A. Raşit Kaya
L. Doğan Tılıç’ın ‘Turizmi Haberleştirmek – Sevmek Tanımakla Başlar’ başlığıyla derlediği kitap, elime ulaştığında evvel biraz şaşırdığımı saklamayacağım. Aklıma gelen birinci şey, evvelden beri hareketli civarlarda gezinmeyi seven Doğan Tılıç sanki pandemi şartlarının yaşandığı şu sıralarda ironik bir ileti mı vermek istiyor oldu. Gazetecilik, köşe müellifliği, milletlerarası bir haber ajansının temsilciliği, öğretim üyeliği ve meslek örgütlerinde nazaranvler üzere hayli vakit harcamayı gerektiren sistemli uğraşları varken “tanıtım” ve “turizm” üzere pek farklı ve mayınlı bir alana, derleme biçiminde olsa da, neden bir kitapla dalıyor diye kendi kendime sorguladım. Kelam konusu olan şey bir köşe yazısı ya da bir makale olsaydı pandemi şartlarında “post truth güzellemeler” yapanlara yönelik ironik bir değinme yapıyor olsa gerek diye düşünebilirdim.
Kitabın sunuşunu okumaya başlayınca, “Kentler ve Kültürler içinde Köprüler Kurmak” için örgütlenen öğrenci odaklı memleketler arası daima bir aktifliğe pandemi şartlarında sekte vurmamak için atılmış bir adım olduğu anlaşıldı. Fakat bundan fazlası da vardı ve derlemedeki yazılar, turizmin ve turizmi haberleştirmenin boş vakit içinderı keyifle kıymetlendirmekten daha derin bir “mesele” olduğunu sergiliyordu. Çalışmayı, eseri öğrenci odaklı bir akademik aktifliğin hayli ötesine taşıyor ve turizmi haberleştirmenin hayli değerli içerimleri olduğunu ortaya çıkarıyordu.
Kitle bağlantısı de, turizm de çağdaş periyotların eserleri olarak, yaygın ve değerli sosyo-politik kurumlar olarak endüstrileşme sürecinde gelişirken bununla birlikte birer sistemli ekonomik aktifliğe dönüşmüşlerdir. Kelam konusu süreçte fikir özgürlüğü ile niyetin özgürce tabiri de demokratik bir hayatın şayet olmazsa olmaz özelliği olarak kavramlaşırken, turizm aktiflikleri toplumların varsıl kısımlarının bir ayrıcalığı olmaya devam etmiştir.
İki dünya savaşı daha sonrasında 20. yüzyıldaki oluşumlar hem kitle irtibatında tıpkı vakitte turizm etkinliklerinde esaslı niteliksel dönüşümleri getirmiştir. Teknolojik ilerlemeler yardımıyla her iki alanda da vakit ve yer kısıtlamaları büyük ölçüde ortadan kalkmıştır. Ne var ki, savaşa açılan yollar ve savaşların kendisi turizm etkinliklerini pratik olarak yok ederken kitle irtibat sürecini de “propaganda” aktifliğine dönüştürmüştür. Kitle bağlantı araçları ve onları kullanan “haberciler” de olumsuz toplumsal/siyasal tesirleri vurgulanan propagandanın sorumlusu olarak gösterilmiştir. Savaş daha sonrasının “Görkemli Otuz Yılı”, süratli bir ekonomik büyüme, gelişme getirirken kamusal bağlantının toplumlardaki yeri de sorgulanır hale gelmiştir. bu biçimdece evvel “kara” propaganda ile “ak” propaganda ayrımı geliştirilmiş, daha sonra da sözcüğün geçmişin olumsuz çağrışımlarından sıyrılması için “tanıtım”, “halkla ilişkiler” üzere kavramlar devreye girmiştir.
Turizmi Haberleştirmek, Kolektif, Derleyen: L. Doğan Tılıç, Detay Yayınları, 2021.
Lakin hususun “özü”, basının toplumdaki fonksiyon ve pozisyonunda düğümlendiğinden hem özgürlüğün teminat altında tutulması birebir vakitte işlerliğinin sağlanması hedefiyle “gazetecilik” anlayışı masaya yatırılmıştır. Gazetecilerin gerçeği aktarmaları toplumsal sorumluluk unsuruna bağlı olabildikleri ölçüde ve sürece, bir kamusal hizmet olarak kıymet taşımaktadır. Aksi durumda ise, şu ya da bu istikamette fakat kesinlikle salt propaganda olarak kalacaktır, kalmaktadır.
Büyük savaş daha sonrasının bir öbür kıymetli gelişmesi de turizm alanının “bacasız bir sanayi” olarak ekonomik hayatla eklemlenmesidir. Gelişen turizm kesimi İspanya meselade olduğu üzere biroldukça yerde ekonomik kalkınmanın en değerli motor gücünü oluştururken bununla birlikte sosyal/sınıfsal yapının hükümranlarının sancısız dönüşümlerine de katkıda bulunmuştur. hem de da turizm etkinliklerini varsıl katmanların bir “boş zaman” keyfinden öte kitleler ortası kültürel etkileşimlerin değerli bir “potansiyel” aracına dönüştürmüştür. Fakat bunun gerçekleşmesi için de turizmin “toplumsal sorumluluk” anlayışıyla kamusal bir hizmet olarak yürütülmesi gereklidir.
Kitle irtibatı ile turizm alanlarının yol güzergâhlarının kesiştiği nokta ile kamusal bir hizmet niteliği kazanmaları, görüldüğü üzere, etkinliklerinin “toplumsal sorumluluk” unsuru uyarınca yürütülüyor bulunmasına bağlıdır. Turizmin haberleştirilmesinin nasıl olduğu ya da nasıl olması gerektiğinin irdelenip tartışılması günümüzde daha bir kıymet kazanmıştır. Zira 1980’lerden daha sonraki neo-liberal globalleşme sürecinde her iki alanda da toplumsal sorumluluk unsurundan giderek uzaklaşan bir pratik başat hale gelmiştir.
‘Turizmi Haberleştirmek’, tam da bu noktada kıymetli bir çalışma olarak öne çıkıyor ve hem turizmin tıpkı vakitte gazeteciliğin hakim pratiğine eleştirel bir gözle bakarken, her iki alanda da “olan” ve olması gereken”e dair son derece yerinde saptamalar yapıyor.
Neo-liberal sermaye birikim modeli çerçevesinde gerek haberleşme alanı, gerekse turizm kesiminde epey süratli bir ağırlaşma, gerçek bir “holdingleşme” yaşanmıştır. Her iki alanda da kamusal bir hizmet sunma anlayışı yerini sermayeye evvela daha fazla katkı sunma eforuna bırakmıştır. Karar mercii işletme idarelerinin tek amacı, kâr maksatlı etkinlikler olmuş ve bunların pazarlanması da haberleştirmenin temeli haline dönüşmüştür. Sonuç zımni ve fiili olarak toplumsal sorumluluk anlayışının terk edilmesidir. Bu şartlarda tanıtım, gerçek manasıyla tanıtım olmaktan çıkmış, açık ya da örtük olarak “reklamcılık” ismiyle “propaganda” aksiyonuna dönüşmüştür. Kitap, turizm üzere son derece epeyce boyutlu ve epeyce katmanlı bir kesim özelinde tam da bu noktalara parmak basıyor.
Prof. Dr. Helga Rittersberger-Tılıç’ın derlemeye yazdığı makalede lisana getirdiği üzere, “Eğer ‘doğruyu söylemek’ hâlâ gazeteciliğin en çok önemsenen ve hürmet duyulan faziletlerinden birisiyse’, turizm haberciliğine gazetecinin yaklaşımının sosyoloğun yaklaşımından farklı olmaması gerekiyor.”
L. D. Tılıç’ın Türk, İspanyol, Hırvat, Avustralyalı, İsveçli gazeteci, gezgin/kaşif ve/veya akademisyenlerin katkılarından oluşturarak yayına sunduğu derleme değerli konularda bilgiler sunuyor ve daha geniş bir tartışmaya yer hazırlıyor.
Kitap, “Turizmi haberleştirmek… Fakat nasıl?” sorusuna cevap arayan sonuç kısmıyla turizme ve gazeteciliğe dair önemli saptama ve ihtarlarda bulunuyor. Bu niçinle, hem faal bir gazeteci/muhabir birebir vakitte sosyolog olan Prof. Dr. L. Doğan Tılıç’ın “turizmi haberleştirmek” bahisli derlemesinin bu biçimde bir maksatla okunup, değerle kıymetlendirilmesi gerekiyor.
L. Doğan Tılıç’ın ‘Turizmi Haberleştirmek – Sevmek Tanımakla Başlar’ başlığıyla derlediği kitap, elime ulaştığında evvel biraz şaşırdığımı saklamayacağım. Aklıma gelen birinci şey, evvelden beri hareketli civarlarda gezinmeyi seven Doğan Tılıç sanki pandemi şartlarının yaşandığı şu sıralarda ironik bir ileti mı vermek istiyor oldu. Gazetecilik, köşe müellifliği, milletlerarası bir haber ajansının temsilciliği, öğretim üyeliği ve meslek örgütlerinde nazaranvler üzere hayli vakit harcamayı gerektiren sistemli uğraşları varken “tanıtım” ve “turizm” üzere pek farklı ve mayınlı bir alana, derleme biçiminde olsa da, neden bir kitapla dalıyor diye kendi kendime sorguladım. Kelam konusu olan şey bir köşe yazısı ya da bir makale olsaydı pandemi şartlarında “post truth güzellemeler” yapanlara yönelik ironik bir değinme yapıyor olsa gerek diye düşünebilirdim.
Kitabın sunuşunu okumaya başlayınca, “Kentler ve Kültürler içinde Köprüler Kurmak” için örgütlenen öğrenci odaklı memleketler arası daima bir aktifliğe pandemi şartlarında sekte vurmamak için atılmış bir adım olduğu anlaşıldı. Fakat bundan fazlası da vardı ve derlemedeki yazılar, turizmin ve turizmi haberleştirmenin boş vakit içinderı keyifle kıymetlendirmekten daha derin bir “mesele” olduğunu sergiliyordu. Çalışmayı, eseri öğrenci odaklı bir akademik aktifliğin hayli ötesine taşıyor ve turizmi haberleştirmenin hayli değerli içerimleri olduğunu ortaya çıkarıyordu.
Kitle bağlantısı de, turizm de çağdaş periyotların eserleri olarak, yaygın ve değerli sosyo-politik kurumlar olarak endüstrileşme sürecinde gelişirken bununla birlikte birer sistemli ekonomik aktifliğe dönüşmüşlerdir. Kelam konusu süreçte fikir özgürlüğü ile niyetin özgürce tabiri de demokratik bir hayatın şayet olmazsa olmaz özelliği olarak kavramlaşırken, turizm aktiflikleri toplumların varsıl kısımlarının bir ayrıcalığı olmaya devam etmiştir.
İki dünya savaşı daha sonrasında 20. yüzyıldaki oluşumlar hem kitle irtibatında tıpkı vakitte turizm etkinliklerinde esaslı niteliksel dönüşümleri getirmiştir. Teknolojik ilerlemeler yardımıyla her iki alanda da vakit ve yer kısıtlamaları büyük ölçüde ortadan kalkmıştır. Ne var ki, savaşa açılan yollar ve savaşların kendisi turizm etkinliklerini pratik olarak yok ederken kitle irtibat sürecini de “propaganda” aktifliğine dönüştürmüştür. Kitle bağlantı araçları ve onları kullanan “haberciler” de olumsuz toplumsal/siyasal tesirleri vurgulanan propagandanın sorumlusu olarak gösterilmiştir. Savaş daha sonrasının “Görkemli Otuz Yılı”, süratli bir ekonomik büyüme, gelişme getirirken kamusal bağlantının toplumlardaki yeri de sorgulanır hale gelmiştir. bu biçimdece evvel “kara” propaganda ile “ak” propaganda ayrımı geliştirilmiş, daha sonra da sözcüğün geçmişin olumsuz çağrışımlarından sıyrılması için “tanıtım”, “halkla ilişkiler” üzere kavramlar devreye girmiştir.
Turizmi Haberleştirmek, Kolektif, Derleyen: L. Doğan Tılıç, Detay Yayınları, 2021.
Lakin hususun “özü”, basının toplumdaki fonksiyon ve pozisyonunda düğümlendiğinden hem özgürlüğün teminat altında tutulması birebir vakitte işlerliğinin sağlanması hedefiyle “gazetecilik” anlayışı masaya yatırılmıştır. Gazetecilerin gerçeği aktarmaları toplumsal sorumluluk unsuruna bağlı olabildikleri ölçüde ve sürece, bir kamusal hizmet olarak kıymet taşımaktadır. Aksi durumda ise, şu ya da bu istikamette fakat kesinlikle salt propaganda olarak kalacaktır, kalmaktadır.
Büyük savaş daha sonrasının bir öbür kıymetli gelişmesi de turizm alanının “bacasız bir sanayi” olarak ekonomik hayatla eklemlenmesidir. Gelişen turizm kesimi İspanya meselade olduğu üzere biroldukça yerde ekonomik kalkınmanın en değerli motor gücünü oluştururken bununla birlikte sosyal/sınıfsal yapının hükümranlarının sancısız dönüşümlerine de katkıda bulunmuştur. hem de da turizm etkinliklerini varsıl katmanların bir “boş zaman” keyfinden öte kitleler ortası kültürel etkileşimlerin değerli bir “potansiyel” aracına dönüştürmüştür. Fakat bunun gerçekleşmesi için de turizmin “toplumsal sorumluluk” anlayışıyla kamusal bir hizmet olarak yürütülmesi gereklidir.
Kitle irtibatı ile turizm alanlarının yol güzergâhlarının kesiştiği nokta ile kamusal bir hizmet niteliği kazanmaları, görüldüğü üzere, etkinliklerinin “toplumsal sorumluluk” unsuru uyarınca yürütülüyor bulunmasına bağlıdır. Turizmin haberleştirilmesinin nasıl olduğu ya da nasıl olması gerektiğinin irdelenip tartışılması günümüzde daha bir kıymet kazanmıştır. Zira 1980’lerden daha sonraki neo-liberal globalleşme sürecinde her iki alanda da toplumsal sorumluluk unsurundan giderek uzaklaşan bir pratik başat hale gelmiştir.
‘Turizmi Haberleştirmek’, tam da bu noktada kıymetli bir çalışma olarak öne çıkıyor ve hem turizmin tıpkı vakitte gazeteciliğin hakim pratiğine eleştirel bir gözle bakarken, her iki alanda da “olan” ve olması gereken”e dair son derece yerinde saptamalar yapıyor.
Neo-liberal sermaye birikim modeli çerçevesinde gerek haberleşme alanı, gerekse turizm kesiminde epey süratli bir ağırlaşma, gerçek bir “holdingleşme” yaşanmıştır. Her iki alanda da kamusal bir hizmet sunma anlayışı yerini sermayeye evvela daha fazla katkı sunma eforuna bırakmıştır. Karar mercii işletme idarelerinin tek amacı, kâr maksatlı etkinlikler olmuş ve bunların pazarlanması da haberleştirmenin temeli haline dönüşmüştür. Sonuç zımni ve fiili olarak toplumsal sorumluluk anlayışının terk edilmesidir. Bu şartlarda tanıtım, gerçek manasıyla tanıtım olmaktan çıkmış, açık ya da örtük olarak “reklamcılık” ismiyle “propaganda” aksiyonuna dönüşmüştür. Kitap, turizm üzere son derece epeyce boyutlu ve epeyce katmanlı bir kesim özelinde tam da bu noktalara parmak basıyor.
Prof. Dr. Helga Rittersberger-Tılıç’ın derlemeye yazdığı makalede lisana getirdiği üzere, “Eğer ‘doğruyu söylemek’ hâlâ gazeteciliğin en çok önemsenen ve hürmet duyulan faziletlerinden birisiyse’, turizm haberciliğine gazetecinin yaklaşımının sosyoloğun yaklaşımından farklı olmaması gerekiyor.”
L. D. Tılıç’ın Türk, İspanyol, Hırvat, Avustralyalı, İsveçli gazeteci, gezgin/kaşif ve/veya akademisyenlerin katkılarından oluşturarak yayına sunduğu derleme değerli konularda bilgiler sunuyor ve daha geniş bir tartışmaya yer hazırlıyor.
Kitap, “Turizmi haberleştirmek… Fakat nasıl?” sorusuna cevap arayan sonuç kısmıyla turizme ve gazeteciliğe dair önemli saptama ve ihtarlarda bulunuyor. Bu niçinle, hem faal bir gazeteci/muhabir birebir vakitte sosyolog olan Prof. Dr. L. Doğan Tılıç’ın “turizmi haberleştirmek” bahisli derlemesinin bu biçimde bir maksatla okunup, değerle kıymetlendirilmesi gerekiyor.