu.
Doç. Dr. Özmen, bu tarafta yapılacak eğitimlerde Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Acil Durum ve Afet İdaresi Önlisans programı kapsamında hazırlanmış ders kitaplarının hem yaygın hem örgün eğitimde kullanılmasının yararlı olacağını da kaydetti.
SON SARSINTILAR: Türkiye ve dünyadan son dakika sarsıntılar listesi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yıldız Nevin Gündoğmuş