semaver
New member
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB), 19 puanda faizi sabit bırakma sonucu aldığı Para Siyaseti Heyeti (PPK) Toplantı Özeti yayınlandı.
Şura, fiyat istikrarının sağlanması için kuvvetli bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine gereksinim bulunduğu değerlendirmesini bir dahaledi.
Toplantı özeti enflasyon gelişmeleri, enflasyonu etkileyen ögeler ve riskler, para siyaseti orta başlıklarında aktarıldı:
ENFLASYON GELİŞMELERİ
Temmuz ayında tüketici meblağları yüzde 1,80 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,42 puan yükselişle yüzde 18,95 olarak gerçekleşmiştir. Besin ve güç kümelerindeki artış bu gelişmede belirleyici olurken, yıllık enflasyon hizmetlerde hudutlu bir biçimde yükselmiş, temel mal kümesinde ise bir ölçü gerilemiştir.
ÜRETİCİ ENFLASYONUNDA YÜKSELİŞ EĞİLİMİ SÜRÜYOR
Temmuzda Türk Lirası ölçülü bir seyir izlerken, milletlerarası güç meblağları artış göstermiş, güç dışı emtia piyasalarında sonlu da olsa düşüşler sürmüştür. Buna rağmen, gecikmeli tesirler ve tedarik zincirlerinde süregelen sıkıntılar niçiniyle üretici enflasyonundaki yükseliş eğilimi devam etmiştir. Bu görünüm altında, yıllık enflasyon çekirdek enflasyon göstergelerinden B’de yükselirken, C’de gerilemiş; göstergelerin yakın periyot eğilimlerindeki yüksek düzeyler korunmuştur.
Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları temmuzda yüzde 2,77 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 4,93 puan yükselişle yüzde 24,92 olmuştur. Memleketler arası ziraî emtia ve besin fiyatlarındaki yüksek düzeyler, birikimli kur tesirleri ve iklim şartlarına bağlı tesirlere ek olarak muhakkak eserlerdeki arz kısıtları besin üretici enflasyonunu olumsuz istikamette etkilemiş, kelam konusu artışların açılmayla bir arada tüketici fiyatlarına yansıdığı izlenmiştir. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 7,03 puan artışla yüzde 25,73’e, işlenmiş besinde ise 2,93 puan artışla yüzde 24,13’e yükselmiştir. İşlenmemiş besin fiyat gelişmeleri incelendiğinde, mevsimsellikten arındırılmış datalar meyve meblağlarında daha bariz olmak üzere, taze meyve ve zerzevat meblağlarında aylık bazda kıymetli bir artışa işaret etmiştir. Süt fiyatları çiğ süt referans fiyatlarındaki düzenlemeye bağlı olarak yükseliş sergilerken, iklim şartlarına bağlı olarak yurt içi üretimi gerileyen birtakım bakliyat kalemlerinde fiyat artışları izlenmiştir. İşlenmiş besinde ekmek ve tahıllar alt kümesi, peynir ve öteki süt eserleri ile işlenmiş et eserleri olumsuz ayrışmıştır. Dış fiyat baskıları niçiniyle katı ve sıvı yağlar bu vakitte öne çıkan bir başka alt kalem olmuştur.
GÜÇ FİYATLARI TEMMUZDA ARTTI
Güç fiyatları temmuzda yüzde 6,19 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 4,23 puan yükselişle yüzde 21,51 olmuştur. Elektrik ve doğalgaz meblağlarının bu vakitte sırasıyla yüzde 15,01 ve yüzde 9,84 oranında yükselmesi, güç kümesi fiyat dinamiklerinde belirleyici olmuştur. LPG’de ortaya çıkan fiyat artışı gereksiniminin bir kısmı eşel taşınabilir sistemiyle karşılanırken, bir kısmı fiyatlara yansıtılmıştır. LPG fiyatlarındaki artışa paralel olarak tüp gaz fiyatları da yükselmiştir.
Temel mal kümesi yıllık enflasyonu temmuz ayında 0,70 puan düşüşle yüzde 21,22’ye gerilemiştir. Türk lirasının bu vakitte nazarance ölçülü seyretmesi ithalat meblağları kaynaklı baskıları hafifçeletmiştir. Yıllık enflasyon sağlam tüketim mallarında düşerken, başka alt kümelerde yükselmiştir. Sağlam mal meblağları temmuz ayında yüzde 0,11 oranında gerilemiş, yıllık enflasyon 3,68 puan düşüşle yüzde 27,18’e gerilemiştir. Bu gelişmede beyaz eşya başta olmak üzere elektrikli ve elektriksiz konut aletlerinde süregelen aylık artışlara rağmen, mobilya fiyatlarındaki gerileme ve baz tesiri belirleyici olmuştur. Kısıtlamalara bağlı olarak ölçülü bir seyir izleyen giysi ve ayakkabı kümesi enflasyonu, açılma ile birlikte başladığı yükseliş eğilimini bu vakitte de sürdürmüş ve alt kümenin yıllık enflasyonu 1,51 puan artışla yüzde 8,37’ye yükselmiştir. Sağlam tüketim mallarına kıyasla kur ve ithalat fiyat gelişmelerine daha gecikmeli reaksiyon veren başka temel mallarda ise yıllık enflasyondaki yükseliş devam etmiştir.
HİZMET ALANINDA LOKANTA-OTEL VE ULAŞTIRMA ENFLASYONU ARTTI
Hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 1,32 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,29 puan artışla yüzde 13,75 olmuştur. Yıllık enflasyon lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde yükselirken, kira kaleminde yatay seyretmiş, haberleşme ve başka hizmetlerde ise gerilemiştir. Olağanlaşma adımlarıyla bir arada lokanta-otel alt kümesinde, gerek dışarıda yenen yemek gerekse konaklama hizmetlerinde, temmuz ayında da yüksek fiyat artışları izlenmiştir. Yemek hizmetlerindeki olumsuz görünümde besin enflasyonu kıymetli rol oynamıştır. bu vakitte ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar nispeten yatay seyretse de bundan evvelki yıldaki düşük baz niçiniyle yıllık enflasyon yükselmiştir. Bu görünüm altında, temmuz ayında lokanta-otel haricinde kalan hizmet meblağlarında bakılırsace ölçülü bir seyir kaydedilmiştir.
Alkollü içecek ve tütün kümesi yıllık enflasyonu, geçmiş altı aylık ÜFE artışının maktu ve minimum maktu vergilere yansıtılmamasının tesiriyle temmuz ayında sonlu bir gerileme göstermiştir.
GELECEK 24 AYA AİT ENFLASYON BEKLENTİSİ
Piyasa İştirakçileri Anketi ağustos ayı sonuçları cari yıl sonu enflasyon beklentisinin üst, gelecek 12 ay beklentisinin ise aşağı taraflı güncellendiğine işaret etmiştir. Buna göre, cari yıl sonu enflasyon beklentisi 0,66 puan artışla yüzde 16,30’a yükselirken, gelecek 12 aya ait enflasyon beklentisi 0,14 puan düşüşle yüzde 12,48’e gerilemiştir. Mevcut durumda gelecek 24 aya ait enflasyon beklentisi ise yüzde 10,52 düzeyindedir.
ENFLASYONU ETKİLEYEN ÖGELER VE RİSKLER
Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere dünya genelinde aşılamanın hızlanması global iktisatta toparlanma sürecini desteklemektedir. Öncü göstergeler, olağanlaşma adımları ile bir arada, salgın kısıtlamalarından daha fazla etkilenen hizmetler dalının de imalat bölümünde halihazırda devam eden toparlanmaya eşlik ettiğine işaret etmektedir.
birebir vakitte, aşılama programlarında ilerleme kaydeden ekonomiler kısıtlamaları hafifçeleterek iktisadi faaliyette daha kuvvetli bir performans sergilemektedir. Öbür taraftan son periyotta kimi virüs varyantlarının yine hadise artışlarına yol açması, salgın hastalığın seyrine ait belirsizliklerin global iktisadi faaliyet üzerinde yarattığı aşağı istikametli riskleri canlı tutmaktadır.
İKLİM ŞARTLARININ GLOBAL BESİN FİYATLARINA OLUMSUZ TESİRİ YANSIYOR
Global talepteki süratli toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, birtakım bölümlerdeki arz kısıtları ve nakliyat maliyetlerindeki artış milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. En önemli ziraî emtia ihracatçısı ülkelerde yaşanan iklim şartlarının global besin fiyatları üzerine olumsuz yansımaları görülmektedir.
Yükselen global enflasyon ve enflasyon beklentilerinin memleketler arası finansal piyasalar üstündeki tesirleri ehemmiyetini korumaktadır. bundan evvelki PPK devrinden bugüne, birtakım gelişmiş ülkelerde aylık ve yıllık enflasyonda artışlar sürmüştür.
HEYET, PARA SİYASETİNDEKİ DATA HASSASLIĞI VE OYNAKLIKLARIN GÖRÜLEBİLECEĞİ GÖRÜŞÜNDE
Gelişmekte olan ülkelerdeki olağanlaşma sürecinin devam ettiği ve kimi merkez bankalarının ek sıkılaşmaya gittiği görülmektedir. Bu görünüm, global finansal şartlarda artan belirsizliklere ve bir ölçü sıkılaşmaya işaret etmektedir. Global risk iştahındaki dalgalı seyir ve uzun vadeli tahvil faizlerinin seyrine ait belirsizlikler global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açmaktadır. Heyet, global enflasyon baskılarının para siyasetlerinde ve ötürüsıyla global finansal piyasalarda data hassaslığını artırdığı ve buna bağlı oynaklıkların görülebileceği istikametindeki görüşünü korumuştur.
İçinde bulunduğumuz PPK devrinde gelişmekte olan ülkelerden portföy çıkışları pay senedi piyasaları kaynaklı olmuş, borçlanma senedi piyasalarına ise sonlu girişler gözlenmiştir. Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır.
ÜRETİCİ FİYATLARI, TÜKETİCİ FİYATLARI ÜZERİNDE BASKI KURUYOR
Üretici enflasyonu, memleketler arası emtia meblağlarının gecikmeli tesirleri, tedarik zincirlerinde devam eden problemler ve yurt ortasında güç fiyatlarında yapılan düzenlemeler sonucunda temmuz ayında da yükseliş eğilimini sürdürmüştür. bu vakitte güç, ağaç ve mantar eserleri, imalat sanabir daha temel girdi sağlayan dallardan ana metal bölümü ile inşaat dalı ile temaslı metalik olmayan mineral unsurlarda üretici fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Global ölçekte bakıldığında da üretici meblağlarının ulaştığı düzeylerin tüketici meblağları üzerinde baskı oluşturmaya devam etmekte olduğu izlenmektedir.
TİCARİ KREDİLER ÖLÇÜLÜ SEYİRDE
Ticari krediler ölçülü bir seyir izlemektedir. Son periyotta açılma ve ertelenmiş talebe bağlı olarak artış gösteren ferdi kredilerin ölçülü seyre dönmesi için alınan makroihtiyati önlemlerin yeterliliği izlenmektedir. Konsey, ferdî kredilerin daha ölçülü bir büyüme sergilemesinin, enflasyon görünümü ve dış istikrar üstündeki riskleri sınırlamak için kıymetli olduğuna dair yaptığı vurguyu korumuştur. Bu çerçevede, kredilerin seyri ve kompozisyonu makroekonomik istikrar açısından yakından takip edilmektedir.
ÜRETİM ARTIŞ EĞİLİMİNİ KORUDU
İkinci çeyrekte yurt içi iktisadi faaliyet kuvvetli seyretmiştir. Haziran ayında sanayi üretim endeksi aylık bazda yüzde 2,3, yıllık bazda ise yüzde 23,7 oranında artmıştır. bu biçimdelikle, üretim ikinci çeyrekte birinci çeyreğe bakılırsa yüzde 1,6 oranında artarak gücünü korumuştur. Ciro ve perakende satış hacmi endeksleri de Haziran ayında açılma tesiriyle güçlü artış kaydetmiştir. birebir vakitte, imalat sanayi yurt içi gerçek ciro endeksi ve perakende satışlar ikinci çeyrekte bundan evvelki çeyreğe göre gerilemiştir.
Öncü göstergeler yurt ortasında iktisadi faaliyetin üçüncü çeyrekte dış talebin de tesiriyle kuvvetli seyrettiğine işaret etmektedir. Yüksek frekanslı bilgiler, hareketliliğin artmasıyla, salgından en çok etkilenen hizmet kalemlerinde süratli bir toparlanma olduğunu göstermektedir. Hakikaten kartla yapılan harcamalara ait haftalık bilgilere nazaran, kısıtlamalardan daha hayli etkilenen hizmet dalları ile perakende ticarete bahis olan kalemlerde artış oranları daha yüksek gerçekleşmiştir.
İnanç endeksleri açılmayla bir arada haziran ve temmuz aylarında genele yayılan artışlar gösterirken, bu toparlanmada hizmetler kesimi öne çıkmıştır. Aşılamanın toplumun geneline yayılarak hızlanması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ve turizm bölümlerinin canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımaktadır.
TARIM DIŞI İSTİHDAM ARTTI
Haziran ayında tarım dışı istihdamda gözlenen kesimler geneline yayılan artış ve iştirak oranındaki düşüşle bir arada toplam ve tarım dışı işsizlik oranları bundan evvelki aya göre 2,5 ve 2,7 puan azalarak sırasıyla yüzde 10,6 ve yüzde 12,3 olarak gerçekleşmiştir.
Yüksek frekanslı bilgiler, açılmanın tesiriyle bir arada işgücü piyasasında toparlanmaya işaret etmektedir. Bu çerçevede, önümüzdeki devirde hizmetler bölümünde istihdam artışları görülebileceği kıymetlendirilmektedir. Lakin işgücüne iştirak oranlarındaki artış, istihdam artışlarının işsizlik oranlarına yansımasını sınırlayabilecektir.
DIŞ TALEP ŞARTLARI CARİ SÜREÇLER İSTİKRARINI OLUMLU ETKİLİYOR
Olumlu dış talep şartları ve uygulanmakta olan sıkı para siyaseti cari süreçler istikrarını olumlu etkilemektedir. İhracattaki kuvvetli artış eğilimi ve aşılamadaki güçlü ivmenin turizm faaliyetlerini canlandırmasıyla yılın geri kalanında cari süreçler hesabının fazla vermesi beklenmektedir. Cari süreçler istikrarında görülen güzelleşme eğilimi fiyat istikrarı gayesi için değer arz etmektedir. Konsey ayrıyeten, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve finansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin kıymetine yaptığı vurguyu bir dahalemiştir.
PARA SİYASETİ
Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik üst taraflı riskler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı amacına ulaşılması odağında belirlenecektir. Bu doğrultuda siyaset duruşu, enflasyon gelişmeleri ve enflasyon beklentileri dikkate alınarak dezenflasyon sürecini en kısa müddette tesis edecek ve orta vadeli amaçlara ulaşıncaya kadar bunun sürekliliğini sağlayacak bir sıkılık seviyesinde belirlenmeye devam edilecektir.
Son periyotta ithalat fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışların yanı sıra, talep şartları, kimi dallardaki arz kısıtları, açılmanın tesiriyle yaz aylarında enflasyonda görülebilecek oynaklıklar ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümü üzerinde risk oluşturmaya devam etmektedir.
Memleketler arası ziraî emtia ve besin fiyatlarındaki yüksek düzeylere ek olarak, birtakım eserlerde iklim şartları kaynaklı arz istikametli tesirlerin açılma tesirleriyle birleşmesiyle temmuz ayında besin meblağlarında gözlenen artış, enflasyondaki yükselişte belirleyici olmuştur. Başka taraftan, mali sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üstündeki yavaşlatıcı tesirleri gözlenmektedir. Enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler dikkate alınarak, Enflasyon Raporu iddia patikasındaki besbelli düşüş sağlanana kadar para siyasetindeki mevcut sıkı duruş kararlılıkla sürdürülecektir. Bu doğrultuda Konsey, siyaset faizinin yüzde 19 seviyesinde sabit tutulmasına karar vermiştir.
Enflasyonun kısa periyotta, başta emtia fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlar olmak üzere arz ve talep istikametli çeşitli ögelerin tesiriyle oynak bir seyir izlemesi beklenmektedir. Enflasyonda kısa vadede görülebilecek oynaklıkların ana eğilime yansımaları para siyaseti duruşu açısından yakından izlenecektir. Sıkı mali duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı kıymetli bir tampon fonksiyonu gorecektir.
TCMB, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar siyaset faizi, kuvvetli dezenflasyonist etkiyi koruma edecek biçimde, enflasyonun üzerinde bir seviyede oluşturulmaya devam edilecektir.
FİNANSAL MALİYETLER KALICI OLARAK GERİLEDİ
Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aykırı para ikamesinin başlaması, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. bu biçimdelikle, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun yer oluşacaktır.
Kredi piyasası ve iktisadi faaliyete ait göstergelerin yanı sıra döviz kuru oynaklığı ve ithalat fiyatlarındaki gelişmeler doğrultusunda enflasyon üstündeki talep ve maliyet taraflı tesirler ehemmiyetini korumaktadır. Uygulanmakta olan sıkı para siyaseti, krediler ve iç talebi sınırlayarak bir yandan talep taraflı ögeleri denetim altına alırken, öteki yandan da cari süreçler istikrarındaki güzelleşmeyi desteklemektedir.
tıpkı vakitte, gelişmiş ülkelerdeki para siyaseti ile global risk iştahına ait görünüm, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları üstündeki riskleri canlı tutmaktadır. Konsey, para siyasetinde fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.
Şura, fiyat istikrarının sağlanması için kuvvetli bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine gereksinim bulunduğu değerlendirmesini bir dahaledi.
Toplantı özeti enflasyon gelişmeleri, enflasyonu etkileyen ögeler ve riskler, para siyaseti orta başlıklarında aktarıldı:
ENFLASYON GELİŞMELERİ
Temmuz ayında tüketici meblağları yüzde 1,80 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,42 puan yükselişle yüzde 18,95 olarak gerçekleşmiştir. Besin ve güç kümelerindeki artış bu gelişmede belirleyici olurken, yıllık enflasyon hizmetlerde hudutlu bir biçimde yükselmiş, temel mal kümesinde ise bir ölçü gerilemiştir.
ÜRETİCİ ENFLASYONUNDA YÜKSELİŞ EĞİLİMİ SÜRÜYOR
Temmuzda Türk Lirası ölçülü bir seyir izlerken, milletlerarası güç meblağları artış göstermiş, güç dışı emtia piyasalarında sonlu da olsa düşüşler sürmüştür. Buna rağmen, gecikmeli tesirler ve tedarik zincirlerinde süregelen sıkıntılar niçiniyle üretici enflasyonundaki yükseliş eğilimi devam etmiştir. Bu görünüm altında, yıllık enflasyon çekirdek enflasyon göstergelerinden B’de yükselirken, C’de gerilemiş; göstergelerin yakın periyot eğilimlerindeki yüksek düzeyler korunmuştur.
Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları temmuzda yüzde 2,77 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 4,93 puan yükselişle yüzde 24,92 olmuştur. Memleketler arası ziraî emtia ve besin fiyatlarındaki yüksek düzeyler, birikimli kur tesirleri ve iklim şartlarına bağlı tesirlere ek olarak muhakkak eserlerdeki arz kısıtları besin üretici enflasyonunu olumsuz istikamette etkilemiş, kelam konusu artışların açılmayla bir arada tüketici fiyatlarına yansıdığı izlenmiştir. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 7,03 puan artışla yüzde 25,73’e, işlenmiş besinde ise 2,93 puan artışla yüzde 24,13’e yükselmiştir. İşlenmemiş besin fiyat gelişmeleri incelendiğinde, mevsimsellikten arındırılmış datalar meyve meblağlarında daha bariz olmak üzere, taze meyve ve zerzevat meblağlarında aylık bazda kıymetli bir artışa işaret etmiştir. Süt fiyatları çiğ süt referans fiyatlarındaki düzenlemeye bağlı olarak yükseliş sergilerken, iklim şartlarına bağlı olarak yurt içi üretimi gerileyen birtakım bakliyat kalemlerinde fiyat artışları izlenmiştir. İşlenmiş besinde ekmek ve tahıllar alt kümesi, peynir ve öteki süt eserleri ile işlenmiş et eserleri olumsuz ayrışmıştır. Dış fiyat baskıları niçiniyle katı ve sıvı yağlar bu vakitte öne çıkan bir başka alt kalem olmuştur.
GÜÇ FİYATLARI TEMMUZDA ARTTI
Güç fiyatları temmuzda yüzde 6,19 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 4,23 puan yükselişle yüzde 21,51 olmuştur. Elektrik ve doğalgaz meblağlarının bu vakitte sırasıyla yüzde 15,01 ve yüzde 9,84 oranında yükselmesi, güç kümesi fiyat dinamiklerinde belirleyici olmuştur. LPG’de ortaya çıkan fiyat artışı gereksiniminin bir kısmı eşel taşınabilir sistemiyle karşılanırken, bir kısmı fiyatlara yansıtılmıştır. LPG fiyatlarındaki artışa paralel olarak tüp gaz fiyatları da yükselmiştir.
Temel mal kümesi yıllık enflasyonu temmuz ayında 0,70 puan düşüşle yüzde 21,22’ye gerilemiştir. Türk lirasının bu vakitte nazarance ölçülü seyretmesi ithalat meblağları kaynaklı baskıları hafifçeletmiştir. Yıllık enflasyon sağlam tüketim mallarında düşerken, başka alt kümelerde yükselmiştir. Sağlam mal meblağları temmuz ayında yüzde 0,11 oranında gerilemiş, yıllık enflasyon 3,68 puan düşüşle yüzde 27,18’e gerilemiştir. Bu gelişmede beyaz eşya başta olmak üzere elektrikli ve elektriksiz konut aletlerinde süregelen aylık artışlara rağmen, mobilya fiyatlarındaki gerileme ve baz tesiri belirleyici olmuştur. Kısıtlamalara bağlı olarak ölçülü bir seyir izleyen giysi ve ayakkabı kümesi enflasyonu, açılma ile birlikte başladığı yükseliş eğilimini bu vakitte de sürdürmüş ve alt kümenin yıllık enflasyonu 1,51 puan artışla yüzde 8,37’ye yükselmiştir. Sağlam tüketim mallarına kıyasla kur ve ithalat fiyat gelişmelerine daha gecikmeli reaksiyon veren başka temel mallarda ise yıllık enflasyondaki yükseliş devam etmiştir.
HİZMET ALANINDA LOKANTA-OTEL VE ULAŞTIRMA ENFLASYONU ARTTI
Hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 1,32 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,29 puan artışla yüzde 13,75 olmuştur. Yıllık enflasyon lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde yükselirken, kira kaleminde yatay seyretmiş, haberleşme ve başka hizmetlerde ise gerilemiştir. Olağanlaşma adımlarıyla bir arada lokanta-otel alt kümesinde, gerek dışarıda yenen yemek gerekse konaklama hizmetlerinde, temmuz ayında da yüksek fiyat artışları izlenmiştir. Yemek hizmetlerindeki olumsuz görünümde besin enflasyonu kıymetli rol oynamıştır. bu vakitte ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar nispeten yatay seyretse de bundan evvelki yıldaki düşük baz niçiniyle yıllık enflasyon yükselmiştir. Bu görünüm altında, temmuz ayında lokanta-otel haricinde kalan hizmet meblağlarında bakılırsace ölçülü bir seyir kaydedilmiştir.
Alkollü içecek ve tütün kümesi yıllık enflasyonu, geçmiş altı aylık ÜFE artışının maktu ve minimum maktu vergilere yansıtılmamasının tesiriyle temmuz ayında sonlu bir gerileme göstermiştir.
GELECEK 24 AYA AİT ENFLASYON BEKLENTİSİ
Piyasa İştirakçileri Anketi ağustos ayı sonuçları cari yıl sonu enflasyon beklentisinin üst, gelecek 12 ay beklentisinin ise aşağı taraflı güncellendiğine işaret etmiştir. Buna göre, cari yıl sonu enflasyon beklentisi 0,66 puan artışla yüzde 16,30’a yükselirken, gelecek 12 aya ait enflasyon beklentisi 0,14 puan düşüşle yüzde 12,48’e gerilemiştir. Mevcut durumda gelecek 24 aya ait enflasyon beklentisi ise yüzde 10,52 düzeyindedir.
ENFLASYONU ETKİLEYEN ÖGELER VE RİSKLER
Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere dünya genelinde aşılamanın hızlanması global iktisatta toparlanma sürecini desteklemektedir. Öncü göstergeler, olağanlaşma adımları ile bir arada, salgın kısıtlamalarından daha fazla etkilenen hizmetler dalının de imalat bölümünde halihazırda devam eden toparlanmaya eşlik ettiğine işaret etmektedir.
birebir vakitte, aşılama programlarında ilerleme kaydeden ekonomiler kısıtlamaları hafifçeleterek iktisadi faaliyette daha kuvvetli bir performans sergilemektedir. Öbür taraftan son periyotta kimi virüs varyantlarının yine hadise artışlarına yol açması, salgın hastalığın seyrine ait belirsizliklerin global iktisadi faaliyet üzerinde yarattığı aşağı istikametli riskleri canlı tutmaktadır.
İKLİM ŞARTLARININ GLOBAL BESİN FİYATLARINA OLUMSUZ TESİRİ YANSIYOR
Global talepteki süratli toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, birtakım bölümlerdeki arz kısıtları ve nakliyat maliyetlerindeki artış milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. En önemli ziraî emtia ihracatçısı ülkelerde yaşanan iklim şartlarının global besin fiyatları üzerine olumsuz yansımaları görülmektedir.
Yükselen global enflasyon ve enflasyon beklentilerinin memleketler arası finansal piyasalar üstündeki tesirleri ehemmiyetini korumaktadır. bundan evvelki PPK devrinden bugüne, birtakım gelişmiş ülkelerde aylık ve yıllık enflasyonda artışlar sürmüştür.
HEYET, PARA SİYASETİNDEKİ DATA HASSASLIĞI VE OYNAKLIKLARIN GÖRÜLEBİLECEĞİ GÖRÜŞÜNDE
Gelişmekte olan ülkelerdeki olağanlaşma sürecinin devam ettiği ve kimi merkez bankalarının ek sıkılaşmaya gittiği görülmektedir. Bu görünüm, global finansal şartlarda artan belirsizliklere ve bir ölçü sıkılaşmaya işaret etmektedir. Global risk iştahındaki dalgalı seyir ve uzun vadeli tahvil faizlerinin seyrine ait belirsizlikler global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açmaktadır. Heyet, global enflasyon baskılarının para siyasetlerinde ve ötürüsıyla global finansal piyasalarda data hassaslığını artırdığı ve buna bağlı oynaklıkların görülebileceği istikametindeki görüşünü korumuştur.
İçinde bulunduğumuz PPK devrinde gelişmekte olan ülkelerden portföy çıkışları pay senedi piyasaları kaynaklı olmuş, borçlanma senedi piyasalarına ise sonlu girişler gözlenmiştir. Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır.
ÜRETİCİ FİYATLARI, TÜKETİCİ FİYATLARI ÜZERİNDE BASKI KURUYOR
Üretici enflasyonu, memleketler arası emtia meblağlarının gecikmeli tesirleri, tedarik zincirlerinde devam eden problemler ve yurt ortasında güç fiyatlarında yapılan düzenlemeler sonucunda temmuz ayında da yükseliş eğilimini sürdürmüştür. bu vakitte güç, ağaç ve mantar eserleri, imalat sanabir daha temel girdi sağlayan dallardan ana metal bölümü ile inşaat dalı ile temaslı metalik olmayan mineral unsurlarda üretici fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Global ölçekte bakıldığında da üretici meblağlarının ulaştığı düzeylerin tüketici meblağları üzerinde baskı oluşturmaya devam etmekte olduğu izlenmektedir.
TİCARİ KREDİLER ÖLÇÜLÜ SEYİRDE
Ticari krediler ölçülü bir seyir izlemektedir. Son periyotta açılma ve ertelenmiş talebe bağlı olarak artış gösteren ferdi kredilerin ölçülü seyre dönmesi için alınan makroihtiyati önlemlerin yeterliliği izlenmektedir. Konsey, ferdî kredilerin daha ölçülü bir büyüme sergilemesinin, enflasyon görünümü ve dış istikrar üstündeki riskleri sınırlamak için kıymetli olduğuna dair yaptığı vurguyu korumuştur. Bu çerçevede, kredilerin seyri ve kompozisyonu makroekonomik istikrar açısından yakından takip edilmektedir.
ÜRETİM ARTIŞ EĞİLİMİNİ KORUDU
İkinci çeyrekte yurt içi iktisadi faaliyet kuvvetli seyretmiştir. Haziran ayında sanayi üretim endeksi aylık bazda yüzde 2,3, yıllık bazda ise yüzde 23,7 oranında artmıştır. bu biçimdelikle, üretim ikinci çeyrekte birinci çeyreğe bakılırsa yüzde 1,6 oranında artarak gücünü korumuştur. Ciro ve perakende satış hacmi endeksleri de Haziran ayında açılma tesiriyle güçlü artış kaydetmiştir. birebir vakitte, imalat sanayi yurt içi gerçek ciro endeksi ve perakende satışlar ikinci çeyrekte bundan evvelki çeyreğe göre gerilemiştir.
Öncü göstergeler yurt ortasında iktisadi faaliyetin üçüncü çeyrekte dış talebin de tesiriyle kuvvetli seyrettiğine işaret etmektedir. Yüksek frekanslı bilgiler, hareketliliğin artmasıyla, salgından en çok etkilenen hizmet kalemlerinde süratli bir toparlanma olduğunu göstermektedir. Hakikaten kartla yapılan harcamalara ait haftalık bilgilere nazaran, kısıtlamalardan daha hayli etkilenen hizmet dalları ile perakende ticarete bahis olan kalemlerde artış oranları daha yüksek gerçekleşmiştir.
İnanç endeksleri açılmayla bir arada haziran ve temmuz aylarında genele yayılan artışlar gösterirken, bu toparlanmada hizmetler kesimi öne çıkmıştır. Aşılamanın toplumun geneline yayılarak hızlanması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ve turizm bölümlerinin canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımaktadır.
TARIM DIŞI İSTİHDAM ARTTI
Haziran ayında tarım dışı istihdamda gözlenen kesimler geneline yayılan artış ve iştirak oranındaki düşüşle bir arada toplam ve tarım dışı işsizlik oranları bundan evvelki aya göre 2,5 ve 2,7 puan azalarak sırasıyla yüzde 10,6 ve yüzde 12,3 olarak gerçekleşmiştir.
Yüksek frekanslı bilgiler, açılmanın tesiriyle bir arada işgücü piyasasında toparlanmaya işaret etmektedir. Bu çerçevede, önümüzdeki devirde hizmetler bölümünde istihdam artışları görülebileceği kıymetlendirilmektedir. Lakin işgücüne iştirak oranlarındaki artış, istihdam artışlarının işsizlik oranlarına yansımasını sınırlayabilecektir.
DIŞ TALEP ŞARTLARI CARİ SÜREÇLER İSTİKRARINI OLUMLU ETKİLİYOR
Olumlu dış talep şartları ve uygulanmakta olan sıkı para siyaseti cari süreçler istikrarını olumlu etkilemektedir. İhracattaki kuvvetli artış eğilimi ve aşılamadaki güçlü ivmenin turizm faaliyetlerini canlandırmasıyla yılın geri kalanında cari süreçler hesabının fazla vermesi beklenmektedir. Cari süreçler istikrarında görülen güzelleşme eğilimi fiyat istikrarı gayesi için değer arz etmektedir. Konsey ayrıyeten, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve finansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin kıymetine yaptığı vurguyu bir dahalemiştir.
PARA SİYASETİ
Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik üst taraflı riskler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı amacına ulaşılması odağında belirlenecektir. Bu doğrultuda siyaset duruşu, enflasyon gelişmeleri ve enflasyon beklentileri dikkate alınarak dezenflasyon sürecini en kısa müddette tesis edecek ve orta vadeli amaçlara ulaşıncaya kadar bunun sürekliliğini sağlayacak bir sıkılık seviyesinde belirlenmeye devam edilecektir.
Son periyotta ithalat fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışların yanı sıra, talep şartları, kimi dallardaki arz kısıtları, açılmanın tesiriyle yaz aylarında enflasyonda görülebilecek oynaklıklar ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümü üzerinde risk oluşturmaya devam etmektedir.
Memleketler arası ziraî emtia ve besin fiyatlarındaki yüksek düzeylere ek olarak, birtakım eserlerde iklim şartları kaynaklı arz istikametli tesirlerin açılma tesirleriyle birleşmesiyle temmuz ayında besin meblağlarında gözlenen artış, enflasyondaki yükselişte belirleyici olmuştur. Başka taraftan, mali sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üstündeki yavaşlatıcı tesirleri gözlenmektedir. Enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler dikkate alınarak, Enflasyon Raporu iddia patikasındaki besbelli düşüş sağlanana kadar para siyasetindeki mevcut sıkı duruş kararlılıkla sürdürülecektir. Bu doğrultuda Konsey, siyaset faizinin yüzde 19 seviyesinde sabit tutulmasına karar vermiştir.
Enflasyonun kısa periyotta, başta emtia fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlar olmak üzere arz ve talep istikametli çeşitli ögelerin tesiriyle oynak bir seyir izlemesi beklenmektedir. Enflasyonda kısa vadede görülebilecek oynaklıkların ana eğilime yansımaları para siyaseti duruşu açısından yakından izlenecektir. Sıkı mali duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı kıymetli bir tampon fonksiyonu gorecektir.
TCMB, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar siyaset faizi, kuvvetli dezenflasyonist etkiyi koruma edecek biçimde, enflasyonun üzerinde bir seviyede oluşturulmaya devam edilecektir.
FİNANSAL MALİYETLER KALICI OLARAK GERİLEDİ
Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aykırı para ikamesinin başlaması, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. bu biçimdelikle, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun yer oluşacaktır.
Kredi piyasası ve iktisadi faaliyete ait göstergelerin yanı sıra döviz kuru oynaklığı ve ithalat fiyatlarındaki gelişmeler doğrultusunda enflasyon üstündeki talep ve maliyet taraflı tesirler ehemmiyetini korumaktadır. Uygulanmakta olan sıkı para siyaseti, krediler ve iç talebi sınırlayarak bir yandan talep taraflı ögeleri denetim altına alırken, öteki yandan da cari süreçler istikrarındaki güzelleşmeyi desteklemektedir.
tıpkı vakitte, gelişmiş ülkelerdeki para siyaseti ile global risk iştahına ait görünüm, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları üstündeki riskleri canlı tutmaktadır. Konsey, para siyasetinde fiyat istikrarı maksadı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.