Neslihan Eser
Bir yerden gitmenin değil, bir yerde kalmanın şiiri nasıl olurdu sanki? Kalmanın değil, hatta çakılı kalmanın. Bir yere, fakat hiç bir yere gidememenin şiiri? Ne vakit arayacak olsa eliyle koymuş üzere bulması devletin ancak buna karşın sevdiklerinin istediği vakit ulaşamayacak olması… Doğanlardan, ölenlerden, kardeşlerden ve çocuklardan uzakta bir hayata mecbur edilmenin şiiri nasıl olurdu? Kim yazdı bu şiiri, tahminen bir öteki insan karşılık verebilir bu soruya fakat benim aklıma kimse gelmiyor nihayet. Tahminen bir yerde, hani olmaz ya, zorlasak Metin Altıok’un Bingöl vakit içinderında yazdığı birtakım şiirleri burada anabilir miyiz, bilmiyorum.
Hapishane, neredeyse okuma yazma bilmeye başladığımız günden beri hayatımızın bir modülü oldu. Biz istemesek de kentin dışına küçüklü büyüklü bir dizi yapı kondurdu devlet, hapishane yerleşkeleri inşa etti. Duvarların haricinde kalanlar şanslı mıydı, buna da herkes kendince karşılık verebilir; lakin duvarların ortasında tutulanlar şanslı olduklarını tez edemez.
Nâmık Kemal’in Mağusa Limanı yakınlarında tutulduğu zindanı anımsayabiliriz. Nâzım hapisliğin kılcal damarlarından geçti adeta. Sabahattin Ali’den Enver Gökçe’ye, Arif Damar’dan Ahmed Arif’e uzanan bir geçmiş var tabloda. Vakit geçtikçe içeride olmanın seyri de değişiyor. Her nesil neredeyse kendi şairini tanıyor hapishanede. Mehmet Çetin yaşasa ne sıkıntısı buna sanki? Buyruk Ali Yağan ne demek ister artık? Sezai Sarıoğlu? Ayşe Hülya Özzümrüt ya da Shalbukil Ekinci… Uzadıkça soruların ve vaktin alnı da kırışacak muhakkak ki…
Birçoktur içeride şair kardeşimiz İlhan Sami Çomak, şiire yeni bir soluk getirdi; içeride yazmanın sözcüklerine, imgelerine, niyet dünyasına yeni pencereler açtı. Bildiğimiz ya da “hapishane şiiri” denildiği anda aklımıza gelen kalıpların haricinde bir imge dünyası oluşturdu ve orada yazmaya, orada yaşamaya, oradan kopardığı modülleri bütüne dair kılmakla devam etti şiire.
Bu şiiri nerede mi yazıyorum
Öksüz rüzgârların taşıdıkları birtakım
yorgun sularda, ismini ezberleye ezberleye
sakındığım kış soğuğunda oturup masamda
. . .
Devam ediyor dizeler, kırılmadan, dökülüp saçılmadan bir dünyayı kucaklayarak yazıyor İlhan Sami Çomak. Bizim için bir vakittir içeride haksız yere tutsak edilmenin sembollerinden biri haline geldi. O kadar epey hasta tutsak, haksızlığa uğramış, haksız yere tutuklanmış, ağır azaplardan geçirilip içeri atılmış o kadar tutsak var ki, birinin, en azından birinin sembol olması, öbürleri ismine da bir şeyler mırıldanmak için niye olabiliyor.
İlhan Sami, kendi kendine başlıyor şiirin sokaklarında dolaşmaya. Lise senelerından aklında kalan bir Metin Altıok var öğretmenleri içinde. Bingöl akşamlarında mahcup bir manzaradan ibaret üzere anımsıyor öğretmenini İlhan. Hürmetle bahsediyor yazdıklarında. Tahminen de tanıdığı, yüzünü gördüğü ve konuştuğu tek şair Metin Altıok. bu biçimde demek mümkün lakin eksik; yakın vakit evvel Detay Yayınları’ndan ‘Serdestan’ ismini verdiği kitabı yayımlanan Cengiz Sinan Çelik ile koğuş komşusu olduğu bilgisini verelim İlhan’ın. Bağlantı biçimleri hakkında fikrimiz olmasa da iki şairin komşu olmasının hapishanede ne büyük bir umudu tazelediğini düşünmeden edemiyor insan. İki şairle de yakın vakitte dışarının merdivenli bir sokağında görüşmeyi umut ediyor, geniş gökyüzünün yüzüyle gülümsemelerini diliyoruz.
Hayattayız Nihayet, İlhan Sami Çomak, 96 syf., Manos Kitap, 2022.
Yakın vakit evvel yeni bir şiir kitabı daha yayımlandı İlhan Sami’nin. ‘Hayattayız Nihayet’, bir yeni duyuş, bir yeni sesleniş üzere yeni bir şiirin hevesiyle çalıyor kapımızı. İlhan’ın şiir kitaplarını yayımlayan Manos Kitap’tan çıkan ‘Hayattayız Nihayet’ ithafla başlayıp “Özgürlük” ismini verdiği şiirle açılıyor. Birinci Bölüm’ün ismi olan “Hayat seni epey seviyorum” beraberinde 93 sayfalık kitabın son dizesi olarak karşımıza çıkıyor. İlhan Sami, canlı ve dinamik bir şiir yazıyor. Kuşkusuz hayattan ve okuduklarından beslenerek, çocukluğundan yola çıkıp annesine ve sevdiklerine ses vererek bir şiiri örüyor içeride İlhan. Mahpusta olması ona şiirini kendi başına kurmasını ve çoğaltmasını öğretmiş, geç yaşında başladığı şiiri, kendi imkanlarıyla eleştirmiş ve kendince bulmuş yolunu, yazdıklarını göstereceği, fikrini alacağı, bir şeyler soracağı kimse olmayınca etrafında, yolunu kendi bulmak zorunda kalıyor şair ve orada bir yalnızlık şiiri örüyor kendine.
Uyandım tahminen acı çekiyorum ve taşa yağmura
benziyorum
Uyandım bu yalnızlıkla güneşi gölgeyi kıskanıyorum
etrafındaki yalnızlıkla irtibat kuran şair, bir daha yalnızlıkla örüyor şiirini. Bilgelik mi ona yol gösteren, bitimsiz çocukluğu mu, emin değilim fakat uslanmadan çalıştığı ve merak ettiğine kuşku yok.
‘Hayattayız Nihayet’ kitabının ikinci kısmına “doğru suskunluk” ismi verilmiş. Birbirini takip eden, devamlı kılan ve birbirine ses veren, birbirini etkileyen şiirler toplamı bir kitap olmuş. İlhan Sami o kadar içtenlikle, içten ve ustalıkla yazmış ki şiirleri, kitabı bitirdiğinizde hayatla aramızdaki uyuşmazlıkların biçim değiştirdiğine bile şahit olabilirsiniz.
Uzun uzun yazılmış şiirler var bu kitapta; bir diğer şey deniyor şair, kendince tahminen anlatımın imkanlarını kullanmak istiyor. Tahminen vaktin geçip gittiği yerden getirdikleri yordu onu ve artık aktığı şiir ırmağının yatağını değiştirmek istiyor. Biroldukca şey demek mümkün lakin ne olursa olsun İlhan Sami’nin yaşayan ve çağlayan bir şiir yazdığı kesinlikle.
Nazlı Ongan’a ilişkin kapak resmi, ortasında ömrü besleyen İlhan’dan esin vermiş olmalı. Geçen vaktin yükü, bıraktığı tortu ve bitimsiz yalnızlık duygusu yok kitabın kapağında. Şair canlı kalmış, 30 yıla yaklaşan tutsaklığı ondan kaç şey götürdü kim bilir lakin şiiriyle hayatta kalmayı başarmış ve itiraz odaklarını geliştirmiş İlhan Sami. Nazlı Ongan, ortasında kuşların yuvalandığı şair İlhan Sami’yi kapağa taşırken bu direnci ve samimiyeti görmüş olmalı.
Öfke var şiirlerde lakin asla hınç yok. Öç alma duygusu yok, daha evvel evvelki kitaplarında da yoktu.
Ben damlardan konutların ışığına çekilip
Kendimi suyun canına vermişim
Geçtim bu kapılardan sepetimde bıçkın çiçeklerle
Daima hissin peşindeydim. Dalganın düşle buluştuğu
yerdeyim artık burada
Bir yerde içeride olanı anlamaya ve onun için bir şeyler yapmaya devam etmekte yarar var fakat bir yerde artık içeride olan şahısla bir arada, şair olanla, muharrir olanla, yazan ve çizen şahısla irtibat kurmak gerekmeli. Yalnızca tutsak olduğundan bir toplamı, bir kimliği yok bu insanların, yalnızca tutsak oldukları için bizim onlara olan gönül borcumuzdan dolayı vahlanmamız ve uzaklara bakıp iç çekmemiz de bir yere kadar. Şair ses veriyor, bir şey diyor:
Aşk bilgim şu kadarcık!
Ancak durmadan seni düşünüyorum!
Bunu diyor örneğin şair. Hayatta kalmanın, direnmenin şiir yazmanın kalbini alıp avcuna, firar etmek için sözcükleri yontuyor. Bize de bir şairle bağlantı kurmak, şiirine dair düşünüp yazmak, onun yazdıklarını çoğaltıp güzelleştirmek kalıyor. Bir yanıyla yesyeni bir şiiri kapalı kapılar gerisinde yazan bir şair İlhan Çomak lakin bu değil, asla bu olmadı tek başına, bir yanıyla da bir papatya şelalesi üzere çağlayan şiiriyle ortamızda dolaşıyor. en çok da bu olsa gerek İlhan Sami Çomak.
Uzun bir konutun dar odalarında sabaha uyanmak ve güneşe hayret etmek üzere yazıyor şiirlerini. Yazıklanmıyor asla. Yaşadıklarından kendine çıkardığı hisse her her neyse onu şiirle paylaşmak için çoğaltıyor sözcükleri. Bir yerden gelmenin, o yeri sakin ve yaşanır kılmanın şiirini yazıyor İlhan Sami, dağlar ve ovalar da ses veriyor elbette şaire.
Siz ne dersiniz Yakup Beyefendi? ‘Hayattayız Nihayet’ kitabında size uzun bir selam göndermiş İlhan Sami, ‘Çağrılmayan Yakup’ ismine kelam alacak olsanız ne dersiniz?
Bir yerden gitmenin değil, bir yerde kalmanın şiiri nasıl olurdu sanki? Kalmanın değil, hatta çakılı kalmanın. Bir yere, fakat hiç bir yere gidememenin şiiri? Ne vakit arayacak olsa eliyle koymuş üzere bulması devletin ancak buna karşın sevdiklerinin istediği vakit ulaşamayacak olması… Doğanlardan, ölenlerden, kardeşlerden ve çocuklardan uzakta bir hayata mecbur edilmenin şiiri nasıl olurdu? Kim yazdı bu şiiri, tahminen bir öteki insan karşılık verebilir bu soruya fakat benim aklıma kimse gelmiyor nihayet. Tahminen bir yerde, hani olmaz ya, zorlasak Metin Altıok’un Bingöl vakit içinderında yazdığı birtakım şiirleri burada anabilir miyiz, bilmiyorum.
Hapishane, neredeyse okuma yazma bilmeye başladığımız günden beri hayatımızın bir modülü oldu. Biz istemesek de kentin dışına küçüklü büyüklü bir dizi yapı kondurdu devlet, hapishane yerleşkeleri inşa etti. Duvarların haricinde kalanlar şanslı mıydı, buna da herkes kendince karşılık verebilir; lakin duvarların ortasında tutulanlar şanslı olduklarını tez edemez.
Nâmık Kemal’in Mağusa Limanı yakınlarında tutulduğu zindanı anımsayabiliriz. Nâzım hapisliğin kılcal damarlarından geçti adeta. Sabahattin Ali’den Enver Gökçe’ye, Arif Damar’dan Ahmed Arif’e uzanan bir geçmiş var tabloda. Vakit geçtikçe içeride olmanın seyri de değişiyor. Her nesil neredeyse kendi şairini tanıyor hapishanede. Mehmet Çetin yaşasa ne sıkıntısı buna sanki? Buyruk Ali Yağan ne demek ister artık? Sezai Sarıoğlu? Ayşe Hülya Özzümrüt ya da Shalbukil Ekinci… Uzadıkça soruların ve vaktin alnı da kırışacak muhakkak ki…
Birçoktur içeride şair kardeşimiz İlhan Sami Çomak, şiire yeni bir soluk getirdi; içeride yazmanın sözcüklerine, imgelerine, niyet dünyasına yeni pencereler açtı. Bildiğimiz ya da “hapishane şiiri” denildiği anda aklımıza gelen kalıpların haricinde bir imge dünyası oluşturdu ve orada yazmaya, orada yaşamaya, oradan kopardığı modülleri bütüne dair kılmakla devam etti şiire.
Bu şiiri nerede mi yazıyorum
Öksüz rüzgârların taşıdıkları birtakım
yorgun sularda, ismini ezberleye ezberleye
sakındığım kış soğuğunda oturup masamda
. . .
Devam ediyor dizeler, kırılmadan, dökülüp saçılmadan bir dünyayı kucaklayarak yazıyor İlhan Sami Çomak. Bizim için bir vakittir içeride haksız yere tutsak edilmenin sembollerinden biri haline geldi. O kadar epey hasta tutsak, haksızlığa uğramış, haksız yere tutuklanmış, ağır azaplardan geçirilip içeri atılmış o kadar tutsak var ki, birinin, en azından birinin sembol olması, öbürleri ismine da bir şeyler mırıldanmak için niye olabiliyor.
İlhan Sami, kendi kendine başlıyor şiirin sokaklarında dolaşmaya. Lise senelerından aklında kalan bir Metin Altıok var öğretmenleri içinde. Bingöl akşamlarında mahcup bir manzaradan ibaret üzere anımsıyor öğretmenini İlhan. Hürmetle bahsediyor yazdıklarında. Tahminen de tanıdığı, yüzünü gördüğü ve konuştuğu tek şair Metin Altıok. bu biçimde demek mümkün lakin eksik; yakın vakit evvel Detay Yayınları’ndan ‘Serdestan’ ismini verdiği kitabı yayımlanan Cengiz Sinan Çelik ile koğuş komşusu olduğu bilgisini verelim İlhan’ın. Bağlantı biçimleri hakkında fikrimiz olmasa da iki şairin komşu olmasının hapishanede ne büyük bir umudu tazelediğini düşünmeden edemiyor insan. İki şairle de yakın vakitte dışarının merdivenli bir sokağında görüşmeyi umut ediyor, geniş gökyüzünün yüzüyle gülümsemelerini diliyoruz.
Hayattayız Nihayet, İlhan Sami Çomak, 96 syf., Manos Kitap, 2022.
Yakın vakit evvel yeni bir şiir kitabı daha yayımlandı İlhan Sami’nin. ‘Hayattayız Nihayet’, bir yeni duyuş, bir yeni sesleniş üzere yeni bir şiirin hevesiyle çalıyor kapımızı. İlhan’ın şiir kitaplarını yayımlayan Manos Kitap’tan çıkan ‘Hayattayız Nihayet’ ithafla başlayıp “Özgürlük” ismini verdiği şiirle açılıyor. Birinci Bölüm’ün ismi olan “Hayat seni epey seviyorum” beraberinde 93 sayfalık kitabın son dizesi olarak karşımıza çıkıyor. İlhan Sami, canlı ve dinamik bir şiir yazıyor. Kuşkusuz hayattan ve okuduklarından beslenerek, çocukluğundan yola çıkıp annesine ve sevdiklerine ses vererek bir şiiri örüyor içeride İlhan. Mahpusta olması ona şiirini kendi başına kurmasını ve çoğaltmasını öğretmiş, geç yaşında başladığı şiiri, kendi imkanlarıyla eleştirmiş ve kendince bulmuş yolunu, yazdıklarını göstereceği, fikrini alacağı, bir şeyler soracağı kimse olmayınca etrafında, yolunu kendi bulmak zorunda kalıyor şair ve orada bir yalnızlık şiiri örüyor kendine.
Uyandım tahminen acı çekiyorum ve taşa yağmura
benziyorum
Uyandım bu yalnızlıkla güneşi gölgeyi kıskanıyorum
etrafındaki yalnızlıkla irtibat kuran şair, bir daha yalnızlıkla örüyor şiirini. Bilgelik mi ona yol gösteren, bitimsiz çocukluğu mu, emin değilim fakat uslanmadan çalıştığı ve merak ettiğine kuşku yok.
‘Hayattayız Nihayet’ kitabının ikinci kısmına “doğru suskunluk” ismi verilmiş. Birbirini takip eden, devamlı kılan ve birbirine ses veren, birbirini etkileyen şiirler toplamı bir kitap olmuş. İlhan Sami o kadar içtenlikle, içten ve ustalıkla yazmış ki şiirleri, kitabı bitirdiğinizde hayatla aramızdaki uyuşmazlıkların biçim değiştirdiğine bile şahit olabilirsiniz.
Uzun uzun yazılmış şiirler var bu kitapta; bir diğer şey deniyor şair, kendince tahminen anlatımın imkanlarını kullanmak istiyor. Tahminen vaktin geçip gittiği yerden getirdikleri yordu onu ve artık aktığı şiir ırmağının yatağını değiştirmek istiyor. Biroldukca şey demek mümkün lakin ne olursa olsun İlhan Sami’nin yaşayan ve çağlayan bir şiir yazdığı kesinlikle.
Nazlı Ongan’a ilişkin kapak resmi, ortasında ömrü besleyen İlhan’dan esin vermiş olmalı. Geçen vaktin yükü, bıraktığı tortu ve bitimsiz yalnızlık duygusu yok kitabın kapağında. Şair canlı kalmış, 30 yıla yaklaşan tutsaklığı ondan kaç şey götürdü kim bilir lakin şiiriyle hayatta kalmayı başarmış ve itiraz odaklarını geliştirmiş İlhan Sami. Nazlı Ongan, ortasında kuşların yuvalandığı şair İlhan Sami’yi kapağa taşırken bu direnci ve samimiyeti görmüş olmalı.
Öfke var şiirlerde lakin asla hınç yok. Öç alma duygusu yok, daha evvel evvelki kitaplarında da yoktu.
Ben damlardan konutların ışığına çekilip
Kendimi suyun canına vermişim
Geçtim bu kapılardan sepetimde bıçkın çiçeklerle
Daima hissin peşindeydim. Dalganın düşle buluştuğu
yerdeyim artık burada
Bir yerde içeride olanı anlamaya ve onun için bir şeyler yapmaya devam etmekte yarar var fakat bir yerde artık içeride olan şahısla bir arada, şair olanla, muharrir olanla, yazan ve çizen şahısla irtibat kurmak gerekmeli. Yalnızca tutsak olduğundan bir toplamı, bir kimliği yok bu insanların, yalnızca tutsak oldukları için bizim onlara olan gönül borcumuzdan dolayı vahlanmamız ve uzaklara bakıp iç çekmemiz de bir yere kadar. Şair ses veriyor, bir şey diyor:
Aşk bilgim şu kadarcık!
Ancak durmadan seni düşünüyorum!
Bunu diyor örneğin şair. Hayatta kalmanın, direnmenin şiir yazmanın kalbini alıp avcuna, firar etmek için sözcükleri yontuyor. Bize de bir şairle bağlantı kurmak, şiirine dair düşünüp yazmak, onun yazdıklarını çoğaltıp güzelleştirmek kalıyor. Bir yanıyla yesyeni bir şiiri kapalı kapılar gerisinde yazan bir şair İlhan Çomak lakin bu değil, asla bu olmadı tek başına, bir yanıyla da bir papatya şelalesi üzere çağlayan şiiriyle ortamızda dolaşıyor. en çok da bu olsa gerek İlhan Sami Çomak.
Uzun bir konutun dar odalarında sabaha uyanmak ve güneşe hayret etmek üzere yazıyor şiirlerini. Yazıklanmıyor asla. Yaşadıklarından kendine çıkardığı hisse her her neyse onu şiirle paylaşmak için çoğaltıyor sözcükleri. Bir yerden gelmenin, o yeri sakin ve yaşanır kılmanın şiirini yazıyor İlhan Sami, dağlar ve ovalar da ses veriyor elbette şaire.
Siz ne dersiniz Yakup Beyefendi? ‘Hayattayız Nihayet’ kitabında size uzun bir selam göndermiş İlhan Sami, ‘Çağrılmayan Yakup’ ismine kelam alacak olsanız ne dersiniz?