Yusuf Yağdıran
Sanatın varlık sebebine dair kadim soruya genel kabulü içeren bir karşılık vermek olanaksız. Tarihî tecrübe, olası cevaplarla beden bulan edebi akımlar ve devirlerle yüzleştirir okuru. Disk Gıda-İş Sendikası ve Manos Kitap tarafınca düzenlenen Sennur Sezer Emek-Direniş Şiir ve Hikaye Ödülleri’ne bedel görülen Tunç Kurt’un ‘Hayatlarınızdan Alacaklıyım’ isimli hikaye belgesi, kelam konusu soruya verilen karşılıkların yarattığı yarıkta ne ferdi duyarlığı es geçiyor ne de toplumsal duyarlığı. Diyalektiğin gereği olarak toplumdan bireye, bireyden topluma ve nihayet yaşanılan çağdan tarihi bağlama kopmaz bir köprü kuruyor.
‘Hayatlarınızdan Alacaklıyım’ belgesinde birinci iki hikayesiyle toplumsal duyarlığı estetize eden muharrir, “Ucuz Poetika” isimli hikayeyle kendisini hiç bir kısır döngüye mahkum etmeyeceğini vurguluyor. Bir modülü olduğu toplumdan kopmadan onun genel kodlarına da teslim olmayacağını fısıldıyor. Tam da bu poetik halla Can Yücel’i anımsatıyor okura: “Ne kadar rezil olursak o kadar yeterli.” O denli ya mananın kısırlaştırıldığı, genel kabulün birey iradesini yok saydığı, istek tahakkümünün otokontrol düzeneğine dönüştüğü çağda bireyin kendi gölgesinden kurtulmasından diğer harita mı var? Her şeyin manaya eğilimli oluşu sanat eserini ideolojik kılsa da bu, hiç bir kurumdan, yapıdan, alışkanlıktan ödünç alınamayacak bir özgünlüğe içkin değil mi sonuçta? Sanat bilgisi olarak okunması gereken estetik, mülke zıt özgül bir ideoloji değil mi?
Hayatlarınızdan Alacaklıyım, Tunç Kurt, 66 syf., Manos Kitap, 2021.
Kaldı ki alabildiğine yayılan ve bünyeyi sardıkça içten içe çürüten ömür döngüsü, bir tek kulak oylumunu ihmal ediyor tahminen de. Neleri katmıyor ki girdabına? Aşk, çalışma hayatı, sanatsal formlar, dostluk-yoldaşlık hukuku… Her birinde derin kırıklar bırakıyor arda kalana. “Neva Gazel” ve “Diğer Mevta” hikayeleriyle can buluyor Hallac’ın ölümsüz feryadı: Cehennem acı çektiğimiz yer değildir, acı çektiğimizi kimsenin duymadığı yerdir. Tam da bu noktada kitlesel kolaylığın varoluşun önündeki en büyük mani olduğunu anımsatıyor bize Tunç Kurt. Bu mahzuru bir eşiğe dönüştürmekten diğer yol olmadığı gerçeği etrafında örgütlüyor okurunu. İnsanların içine sindirdiği, ahenk sağladığı, alıştığı bu her şeye karşı avaz avaz bağırıyor. Bu keskin çığlıkta sonlarına çarparak hiç bir yerdeliğini keşfeden insanın bunaltılı arayışları var en nihayetinde. İnsanın en uyanık hâliyle gördüğü bir düş hâli üzere tüm hikayeler.
“Çürümek” hikayesiyle başlayan huzursuzluk hâli, “Güvercin” hikayesiyle bir bulantı hâline evriliyor. Sartre’ın insanlığa emaneti olan eşik sendromunu Edip Cansever’in Çağrılmayan kahramanından el alıp ete kemiğe büründürüyor. Kim demiş “varoluşçuluk, diyalektik materyalizmle uzlaşamaz” diye. Kendi gölgesinden kurtulmak isteyen birey, toplumsal çürümenin de dışına çıkmakla mükellef kılmıştır benliğini. Mevcut bunaltı, her şeydilk evvel anamalcı tertibin genelgeçer kodlarıyla kavgadadır. Ve arbede, çemberin dışına çıkmakla nihayete ermeyecektir elbette. Tıpkı “Kusursuz Çember” hikayesinde olduğu üzere bir metafor olmanın hayli ötesinde bir ihtilali işaret etmektedir okura. Eşiği geçemeyecek olanın uğraşı, bir Fak’ın azgın dişlerinde bulacaktır yazgısını.
Okurun alanına girmeyip çok yoruma kaçmadan sezdirmeye çalıştığımız belge içeriği, yapıtın kelam konusu mükafata paha görülmesi hakkında kâfi izlenimi yaratmıştır. Geriye hikayelerin hakkını verecek okura ulaşması kalıyor.
Manos Kitap tarafınca yakın geçmişte yayımlanan ‘Hayatlarınız Alacaklıyım’, lisan ve anlatım bağlamında da kayda bedel bir fazlaca vasfa sahip. Yalın, duru ve akıcı bir anlatımı benimseyen Tunç Kurt, ağdalı söyleyişten ısrarla kaçınmış. Sezgi, duyarlık, müşahede, bilgi, susma, geri çekilme, kendini saklama, doğayı dinleme ve yalınlaşma üzere biroldukca öğeyle gelenekten beslenmiş olmanın kazanımlarını birebir potada eritmeyi başarmış muharrir. bayağılığa, yenidena, karmaşıklığa, dolaylamaya, gereğinden çok açıklamaya düşmeden bir üst lisan kurma yetisine dayamış sırtını. Her şeyi ele geçirme uğraşındaki iktidarlara karşı kuşkuyu canlı tutma gereğini göz arkası etmemiş. yinelardan arınarak ve şifreleyerek yazma, slogandan ve yüceltmeden kaçınma, nostaljiden uzak durma üzere temel disiplinleri de hakkıyla uygulamış. Ortalama bir mana için kodlanmış ve hayatın ortasına savrulmuş-yerleştirilmiş imajların kurguya asla yetmeyeceğinin şuuruyla yazmış her hikayeyi. Söyleyişin içeriği gölgelemesine müsaade vermediği üzere okurun kolaycılığa kapılmaması için de şuur akışı ve vakit geçişleri üzere farklı anlatım biçimlerini yerinde ve incelikli bir biçimde kullanmış.
Muharrir, postmodern anlatının yapıtaşlarından olan pastiş, parodi ve üst kurmaca üzere halleri hikayelere yakışan bir bezeğe dönüştürmeyi başarırken kelam konusu edebi manipülasyonun hilelerinden arınık durmayı da layıkıyla gerçekleştiriyor. niçinsellik bağını hem metin içi kurgu vasıtasıyla birebir vakitte metnin gerçeklikle bağı aracılığıyla yapılandırıyor. Bu bağlamda kendinden menkul hikayeler denemeyecek bir toplamı var ediyor. Dirime tüm kökleriyle tutunmuş bir belge karşımızdaki. Lisan ve anlatımın doğallığı ve samimiyeti, içeriğin canlılığını bütünlüyor. Okunduktan daha sonra da yaşamaya devam eden hikayeler can buluyor bu yolla. Sudenaz’ın Salonu, Dede’nin Delice Uykusu, ayva ağacında yankılanan Yaşar, ismi bize de kalan Rojda ve diğerleri…
Son kelamı Yakup söylesin: Ve sabah bunları bir bir kendime anlatacağım.
Sanatın varlık sebebine dair kadim soruya genel kabulü içeren bir karşılık vermek olanaksız. Tarihî tecrübe, olası cevaplarla beden bulan edebi akımlar ve devirlerle yüzleştirir okuru. Disk Gıda-İş Sendikası ve Manos Kitap tarafınca düzenlenen Sennur Sezer Emek-Direniş Şiir ve Hikaye Ödülleri’ne bedel görülen Tunç Kurt’un ‘Hayatlarınızdan Alacaklıyım’ isimli hikaye belgesi, kelam konusu soruya verilen karşılıkların yarattığı yarıkta ne ferdi duyarlığı es geçiyor ne de toplumsal duyarlığı. Diyalektiğin gereği olarak toplumdan bireye, bireyden topluma ve nihayet yaşanılan çağdan tarihi bağlama kopmaz bir köprü kuruyor.
‘Hayatlarınızdan Alacaklıyım’ belgesinde birinci iki hikayesiyle toplumsal duyarlığı estetize eden muharrir, “Ucuz Poetika” isimli hikayeyle kendisini hiç bir kısır döngüye mahkum etmeyeceğini vurguluyor. Bir modülü olduğu toplumdan kopmadan onun genel kodlarına da teslim olmayacağını fısıldıyor. Tam da bu poetik halla Can Yücel’i anımsatıyor okura: “Ne kadar rezil olursak o kadar yeterli.” O denli ya mananın kısırlaştırıldığı, genel kabulün birey iradesini yok saydığı, istek tahakkümünün otokontrol düzeneğine dönüştüğü çağda bireyin kendi gölgesinden kurtulmasından diğer harita mı var? Her şeyin manaya eğilimli oluşu sanat eserini ideolojik kılsa da bu, hiç bir kurumdan, yapıdan, alışkanlıktan ödünç alınamayacak bir özgünlüğe içkin değil mi sonuçta? Sanat bilgisi olarak okunması gereken estetik, mülke zıt özgül bir ideoloji değil mi?
Hayatlarınızdan Alacaklıyım, Tunç Kurt, 66 syf., Manos Kitap, 2021.
Kaldı ki alabildiğine yayılan ve bünyeyi sardıkça içten içe çürüten ömür döngüsü, bir tek kulak oylumunu ihmal ediyor tahminen de. Neleri katmıyor ki girdabına? Aşk, çalışma hayatı, sanatsal formlar, dostluk-yoldaşlık hukuku… Her birinde derin kırıklar bırakıyor arda kalana. “Neva Gazel” ve “Diğer Mevta” hikayeleriyle can buluyor Hallac’ın ölümsüz feryadı: Cehennem acı çektiğimiz yer değildir, acı çektiğimizi kimsenin duymadığı yerdir. Tam da bu noktada kitlesel kolaylığın varoluşun önündeki en büyük mani olduğunu anımsatıyor bize Tunç Kurt. Bu mahzuru bir eşiğe dönüştürmekten diğer yol olmadığı gerçeği etrafında örgütlüyor okurunu. İnsanların içine sindirdiği, ahenk sağladığı, alıştığı bu her şeye karşı avaz avaz bağırıyor. Bu keskin çığlıkta sonlarına çarparak hiç bir yerdeliğini keşfeden insanın bunaltılı arayışları var en nihayetinde. İnsanın en uyanık hâliyle gördüğü bir düş hâli üzere tüm hikayeler.
“Çürümek” hikayesiyle başlayan huzursuzluk hâli, “Güvercin” hikayesiyle bir bulantı hâline evriliyor. Sartre’ın insanlığa emaneti olan eşik sendromunu Edip Cansever’in Çağrılmayan kahramanından el alıp ete kemiğe büründürüyor. Kim demiş “varoluşçuluk, diyalektik materyalizmle uzlaşamaz” diye. Kendi gölgesinden kurtulmak isteyen birey, toplumsal çürümenin de dışına çıkmakla mükellef kılmıştır benliğini. Mevcut bunaltı, her şeydilk evvel anamalcı tertibin genelgeçer kodlarıyla kavgadadır. Ve arbede, çemberin dışına çıkmakla nihayete ermeyecektir elbette. Tıpkı “Kusursuz Çember” hikayesinde olduğu üzere bir metafor olmanın hayli ötesinde bir ihtilali işaret etmektedir okura. Eşiği geçemeyecek olanın uğraşı, bir Fak’ın azgın dişlerinde bulacaktır yazgısını.
Okurun alanına girmeyip çok yoruma kaçmadan sezdirmeye çalıştığımız belge içeriği, yapıtın kelam konusu mükafata paha görülmesi hakkında kâfi izlenimi yaratmıştır. Geriye hikayelerin hakkını verecek okura ulaşması kalıyor.
Manos Kitap tarafınca yakın geçmişte yayımlanan ‘Hayatlarınız Alacaklıyım’, lisan ve anlatım bağlamında da kayda bedel bir fazlaca vasfa sahip. Yalın, duru ve akıcı bir anlatımı benimseyen Tunç Kurt, ağdalı söyleyişten ısrarla kaçınmış. Sezgi, duyarlık, müşahede, bilgi, susma, geri çekilme, kendini saklama, doğayı dinleme ve yalınlaşma üzere biroldukca öğeyle gelenekten beslenmiş olmanın kazanımlarını birebir potada eritmeyi başarmış muharrir. bayağılığa, yenidena, karmaşıklığa, dolaylamaya, gereğinden çok açıklamaya düşmeden bir üst lisan kurma yetisine dayamış sırtını. Her şeyi ele geçirme uğraşındaki iktidarlara karşı kuşkuyu canlı tutma gereğini göz arkası etmemiş. yinelardan arınarak ve şifreleyerek yazma, slogandan ve yüceltmeden kaçınma, nostaljiden uzak durma üzere temel disiplinleri de hakkıyla uygulamış. Ortalama bir mana için kodlanmış ve hayatın ortasına savrulmuş-yerleştirilmiş imajların kurguya asla yetmeyeceğinin şuuruyla yazmış her hikayeyi. Söyleyişin içeriği gölgelemesine müsaade vermediği üzere okurun kolaycılığa kapılmaması için de şuur akışı ve vakit geçişleri üzere farklı anlatım biçimlerini yerinde ve incelikli bir biçimde kullanmış.
Muharrir, postmodern anlatının yapıtaşlarından olan pastiş, parodi ve üst kurmaca üzere halleri hikayelere yakışan bir bezeğe dönüştürmeyi başarırken kelam konusu edebi manipülasyonun hilelerinden arınık durmayı da layıkıyla gerçekleştiriyor. niçinsellik bağını hem metin içi kurgu vasıtasıyla birebir vakitte metnin gerçeklikle bağı aracılığıyla yapılandırıyor. Bu bağlamda kendinden menkul hikayeler denemeyecek bir toplamı var ediyor. Dirime tüm kökleriyle tutunmuş bir belge karşımızdaki. Lisan ve anlatımın doğallığı ve samimiyeti, içeriğin canlılığını bütünlüyor. Okunduktan daha sonra da yaşamaya devam eden hikayeler can buluyor bu yolla. Sudenaz’ın Salonu, Dede’nin Delice Uykusu, ayva ağacında yankılanan Yaşar, ismi bize de kalan Rojda ve diğerleri…
Son kelamı Yakup söylesin: Ve sabah bunları bir bir kendime anlatacağım.