Kristos Pantepoptes Kilisesi olarak 1059’da inşa edilen ve Sadrazam Koca Mustafa Paşa tarafınca mescide dönüştürülen yapıda, Bizans mimarisine ilişkin çini, mermer ve sütunların yanı sıra cehennem tasvirlerinin yer aldığı freskler keşfedildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğünce Atik Mustafa Paşa Camii’nde süren onarım çalışmalarında biroldukca tasvir ve bulguya rastlandı.
Yerli ve yabancı turistlerin ziyaret noktaları içinde yer alan cami, Sahabe Cabir bin Abdullah’ın makamının olması sebebiyle halk içinde Hazreti Cabir Cami ismiyle da biliniyordu.
Kristos Pantepoptes Kilisesi olarak 1059’da inşa edilen ve Sadrazam Koca Mustafa Paşa tarafınca mescide dönüştürülen yapının onarım sürecinde, Bizans mimarisine ilişkin çini, mermer ve sütunların yanı sıra cehennem tasvirlerinin yer aldığı freskler keşfedildi.
.
“KÜLTÜR TARİHİ AÇISINDA ÇOK ÖNEMLİ”
Sanat tarihçisi Hayri Fehmi Yılmaz, yapıdaki onarım çalışmasının 2021’de başladığını belirterek, “Hiç elbet yapının biroldukca evresi ve katmanı olduğunu biliyorduk. Hem Bizans tıpkı vakitte Osmanlı zamanında epey büyük ihtimamla korunduğunu biliyoruz. Birinci sefer birfazlaca bilgiyi bu onarım çalışmaları sürecinde elde ettik.” dedi.
Yapının içi, bir metre kadar toprakla doldurulduğu için o katmanda hafriyat yapıldığına vurgu yapan Yılmaz, bu sayede Bizans evresinin özgün kotuna inildiğini ve tabanda güçlü bir döşeme mozaiğiyle karşılaşıldığını söylemiş oldu.
Yılmaz, Bizans zamanı bezemesiyle ilgili hayli fazla bilgi veren yapıya ait, şunları kaydetti:
“Bir kez anladık ki renkli mermer levhalar yapıda kullanılıyormuş. Bunlar çabucak sonrasındaki evrede lakin Bizans periyodunda yapıdan sökülerek çıkarılmış. Bu data birinci sefer elde edildiği için hayli değerlidir. O sökülen mermer levhaların yerine mermer taklidi freskolar yapılmış. Birtakım yerlerde de dini temalı tasvirler hazırlanmış. Tasvirler bilhassa batı cephesinde hayli dikkat cazibeli, bunlar muhtemelen bir cehennem tasviri. esasen Bizans kiliselerinde iç yerde bu biçimde bir tasvir hazırlamak adettir. Kıyametin kopmasının akabinde cennet ve cehennem ehlinin halini tasvir eden sahneler bulunuyor. Burada bir kısım korunabilmiş. Orada da birtakım büyük günahların tasvirleri gösteriliyor. Bunlar başkalarına bakılırsa mütevazı örnekler. Teknik açıdan tahminen daha zayıf lakin İstanbul’un kültür tarihi açısından elbet hayli değerli ve İstanbul’da birinci sefer ortaya çıkıyor.”
Bulguların sanat tarihi araştırmalarına fazlaca büyük katkısı olacağını aktaran Yılmaz, onarımın tamamlanmasıyla ortaya çıkarılan yapıtların yere yapılacak cam döşeme usulüyle sergilenebileceğini kelamlarına ekledi.
.
“DERİN ÇATLAKLAR GÖRDÜK”
Restoratör Hüseyin Baş da hafriyattan freskler çıktığında işe dahil olduklarına işaret ederek, “Belgeleme etabından daha sonra paklık ve muhafaza çalışmalarına başladık. Paklık evresinden daha sonra desenler ve renkler daha uygun meydana çıktı. Bunları yaparken yepyeni doku ve boyayı koruduk.” diye konuştu.
Freskli sıvaların ana taşıyıcı duvardan ayrılan kısımlarına de süreç yapıldığını söyleyen Baş, onarım çalışmalarının hassasiyet ve itina gerektirdiğini, bütün çalışmaların mevcut sıvayı korumak ve geleceğe aktarmak için yapıldığının altını çizdi.
.
İnşaat Yüksek Mühendisi Alper Koyutürk ise Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesinde restore edilen yapının statiğini güçlendirmek maksadıyla da çalışma yapıldığını söz ederek, şu ayrıntıları verdi:
“Restorasyona son senelerda yapılan çimentolu sıvaların sökümüyle başladık. Yapının vücut duvarlarında ve kubbelerinde epeyce derin çatlaklar olduğunu gördük. Bilim surasıyla yaptığımız istişareler kararında, yapının mevcut haliyle mümkün İstanbul zelzelesinde epeyce büyük hasarlar alacağını ve yıkılacağını tespit ettik. Bu sebeple statik teklifler tablosu oluşturarak vücut duvarları ve kubbelere hidrolik kireç harçlı enjeksiyon imalatı yapacağız. Bu süreçle taşıma kapasitesi artacak. Dört vücut duvarına da paslanmaz gergi sistemi yapacağız.”
Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul Bölge Müdürlüğünce yürütülen onarım çalışmaları kapsamlı bir biçimde devam ediyor. AA
Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğünce Atik Mustafa Paşa Camii’nde süren onarım çalışmalarında biroldukca tasvir ve bulguya rastlandı.
Yerli ve yabancı turistlerin ziyaret noktaları içinde yer alan cami, Sahabe Cabir bin Abdullah’ın makamının olması sebebiyle halk içinde Hazreti Cabir Cami ismiyle da biliniyordu.
Kristos Pantepoptes Kilisesi olarak 1059’da inşa edilen ve Sadrazam Koca Mustafa Paşa tarafınca mescide dönüştürülen yapının onarım sürecinde, Bizans mimarisine ilişkin çini, mermer ve sütunların yanı sıra cehennem tasvirlerinin yer aldığı freskler keşfedildi.
.
“KÜLTÜR TARİHİ AÇISINDA ÇOK ÖNEMLİ”
Sanat tarihçisi Hayri Fehmi Yılmaz, yapıdaki onarım çalışmasının 2021’de başladığını belirterek, “Hiç elbet yapının biroldukca evresi ve katmanı olduğunu biliyorduk. Hem Bizans tıpkı vakitte Osmanlı zamanında epey büyük ihtimamla korunduğunu biliyoruz. Birinci sefer birfazlaca bilgiyi bu onarım çalışmaları sürecinde elde ettik.” dedi.
Yapının içi, bir metre kadar toprakla doldurulduğu için o katmanda hafriyat yapıldığına vurgu yapan Yılmaz, bu sayede Bizans evresinin özgün kotuna inildiğini ve tabanda güçlü bir döşeme mozaiğiyle karşılaşıldığını söylemiş oldu.
Yılmaz, Bizans zamanı bezemesiyle ilgili hayli fazla bilgi veren yapıya ait, şunları kaydetti:
“Bir kez anladık ki renkli mermer levhalar yapıda kullanılıyormuş. Bunlar çabucak sonrasındaki evrede lakin Bizans periyodunda yapıdan sökülerek çıkarılmış. Bu data birinci sefer elde edildiği için hayli değerlidir. O sökülen mermer levhaların yerine mermer taklidi freskolar yapılmış. Birtakım yerlerde de dini temalı tasvirler hazırlanmış. Tasvirler bilhassa batı cephesinde hayli dikkat cazibeli, bunlar muhtemelen bir cehennem tasviri. esasen Bizans kiliselerinde iç yerde bu biçimde bir tasvir hazırlamak adettir. Kıyametin kopmasının akabinde cennet ve cehennem ehlinin halini tasvir eden sahneler bulunuyor. Burada bir kısım korunabilmiş. Orada da birtakım büyük günahların tasvirleri gösteriliyor. Bunlar başkalarına bakılırsa mütevazı örnekler. Teknik açıdan tahminen daha zayıf lakin İstanbul’un kültür tarihi açısından elbet hayli değerli ve İstanbul’da birinci sefer ortaya çıkıyor.”
Bulguların sanat tarihi araştırmalarına fazlaca büyük katkısı olacağını aktaran Yılmaz, onarımın tamamlanmasıyla ortaya çıkarılan yapıtların yere yapılacak cam döşeme usulüyle sergilenebileceğini kelamlarına ekledi.
.
“DERİN ÇATLAKLAR GÖRDÜK”
Restoratör Hüseyin Baş da hafriyattan freskler çıktığında işe dahil olduklarına işaret ederek, “Belgeleme etabından daha sonra paklık ve muhafaza çalışmalarına başladık. Paklık evresinden daha sonra desenler ve renkler daha uygun meydana çıktı. Bunları yaparken yepyeni doku ve boyayı koruduk.” diye konuştu.
Freskli sıvaların ana taşıyıcı duvardan ayrılan kısımlarına de süreç yapıldığını söyleyen Baş, onarım çalışmalarının hassasiyet ve itina gerektirdiğini, bütün çalışmaların mevcut sıvayı korumak ve geleceğe aktarmak için yapıldığının altını çizdi.
.
İnşaat Yüksek Mühendisi Alper Koyutürk ise Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesinde restore edilen yapının statiğini güçlendirmek maksadıyla da çalışma yapıldığını söz ederek, şu ayrıntıları verdi:
“Restorasyona son senelerda yapılan çimentolu sıvaların sökümüyle başladık. Yapının vücut duvarlarında ve kubbelerinde epeyce derin çatlaklar olduğunu gördük. Bilim surasıyla yaptığımız istişareler kararında, yapının mevcut haliyle mümkün İstanbul zelzelesinde epeyce büyük hasarlar alacağını ve yıkılacağını tespit ettik. Bu sebeple statik teklifler tablosu oluşturarak vücut duvarları ve kubbelere hidrolik kireç harçlı enjeksiyon imalatı yapacağız. Bu süreçle taşıma kapasitesi artacak. Dört vücut duvarına da paslanmaz gergi sistemi yapacağız.”
Vakıflar Genel Müdürlüğü İstanbul Bölge Müdürlüğünce yürütülen onarım çalışmaları kapsamlı bir biçimde devam ediyor. AA