İzmir’de Ulucak Höyüğü’ndeki hafriyatlarda ortaya çıkarılan yapının, en eski seramik üretim atölyesi olduğu anlaşıldı. Seramik üretiminde kullanılan hamurların üzerinde, kentin 8 bin yıl öncesinde hayatış seramik ustalarına ilişkin parmak izlerine de rastlanıldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Trakya Üniversitesi, Kemalpaşa Belediyesi ve Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi’nin takviyesiyle İzmir’in en eski yerleşim yeri, 8 bin 850 yıllık Ulucak Höyüğü’nde yürütülen hafriyat çalışmaları sürüyor.
Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasret Çevik’in, 2009 yılında hafriyat başkanlığını devraldığı höyükteki çalışmalarda bugüne dek İzmir’in tarihiyle ilgili biroldukça bulgu gün yüzüne çıkarıldı. Ulucak Höyüğü’nün, Ege Bölgesi’nin birinci çiftçilerine konut sahipliği yaptığı da bu çalışmalarla tespit edildi. Ayrıyeten birinci yerleşimcilerin 7,5 metrelik kültür katmanı boyunca konutlarını birbiri üzerine inşa edip kesintisiz 1150 yıl boyunca birebir yerde iskan ettikleri de anlaşıldı.
DÜNYA ARKEOLOJİSİ İÇİN ÖNEMLİ
Dünya tarihi için kıymetli olan Ulucak Höyüğü’nde ortaya çıkarılan seramik üretim atölyesi ve ortasındaki buluntular biroldukca yeni bilgiye de ulaşılmasını sağladı. Tarihteki en eski seramik üretim atölyesi olan 100 metrekarelik yapıda, seramik kapların pişirildiği fırınlar ve seramik kapların boyanmasında hematit boyayı öğütmek için kullanılan epey sayıda öğütme taşlarının yer aldığı kaydedildi. Hafriyat lideri Prof. Dr. Hasret Çevik, “Tarihsel olarak Mezopotamya’dan Ege Bölgesi’ne kadar geniş bir coğrafyada birinci seramiklerin günümüzden 9 bin yıl evvel yapıldığını biliyoruz. Bu birinci seramikler yapıldığı vakit olasılıkla bayanlar tarafınca hane içi üretiliyordu. Birinci seramiklerin ortaya çıkışından bin yıl daha sonra milattan evvel 6 binlerde ise belirttiğim bu geniş coğrafyada bulunan seramikler üzerine yapılan incelemelerden yola çıkarak, bunların uzman seramik ustaları tarafınca yapıldığı var iseyılmaktaydı. Ulucak’ta bulduğumuz bu atölye, Yakın Doğu yahut dünya arkeolojisi için değerli. Zira birinci kere seramiğin uzmanlar tarafınca yapıldığını fizikî olarak gösteren bir kanıt” dedi.
SERAMİK ÜRETİMİNDEKİ UZMANLAŞMA
Atölye hakkında bilgi veren Prof. Dr. Çevik, “Bu yapı konutlardan hayli farklı. 6-7 odalı bir yer. Bu alanlarda seramik üretimin tüm kademeleri uygulanıyor. Yani hamurun hazırlanmasından şekillendirilmesine, astar boyanın kullanmasından perdahlanmasına kadar seramik üretiminin tüm zinciri yer alıyor. Buranın seramik üretim atölyesi olduğunu, rahatlıkla söyleyebiliriz. Tohum örneklerinin tahliline nazaran ise aldığımız radyokarbon tarihlemelerden yapının, milattan evvel 6 bine tarihlendiğini biliyoruz yani burası, 8 bin yıllık bir atölye. İnsanlık tarihinde seramik üretimindeki birinci uzmanlaşmayı, fizikî olarak göstermesi açısından epey kıymetli. Bu atölye, seramik üretimindeki uzmanlaşmada en eski kanıt” diye konuştu.
Atölyedeki buluntularda parmak izlerine rastlanıldığını da kaydeden Prof. Dr. Çevik, “Seramik yapılmadan evvel kil hamurun hazırlanması lazım. Atölye yanmış. Bulduğumuz hamurlarda, üstündeki parmak izlerinin katılaşmış olduğunu gördük. 8 bin yıl evvel ona dokunan insanların parmak izleri ve elleri bu biçimdelikle korunmuş” dedi.
‘CİNSİYET AYRIMININ OLMADIĞINI GÖRÜYORUZ’
Parmak izlerinin incelendiğini belirten Prof. Dr. Çevik, “Gelişen teknolojilerle birlikte parmak izlerinin yaş ve cinsiyetini de tayin ettik. Yapılan ön inceleme, 11 yaşından daha küçük çocukların bu atölyede çalışmadıklarını ortaya koydu. Geçmiş köy toplumlarında seramiklerin, günümüzdeki üzere hane ortasında bayanlar tarafınca üretildiği var iseyılır. Seramik üretiminin elden çark teknolojisine dönüştüğü gelişkin topluluklarda ise seramik kapların erkekler tarafınca uzmanlaşmış bir üretim faaliyeti olarak gerçekleştirildiği düşünülür. Erken seramik uzmanlaşmasına dair somut deliller içeren Ulucak Höyük’teki parmak izlerine baktığımızda hem bayan birebir vakitte erkek olabilecek parmak izlerinin hamur üzerinde yer aldığını görüyoruz. Demek ki erken uzmanlaşmaya geçişte bayan yahut erkek üzere keskin bir cinsiyet ayrımının olmadığını görüyoruz” diye konuştu. (DHA)
Kültür ve Turizm Bakanlığı, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Trakya Üniversitesi, Kemalpaşa Belediyesi ve Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi’nin takviyesiyle İzmir’in en eski yerleşim yeri, 8 bin 850 yıllık Ulucak Höyüğü’nde yürütülen hafriyat çalışmaları sürüyor.
Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Protohistorya ve Ön Asya Arkeolojisi Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasret Çevik’in, 2009 yılında hafriyat başkanlığını devraldığı höyükteki çalışmalarda bugüne dek İzmir’in tarihiyle ilgili biroldukça bulgu gün yüzüne çıkarıldı. Ulucak Höyüğü’nün, Ege Bölgesi’nin birinci çiftçilerine konut sahipliği yaptığı da bu çalışmalarla tespit edildi. Ayrıyeten birinci yerleşimcilerin 7,5 metrelik kültür katmanı boyunca konutlarını birbiri üzerine inşa edip kesintisiz 1150 yıl boyunca birebir yerde iskan ettikleri de anlaşıldı.
DÜNYA ARKEOLOJİSİ İÇİN ÖNEMLİ
Dünya tarihi için kıymetli olan Ulucak Höyüğü’nde ortaya çıkarılan seramik üretim atölyesi ve ortasındaki buluntular biroldukca yeni bilgiye de ulaşılmasını sağladı. Tarihteki en eski seramik üretim atölyesi olan 100 metrekarelik yapıda, seramik kapların pişirildiği fırınlar ve seramik kapların boyanmasında hematit boyayı öğütmek için kullanılan epey sayıda öğütme taşlarının yer aldığı kaydedildi. Hafriyat lideri Prof. Dr. Hasret Çevik, “Tarihsel olarak Mezopotamya’dan Ege Bölgesi’ne kadar geniş bir coğrafyada birinci seramiklerin günümüzden 9 bin yıl evvel yapıldığını biliyoruz. Bu birinci seramikler yapıldığı vakit olasılıkla bayanlar tarafınca hane içi üretiliyordu. Birinci seramiklerin ortaya çıkışından bin yıl daha sonra milattan evvel 6 binlerde ise belirttiğim bu geniş coğrafyada bulunan seramikler üzerine yapılan incelemelerden yola çıkarak, bunların uzman seramik ustaları tarafınca yapıldığı var iseyılmaktaydı. Ulucak’ta bulduğumuz bu atölye, Yakın Doğu yahut dünya arkeolojisi için değerli. Zira birinci kere seramiğin uzmanlar tarafınca yapıldığını fizikî olarak gösteren bir kanıt” dedi.
SERAMİK ÜRETİMİNDEKİ UZMANLAŞMA
Atölye hakkında bilgi veren Prof. Dr. Çevik, “Bu yapı konutlardan hayli farklı. 6-7 odalı bir yer. Bu alanlarda seramik üretimin tüm kademeleri uygulanıyor. Yani hamurun hazırlanmasından şekillendirilmesine, astar boyanın kullanmasından perdahlanmasına kadar seramik üretiminin tüm zinciri yer alıyor. Buranın seramik üretim atölyesi olduğunu, rahatlıkla söyleyebiliriz. Tohum örneklerinin tahliline nazaran ise aldığımız radyokarbon tarihlemelerden yapının, milattan evvel 6 bine tarihlendiğini biliyoruz yani burası, 8 bin yıllık bir atölye. İnsanlık tarihinde seramik üretimindeki birinci uzmanlaşmayı, fizikî olarak göstermesi açısından epey kıymetli. Bu atölye, seramik üretimindeki uzmanlaşmada en eski kanıt” diye konuştu.
Atölyedeki buluntularda parmak izlerine rastlanıldığını da kaydeden Prof. Dr. Çevik, “Seramik yapılmadan evvel kil hamurun hazırlanması lazım. Atölye yanmış. Bulduğumuz hamurlarda, üstündeki parmak izlerinin katılaşmış olduğunu gördük. 8 bin yıl evvel ona dokunan insanların parmak izleri ve elleri bu biçimdelikle korunmuş” dedi.
‘CİNSİYET AYRIMININ OLMADIĞINI GÖRÜYORUZ’
Parmak izlerinin incelendiğini belirten Prof. Dr. Çevik, “Gelişen teknolojilerle birlikte parmak izlerinin yaş ve cinsiyetini de tayin ettik. Yapılan ön inceleme, 11 yaşından daha küçük çocukların bu atölyede çalışmadıklarını ortaya koydu. Geçmiş köy toplumlarında seramiklerin, günümüzdeki üzere hane ortasında bayanlar tarafınca üretildiği var iseyılır. Seramik üretiminin elden çark teknolojisine dönüştüğü gelişkin topluluklarda ise seramik kapların erkekler tarafınca uzmanlaşmış bir üretim faaliyeti olarak gerçekleştirildiği düşünülür. Erken seramik uzmanlaşmasına dair somut deliller içeren Ulucak Höyük’teki parmak izlerine baktığımızda hem bayan birebir vakitte erkek olabilecek parmak izlerinin hamur üzerinde yer aldığını görüyoruz. Demek ki erken uzmanlaşmaya geçişte bayan yahut erkek üzere keskin bir cinsiyet ayrımının olmadığını görüyoruz” diye konuştu. (DHA)