Kızarık ve ödemli kabarıklık yahut plaklar ile karakterize bir hastalıktır. Çok sayıda farklı uyarana karşı ortaya çıkabilir. En değerli özelliği lezyonların ansızın ortaya çıkıp, ansızın kaybolmasıdır. Halk içinde “kurdeşen” ismi ile anılır. Toplumdaki bireylerin yaklaşık %20’si hayatları boyunca en az bir defa ürtiker (kurdeşen) atağı geçirir.
Akut ve kronik olarak iki kümede incelenir. Lezyonlar altı haftadan fazla devam ediyorsa kronik ürtiker ismini alır. Akut ürtikerde etyolojik casusu bulmak daha kolayken, kronik ürtiker olgularının dörtte üçünde niye saptanamaz. Kronik ürtiker çoğunlukla orta yaşlı bayanlarda görülmektedir.
Klasifikasyon:
I. İmmunolojik ürtiker
Ig E’ye bağlı
Atopi
Başka
? Özgün antijen hassaslığı
? Fizikî ürtiker
? Kontakt ürtiker
? Kolinerjik ürtiker
B. Ig E’ye bağlı olmayan
Sitotoksik tepkilere bağlı
İmmun kompleks oluşumuna bağlı
Komplemana bağlı
II. İmmunolojik olmayan ürtiker
Urtikaryojenik casuslara bağlı
Direkt mast hücresini etkileyenler
Araşidonik asit metabolizmasını etkileyenler
B. Fizikî ürtiker
C. Kontakt ürtiker
D. Kolinerjik ürtiker
E. Komplemana bağlı ürtiker
III. Sekonder ürtiker
IV. İdiyopatik ürtiker
Ig E’ye bağlı ürtiker daha epeyce akut formda ve şahsi / ailesel allerjik bünye hikayesi ile bir arada görülmektedir. Olgularda Ig E tipinde antikorlar gösterilebilir. Kronik ürtikerlerin yalnızca % 3-4’ü bu sistem ile oluşur.
Ürtikerlerin %10-20’si fizikî ihtarlarla ortaya çıkar.
Fizikî ürtikerler:
? Basınç ürtikeri: Basınca maruz kalan bölgelerde ortaya çıkar
? Dermografik ürtiker: Kemer üzere bası yerlerinde çizgisel şekilde ortaya çıkar.
? Soğuk ürtikeri: Ailesel yahut daha sonradan kazanılmış olabilir. Sekonder olarak, disglobulinemi, kollajen-vasküler hastalıklar, lösemi, karaciğer hastalıkları, maligniteler ve enfeksiyoz mononükleoz üzere infeksiyon hastalıklarında görülebilir.
? Solar ürtiker: Görünür ışık ve UV ışınlarına bağlı gelişir.
? Aquajenik ürtiker: Enderdir. Su ile temastan yaklaşık 30 dakika daha sonra ürtiker lezyonları ortaya çıkar.
Ürtikaryojenik casuslar, spesifik bir antikor kelam konusu olmadan ürtiker oluşturabilirler. İlaçlar, bitkiler, böcekler, deniz anası direkt mast hücresinden histamin salınımına niye olurlar. Aspirin ve non-steroid anti-inflamatuarlar araşidonik asit metabolizmasını etkilerler. Bu sayede direk ürtiker meydana gelebilir.
Ürtikerdeki etyolojik ve provokan faktörler:
İlaçlar: kodein, kokain, morfin, radyokontrast unsurlar
Yiyecekler: Balık, çukulata, yumurta, süt, peynir, çilek, muz, üzüm, domates, fındık, baharat, kahve, çay, şarap.
Katkı hususları: Tartrazin, azo boyaları, benzoat, sülfitler.
İnfeksiyonlar: Viral, bakteriyel, fungal, paraziter.
Gastrointestinal sistem hastalıkları: gastrit, enterit, kolit, aklorhidri, konstipasyon, pankreas hastalıkları.
Solunumsal allerjenler: polen, hayvan tüyleri, konut tozu akarı
Sistemik hastalıklar: SLE, RA, dermatomiyozit, lenfoma, lösemi, renal hastalıklar
– Endokrin bozukluklar: Hiper / hipotiroidi, menstruasyon, gebelik, diabetes mellitus.
– Deri hastalıkları: Pemphigoid, amiloidoz, DH, id tepkileri
Psikojenik faktörler’dir.
Tedavi :
Tetikleyici faktörlerden uzaklaşma (alkol, aspirin)
H1 antihistaminikler (tek yahut yetmiyorsa farklı kümeden iki antihistaminik)
H1 ve H2 reseptör blokerlerinin kombinasyonu
Beta adrenerjik casuslar (efedrin, adrenalin)
Trankilizanlar
Kortikosteroidler
Mast hücre stabilizatörleri (ketotifen, sodyum kromoglikat)
– Herediter angioedema’da Danazol
– niye bulunabilirse ortadan kaldırma (deri testleri uygulanabilir)
– Ürtikeryal vaskülitte: – H1 antihistaminikler (gerekirse H2 )
H1 bloker + NSAİ
Kolşisin (0.6mgx2)
Dapson (50-200mg)
Hidroksiklorokin (200-400mg)
Sistemik kortikosteroid
Uzm. Dr. Nezih KARACA
Akut ve kronik olarak iki kümede incelenir. Lezyonlar altı haftadan fazla devam ediyorsa kronik ürtiker ismini alır. Akut ürtikerde etyolojik casusu bulmak daha kolayken, kronik ürtiker olgularının dörtte üçünde niye saptanamaz. Kronik ürtiker çoğunlukla orta yaşlı bayanlarda görülmektedir.
Klasifikasyon:
I. İmmunolojik ürtiker
Ig E’ye bağlı
Atopi
Başka
? Özgün antijen hassaslığı
? Fizikî ürtiker
? Kontakt ürtiker
? Kolinerjik ürtiker
B. Ig E’ye bağlı olmayan
Sitotoksik tepkilere bağlı
İmmun kompleks oluşumuna bağlı
Komplemana bağlı
II. İmmunolojik olmayan ürtiker
Urtikaryojenik casuslara bağlı
Direkt mast hücresini etkileyenler
Araşidonik asit metabolizmasını etkileyenler
B. Fizikî ürtiker
C. Kontakt ürtiker
D. Kolinerjik ürtiker
E. Komplemana bağlı ürtiker
III. Sekonder ürtiker
IV. İdiyopatik ürtiker
Ig E’ye bağlı ürtiker daha epeyce akut formda ve şahsi / ailesel allerjik bünye hikayesi ile bir arada görülmektedir. Olgularda Ig E tipinde antikorlar gösterilebilir. Kronik ürtikerlerin yalnızca % 3-4’ü bu sistem ile oluşur.
Ürtikerlerin %10-20’si fizikî ihtarlarla ortaya çıkar.
Fizikî ürtikerler:
? Basınç ürtikeri: Basınca maruz kalan bölgelerde ortaya çıkar
? Dermografik ürtiker: Kemer üzere bası yerlerinde çizgisel şekilde ortaya çıkar.
? Soğuk ürtikeri: Ailesel yahut daha sonradan kazanılmış olabilir. Sekonder olarak, disglobulinemi, kollajen-vasküler hastalıklar, lösemi, karaciğer hastalıkları, maligniteler ve enfeksiyoz mononükleoz üzere infeksiyon hastalıklarında görülebilir.
? Solar ürtiker: Görünür ışık ve UV ışınlarına bağlı gelişir.
? Aquajenik ürtiker: Enderdir. Su ile temastan yaklaşık 30 dakika daha sonra ürtiker lezyonları ortaya çıkar.
Ürtikaryojenik casuslar, spesifik bir antikor kelam konusu olmadan ürtiker oluşturabilirler. İlaçlar, bitkiler, böcekler, deniz anası direkt mast hücresinden histamin salınımına niye olurlar. Aspirin ve non-steroid anti-inflamatuarlar araşidonik asit metabolizmasını etkilerler. Bu sayede direk ürtiker meydana gelebilir.
Ürtikerdeki etyolojik ve provokan faktörler:
İlaçlar: kodein, kokain, morfin, radyokontrast unsurlar
Yiyecekler: Balık, çukulata, yumurta, süt, peynir, çilek, muz, üzüm, domates, fındık, baharat, kahve, çay, şarap.
Katkı hususları: Tartrazin, azo boyaları, benzoat, sülfitler.
İnfeksiyonlar: Viral, bakteriyel, fungal, paraziter.
Gastrointestinal sistem hastalıkları: gastrit, enterit, kolit, aklorhidri, konstipasyon, pankreas hastalıkları.
Solunumsal allerjenler: polen, hayvan tüyleri, konut tozu akarı
Sistemik hastalıklar: SLE, RA, dermatomiyozit, lenfoma, lösemi, renal hastalıklar
– Endokrin bozukluklar: Hiper / hipotiroidi, menstruasyon, gebelik, diabetes mellitus.
– Deri hastalıkları: Pemphigoid, amiloidoz, DH, id tepkileri
Psikojenik faktörler’dir.
Tedavi :
Tetikleyici faktörlerden uzaklaşma (alkol, aspirin)
H1 antihistaminikler (tek yahut yetmiyorsa farklı kümeden iki antihistaminik)
H1 ve H2 reseptör blokerlerinin kombinasyonu
Beta adrenerjik casuslar (efedrin, adrenalin)
Trankilizanlar
Kortikosteroidler
Mast hücre stabilizatörleri (ketotifen, sodyum kromoglikat)
– Herediter angioedema’da Danazol
– niye bulunabilirse ortadan kaldırma (deri testleri uygulanabilir)
– Ürtikeryal vaskülitte: – H1 antihistaminikler (gerekirse H2 )
H1 bloker + NSAİ
Kolşisin (0.6mgx2)
Dapson (50-200mg)
Hidroksiklorokin (200-400mg)
Sistemik kortikosteroid
Uzm. Dr. Nezih KARACA