Bengu
New member
İkilemeler Nasıl Yazılır? TDK'ya Göre İkilemeler
Türk Dil Kurumu (TDK) yazım kurallarına göre, ikilemeler Türkçede sıkça kullanılan dil bilgisi birimlerinden biridir. İkilemeler, anlamı pekiştiren, güçlendiren veya iki benzer anlamı birleştiren kelimelerden oluşur. Bu yazıda, ikilemelerin nasıl yazılacağına dair TDK kurallarını ve yaygın kullanım hatalarını ele alacağız.
İkileme Nedir?
İkileme, aynı ya da benzer anlamdaki kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşan dil birimleridir. İkilemeler, kelimelerin tekrarıyla anlamı pekiştirir veya bir anlamı vurgular. İkileme yapılan kelimeler genellikle zarf, sıfat ya da isim olabilir.
İkilemelerde genellikle iki kelime bir arada kullanılır, ancak bazı ikilemeler üçlü veya daha fazla öğe içerebilir. İkilemenin amacı, bir düşünceyi daha güçlü ve etkili bir şekilde ifade etmektir.
TDK'ya Göre İkileme Kuralları
Türk Dil Kurumu, ikilemelerin yazımını belirlerken dilin doğru ve düzenli kullanımını esas alır. TDK'ya göre ikilemelerin yazımıyla ilgili bazı önemli kurallar şunlardır:
1. **Aynı kelimenin tekrar edilmesi:** İkileme yapılırken, aynı kelimenin iki kez tekrarıyla bir anlam pekiştirilir. Bu durumda kelimeler arasına bir bağlaç (–) konmaz. Örneğin, "yavaş yavaş" doğru bir yazımdır. Burada "yavaş" kelimesi tekrar edilerek bir anlam güçlendirilmiştir.
2. **Farklı kelimelerle yapılan ikilemeler:** Aynı anlamı pekiştiren ya da birbirini tamamlayan iki farklı kelime de ikilem yapabilir. Örnek: "biri birini" veya "görüp görmemek". Bu tür ikilemelerde de araya bağlaç konmaz.
3. **Bağlaç Kullanımı:** Türkçede bazı ikilemelerde bağlaç kullanımı söz konusu olabilir. Özellikle bazı ikilemelerde "-li" ya da "-lı" ekleri ile türemiş sözcükler arasında bağlaç kullanılmaz. Örnek: "biri biri" değil, "biri birini" gibi.
4. **Üçlü veya Dörtlü İkilemeler:** Çift ikileme genellikle yaygın olsa da, dilde üçlü ya da dörtlü ikilemeler de bulunmaktadır. Bu tür ikilemelerde yine kelimeler arasına bağlaç konmaz. Örnek: "göz göz" veya "yavaş yavaş ve ağır ağır".
İkilemelerde Hangi Kelimeler Kullanılır?
İkilemelerde sıklıkla kullanılan kelimeler, dildeki temel işlevsel yapılarla ilişkilidir. İkileme yapılan kelimeler genellikle sıfat, zarf ve fiil köklerinden türetilir. İkileme oluşturulurken sıklıkla kullanılan bazı kelimeler şunlardır:
- **Sıfatlar:** Güzel güzel, kısa kısa, temiz temiz
- **Zarf ve Fiiller:** Koşar adım, yavaş yavaş, ağır ağır, hızlı hızlı
- **İsimler:** Sarı sarı, mavi mavi
- **Sesli harflerle yapılan ikilemeler:** Tak tak, vız vız, pıtır pıtır
Yanlış İkileme Kullanımları ve Düzeltmeleri
İkileme yapılırken, Türk Dil Kurumu’na göre sıkça yapılan yanlışlar da bulunmaktadır. İşte bazı yaygın yanlış kullanım örnekleri ve doğru halleri:
1. **Yanlış:** "Hızlı hızlı gitti."
**Doğru:** "Hızla gitti."
Açıklama: "Hızlı" bir sıfattır, ancak burada sıfat yerine zarf olan "hızla" kullanılmalıdır.
2. **Yanlış:** "Yavaş yavaş ağır ağır yapıyorum."
**Doğru:** "Yavaşça, ağır ağır yapıyorum."
Açıklama: “Yavaş yavaş” ikilemesi doğru kullanılsa da, cümlede gereksiz bir tekrar oluşur. Burada farklı bir zarf kullanımıyla ifade daha net olabilir.
3. **Yanlış:** "Göz göz baktı."
**Doğru:** "Göz göze baktı."
Açıklama: "Göz göz" yerine "göz göze" kullanımı doğrudur, çünkü bu iki kelime farklı anlamlar taşır ve birleştirilmesi gereklidir.
4. **Yanlış:** "Bir sürü sürü var."
**Doğru:** "Bir sürü var."
Açıklama: "Bir sürü" tek başına anlamlıdır, ikinci kez tekrar edilmesine gerek yoktur.
İkileme Yaparken Nelere Dikkat Edilmelidir?
İkilemeler doğru ve yerinde kullanıldığında dildeki anlamı güçlendirir. Ancak, yanlış ve gereksiz ikilemeler kullanmak dilin akışını bozabilir. İkileme yaparken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:
1. **Anlamı Güçlendirme:** İkilemeler genellikle bir anlamı güçlendirmek amacıyla kullanılır. Bu nedenle gereksiz yere ikileme yapmak, anlam karmaşasına yol açabilir. Sadece gerçekten anlamı pekiştirecek durumlarda ikileme yapılmalıdır.
2. **Sözcük Seçimi:** İkileme yapılacak kelimenin doğru seçilmesi önemlidir. Aynı anlamı pekiştiren iki farklı kelime arasında anlam farkı olabilir. Bu nedenle, ikileme yapılacak kelimelerin aynı anlamı taşımasına dikkat edilmelidir.
3. **Cümlenin Akışına Uygunluk:** İkileme, cümledeki akışı bozacak şekilde kullanılmamalıdır. Cümle içinde ikileme kullanımı, diğer kelimelerle uyumsuzluk yaratmamalıdır. Ayrıca, uzun cümlelerde ikileme kullanımı anlam kargaşasına yol açabilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS) Hakkında İkileme Kullanımı
1. **İkilemelerin kullanımında bağlaç kullanmalı mıyız?**
İkileme yapılırken bağlaç kullanılmaz. İkileme, iki kelimenin doğrudan birbirini takip etmesiyle oluşur.
2. **Bir kelimenin ikilemesi yapılırken araya noktalama işareti koyulur mu?**
Türk Dil Kurumu’na göre, ikilemelerde araya noktalama işareti koyulmaz. Kelimeler arasında sadece boşluk bırakılır.
3. **Bir kelimeyi iki kere kullanarak anlam pekiştirmemiz ne kadar doğru?**
İkileme, anlamı güçlendirmek için doğru şekilde kullanıldığında dilde zenginlik katar. Ancak gereksiz ikilemeler dilin sadeliğini bozar.
4. **Üçlü ikileme kullanmak doğru mudur?**
Üçlü ikilemeler dilde yer bulmuş olsa da, genellikle iki kelimenin tekrarından oluşan ikilemeler tercih edilir. Ancak anlamı pekiştiren üçlü yapılar da kullanılabilir.
Sonuç
Türk Dil Kurumu'na göre ikilemeler, Türkçede önemli bir dil bilgisi unsuru olup, anlamı pekiştiren, güçlendiren ve zenginleştiren yapılar olarak kullanılır. İkileme kullanırken, TDK'nın belirlediği kurallara ve dilin doğal akışına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu kurallar doğru şekilde uygulandığında, dildeki anlatım gücü artar ve anlam daha etkili bir şekilde aktarılır.
Türk Dil Kurumu (TDK) yazım kurallarına göre, ikilemeler Türkçede sıkça kullanılan dil bilgisi birimlerinden biridir. İkilemeler, anlamı pekiştiren, güçlendiren veya iki benzer anlamı birleştiren kelimelerden oluşur. Bu yazıda, ikilemelerin nasıl yazılacağına dair TDK kurallarını ve yaygın kullanım hatalarını ele alacağız.
İkileme Nedir?
İkileme, aynı ya da benzer anlamdaki kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşan dil birimleridir. İkilemeler, kelimelerin tekrarıyla anlamı pekiştirir veya bir anlamı vurgular. İkileme yapılan kelimeler genellikle zarf, sıfat ya da isim olabilir.
İkilemelerde genellikle iki kelime bir arada kullanılır, ancak bazı ikilemeler üçlü veya daha fazla öğe içerebilir. İkilemenin amacı, bir düşünceyi daha güçlü ve etkili bir şekilde ifade etmektir.
TDK'ya Göre İkileme Kuralları
Türk Dil Kurumu, ikilemelerin yazımını belirlerken dilin doğru ve düzenli kullanımını esas alır. TDK'ya göre ikilemelerin yazımıyla ilgili bazı önemli kurallar şunlardır:
1. **Aynı kelimenin tekrar edilmesi:** İkileme yapılırken, aynı kelimenin iki kez tekrarıyla bir anlam pekiştirilir. Bu durumda kelimeler arasına bir bağlaç (–) konmaz. Örneğin, "yavaş yavaş" doğru bir yazımdır. Burada "yavaş" kelimesi tekrar edilerek bir anlam güçlendirilmiştir.
2. **Farklı kelimelerle yapılan ikilemeler:** Aynı anlamı pekiştiren ya da birbirini tamamlayan iki farklı kelime de ikilem yapabilir. Örnek: "biri birini" veya "görüp görmemek". Bu tür ikilemelerde de araya bağlaç konmaz.
3. **Bağlaç Kullanımı:** Türkçede bazı ikilemelerde bağlaç kullanımı söz konusu olabilir. Özellikle bazı ikilemelerde "-li" ya da "-lı" ekleri ile türemiş sözcükler arasında bağlaç kullanılmaz. Örnek: "biri biri" değil, "biri birini" gibi.
4. **Üçlü veya Dörtlü İkilemeler:** Çift ikileme genellikle yaygın olsa da, dilde üçlü ya da dörtlü ikilemeler de bulunmaktadır. Bu tür ikilemelerde yine kelimeler arasına bağlaç konmaz. Örnek: "göz göz" veya "yavaş yavaş ve ağır ağır".
İkilemelerde Hangi Kelimeler Kullanılır?
İkilemelerde sıklıkla kullanılan kelimeler, dildeki temel işlevsel yapılarla ilişkilidir. İkileme yapılan kelimeler genellikle sıfat, zarf ve fiil köklerinden türetilir. İkileme oluşturulurken sıklıkla kullanılan bazı kelimeler şunlardır:
- **Sıfatlar:** Güzel güzel, kısa kısa, temiz temiz
- **Zarf ve Fiiller:** Koşar adım, yavaş yavaş, ağır ağır, hızlı hızlı
- **İsimler:** Sarı sarı, mavi mavi
- **Sesli harflerle yapılan ikilemeler:** Tak tak, vız vız, pıtır pıtır
Yanlış İkileme Kullanımları ve Düzeltmeleri
İkileme yapılırken, Türk Dil Kurumu’na göre sıkça yapılan yanlışlar da bulunmaktadır. İşte bazı yaygın yanlış kullanım örnekleri ve doğru halleri:
1. **Yanlış:** "Hızlı hızlı gitti."
**Doğru:** "Hızla gitti."
Açıklama: "Hızlı" bir sıfattır, ancak burada sıfat yerine zarf olan "hızla" kullanılmalıdır.
2. **Yanlış:** "Yavaş yavaş ağır ağır yapıyorum."
**Doğru:** "Yavaşça, ağır ağır yapıyorum."
Açıklama: “Yavaş yavaş” ikilemesi doğru kullanılsa da, cümlede gereksiz bir tekrar oluşur. Burada farklı bir zarf kullanımıyla ifade daha net olabilir.
3. **Yanlış:** "Göz göz baktı."
**Doğru:** "Göz göze baktı."
Açıklama: "Göz göz" yerine "göz göze" kullanımı doğrudur, çünkü bu iki kelime farklı anlamlar taşır ve birleştirilmesi gereklidir.
4. **Yanlış:** "Bir sürü sürü var."
**Doğru:** "Bir sürü var."
Açıklama: "Bir sürü" tek başına anlamlıdır, ikinci kez tekrar edilmesine gerek yoktur.
İkileme Yaparken Nelere Dikkat Edilmelidir?
İkilemeler doğru ve yerinde kullanıldığında dildeki anlamı güçlendirir. Ancak, yanlış ve gereksiz ikilemeler kullanmak dilin akışını bozabilir. İkileme yaparken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:
1. **Anlamı Güçlendirme:** İkilemeler genellikle bir anlamı güçlendirmek amacıyla kullanılır. Bu nedenle gereksiz yere ikileme yapmak, anlam karmaşasına yol açabilir. Sadece gerçekten anlamı pekiştirecek durumlarda ikileme yapılmalıdır.
2. **Sözcük Seçimi:** İkileme yapılacak kelimenin doğru seçilmesi önemlidir. Aynı anlamı pekiştiren iki farklı kelime arasında anlam farkı olabilir. Bu nedenle, ikileme yapılacak kelimelerin aynı anlamı taşımasına dikkat edilmelidir.
3. **Cümlenin Akışına Uygunluk:** İkileme, cümledeki akışı bozacak şekilde kullanılmamalıdır. Cümle içinde ikileme kullanımı, diğer kelimelerle uyumsuzluk yaratmamalıdır. Ayrıca, uzun cümlelerde ikileme kullanımı anlam kargaşasına yol açabilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS) Hakkında İkileme Kullanımı
1. **İkilemelerin kullanımında bağlaç kullanmalı mıyız?**
İkileme yapılırken bağlaç kullanılmaz. İkileme, iki kelimenin doğrudan birbirini takip etmesiyle oluşur.
2. **Bir kelimenin ikilemesi yapılırken araya noktalama işareti koyulur mu?**
Türk Dil Kurumu’na göre, ikilemelerde araya noktalama işareti koyulmaz. Kelimeler arasında sadece boşluk bırakılır.
3. **Bir kelimeyi iki kere kullanarak anlam pekiştirmemiz ne kadar doğru?**
İkileme, anlamı güçlendirmek için doğru şekilde kullanıldığında dilde zenginlik katar. Ancak gereksiz ikilemeler dilin sadeliğini bozar.
4. **Üçlü ikileme kullanmak doğru mudur?**
Üçlü ikilemeler dilde yer bulmuş olsa da, genellikle iki kelimenin tekrarından oluşan ikilemeler tercih edilir. Ancak anlamı pekiştiren üçlü yapılar da kullanılabilir.
Sonuç
Türk Dil Kurumu'na göre ikilemeler, Türkçede önemli bir dil bilgisi unsuru olup, anlamı pekiştiren, güçlendiren ve zenginleştiren yapılar olarak kullanılır. İkileme kullanırken, TDK'nın belirlediği kurallara ve dilin doğal akışına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu kurallar doğru şekilde uygulandığında, dildeki anlatım gücü artar ve anlam daha etkili bir şekilde aktarılır.