Dünyaya Türk şiirini anlatan şair Nazım Hikmet, bundan 58 yıl evvel vatanına olan hasretini gideremeden vefat etti. Türkçe’nin büyük şairi Nazım Hikmet’in şiirleri bugün dünyanın dört bir yanında yankılanıyor. İşte, Nazım Hikmet’in yaşamı…
NAZIM HİKMET RAN KİMDİR?
15 Ocak 1902 yılında Selanik’te dünyaya gelen Nazım Hikmet, birinci şiiri Feryad-ı Vatan’ı 1913 yılında kaleme almıştır. Mekteb-i Sultani’de tahsil görmeye başlayan Nazım Hikmet, bir aile toplantısında yazdığı kahramanlık şiirini okuması ile Bahriye Nazırı Cemal Paşa tarafınca keşfedildi. Bahriye Mehtebi’ne giderek tahsilini muvaffakiyet ile tamamladı. Mezuniyetinin akabinde Hamidiye gemisinde stajyer subay olarak vazifeye başladı. bir süre daha sonra kimi niçinlerden dolayı ordudan ayrıldı.
bir süre öğretmenlik yaptıktan daha sonra Moskova’da Doğu İşçileri Komünist Üniversitesi’nde Siyasi Bilimler ve İktisat kısmı okudu. Birinci şiir kitabı 28 Kanunisani’i Moskova’da yayınladı. Akabinde Türkiye’ye dönerek Aydınlık Mecmuasında çalışmaya başladı. Mecmuada yazdıkları şiir ve yazılardan ötürü hakkında 15 yıl mahpus istendi. O sırada Sovyet Rusya’ya gitti. 1928 Af Kanunu ile cezası kaldırıldı. Tekrak Türkiye’ye dönerek Fotoğraflı Ay mecmuasında yazılar yazmaya başladı. 1938 yılında burada da yazdıklarından dolayı 12 yıl mahpus cezası aldı.
1951 yılında Bakanlar Şurası tarafınca Türk Vatandaşlığından çıkarılan Nazım Hikmet, büyük dedesinin memleketi olan Polonya vatandaşlığına geçti ve Borzecki soyadını aldı.
3 Haziran 1963 yılında geçirdiği kalp krizi kararı ömrünü kaybetti.
ŞAİR HAYATI
Nazım Hikmet birinci şiirlerini hece ölçüsü kuralları ortasında yazdı. Yazdıkları le kısa vakitte öteki şairlere fark attı. Hece ölçüsü ile yetinmeyerek şiirleri için öteki formlar bulma arayışına girdi. Sovyet Rusya’da kaldığı yıllar sırasında şiirlerinde bulmaya çalıştığı yeni ve farklı formlara ulaştı. Bu sebeple hem içerik birebir vakitte biçim istikametinden devrin şairlerinden farklı bir yol izledi. Şiirlerinde uzun yıllar benimsediği hece ölçüsünden vazgeçerek hür ölçüde yazmaya başladı. bir daha o periyot Sovyet şairlerinden esinlenerek şiirlerine farklı bir boyut kazandırdı. Yazdıkları Fikret Kızılok, Cem Karaca, Fuat Latife, Küme Yorum, Ezginin Günlüğü, Zülfü Livaneli üzere usta sanatkarlar tarafınca seslendirildi. Buna ek olarak biroldukça yapıtı de Yeni Türk’ün eski üyelerinden Selim Atakan tarafınca bestelendi.
bir daha Fuat Latife tarafınca iki adet şiiri bestelenerek albüme dahil edildi. UNESCO tarafınca Nazım Hikmet Yılı olarak kabul edilen 2002 yılında devrin ünlü bestekarı Suat Özönder, “Şarkılarda Nazım Hikmet” isimli albüm oluşturdu.
DAVA VE SÜRGÜN YILLARI
1925 – Ankara İstiklâl Mahkemesi Davası
1927 – 1928- İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1928 – Rize Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1928 – Ankara Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1931 – İstanbul İkinci Asliye Ceza Mahkemesi Davası
1933 – İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1933 – İstanbul Üçüncü Asliye Ceza Mahkemesi Davası
1933 – 1934 – Bursa Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1936 – 1937 – İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1938 – Harp Okulu Komutanlığı Askerî Mahkemesi Davası
1938 – Donanma Komutanlığı Askerî Mahkemesi Davası
İŞTE NAZIM HİKMET RAN ŞİİR VE ALINTILARI
Kuvayi Ulusala Destanı
Sarışın bir kurda benziyordu.
Ve mavi gözleri çakmak çakmaktı.
Yürüdü uçurumun başına kadar,
eğildi, durdu.
Bıraksalar
ince, uzun bacakları üstünde yaylanarak
ve karanlıkta akan bir yıldız üzere kayarak
Kocatepe’den Afyon Ovası’na atlıyacaktı.
Ağlamak Problemi
“Nasıl etmeli de ağlayabilmeli
farkına bile varmadan?
Nasıl etmeli de ağlayabilmeli
ayıpsız,
aşikare,
yağmur misali?”
Anlayamadılar
“Biz ince bel, ela göz, sütun bacak için sevmedik güzelim
Gümbür gümbür bir yürek diledik kavgamızda
Ateşin yanında barut, barutun yanında ateş olasın diye!.. .
Rakı sofralarında söylenip, acı tütün çiğnercesine sevdik
Aşk Mönüsü
“Sen sabahlar ve şafaklar kadar güzelsin
Sen ülkemin yaz geceleri üzeresin
Saadetten haber getiren atlı kapını çaldığında
Beni unutma
Ah! gizli gülüm
Sen hem güç hem güzelsin
Şiirlerimin ılıklığında açılmalısın
Sana burada veriyorum hayata ayrılan buseyi
Sen memleketim kadar güzelsin
Ben Senden Evvel Ölmek İsterim
“Ben
sendilk evvel ölmek isterim.
Gidenin gerisinden gelen
gideni bulacak mi zannediyorsun?
Ben zannetmiyorum bunu.
yeterlisi mi,
beni yaktırırsın,
odanda ocağın
Ruhum
“Ruhum
gözlerini yumuşacık yum
kucağımdaymışsın üzere bırak kendini
ninni,
uykunda unutma beni
ninni…
Gözlerini yumuşacık yum
yeşil ela gözlerini
ninni ruhum ninni
Sen yukarda yemişli kolların ortasındasın,
yeşil gözlerin güneş dolu,
dudakların bala bulanmış
ben ağacın dibindeyim,
bir ayağım çukurda…
Ben senden epey evvel gideceğim,
Gözlerine Bakarken
“Gözlerine bakarken,
güneşli bir toprak kokusu vuruyor başıma.
bir buğday tarlasında, ekinlerin ortasında,
kayboluyorum…
Yeşil pırıltılarla uçsuz bucaksız bir uçurum,
Durup dinlenmeden değişen ebedi unsur üzere gözlerin:
sırrını her gün bir kesim veren.
ama hiçbir vakit;
tamamıyla teslim olmayacak olan…”
sen bensiz kalacaksın ihtiyarlığında…”
üstüne korsun
ortasında bir kavanozun.
Kavanoz camdan olsun,
şeffaf,
beyaz camdan olsun
ki ortasında beni nazaranbilesin
Fedakârlığımı anlıyorsun :
vazgeçtim toprak olmaktan,
vazgeçtim çiçek olmaktan
senin yanında kalabilmek için.
Ve toz oluyorum
yaşıyorum yanında senin.
daha sonra, sende ölünce
kavanozuma gelirsin.
Ve orada birlikte yatarız
külümün ortasında külün
ta ki bir savruk gelin
veyahut vefasız bir torun
bizi ordan atana kadar…”
Ve hoş kal”
Davet
Dörtnala gelip Uzak Asya’dan
Akdeniz’e bir kısrak başı üzere uzanan
bu memleket, bizim.
Bilekler kan ortasında, dişler kenetli, ayaklar çıplak
ve ipek bir halıya benziyen toprak,
bu cehennem, bu cennet bizim.
Kapansın el kapıları, tekrar açılmasın,
yok edin insanın beşere kulluğunu,
bu dâvet bizim….
Yaşamak bir ağaç üzere tek ve hür
ve bir orman üzere kardeşçesine,
bu hasret bizim…
Hasret
“Yüz yıl oldu yüzünü görmeyeli,
belini sarmayalı,
gözünün ortasında durmayalı,
aklının aydınlığına sorular sorular sormayalı,
dokunmayalı sıcaklığına karnının.
Yüz yıldır bekliyor beni
bir kentte bir bayan.
Tıpkı, kısımdaydık, tıpkı kısımdaydık
Birebir koldan düştük ayrıldık.
Ortamızda yüz yıllık vakit,
yol yüzyıllık.”
İkimiz
“İkimiz de biliyoruz, sevgilim
öğrettiler:
aç kalmayı, üşümeyi,
yorgunluğu ölesiye
ve birbirimizden farklı düşmeyi.
çabucak hemen öldürmek zorunda bırakılmadık
ve öldürülmek işi geçmedi başımızdan.
İkimiz de biliyoruz, sevgilim,
öğretebiliriz:
dövüşmeyi insanlarımız için
ve her gün biraz daha candan
biraz daha uygun
sevmeyi…”
NAZIM HİKMET RAN KİMDİR?
15 Ocak 1902 yılında Selanik’te dünyaya gelen Nazım Hikmet, birinci şiiri Feryad-ı Vatan’ı 1913 yılında kaleme almıştır. Mekteb-i Sultani’de tahsil görmeye başlayan Nazım Hikmet, bir aile toplantısında yazdığı kahramanlık şiirini okuması ile Bahriye Nazırı Cemal Paşa tarafınca keşfedildi. Bahriye Mehtebi’ne giderek tahsilini muvaffakiyet ile tamamladı. Mezuniyetinin akabinde Hamidiye gemisinde stajyer subay olarak vazifeye başladı. bir süre daha sonra kimi niçinlerden dolayı ordudan ayrıldı.
bir süre öğretmenlik yaptıktan daha sonra Moskova’da Doğu İşçileri Komünist Üniversitesi’nde Siyasi Bilimler ve İktisat kısmı okudu. Birinci şiir kitabı 28 Kanunisani’i Moskova’da yayınladı. Akabinde Türkiye’ye dönerek Aydınlık Mecmuasında çalışmaya başladı. Mecmuada yazdıkları şiir ve yazılardan ötürü hakkında 15 yıl mahpus istendi. O sırada Sovyet Rusya’ya gitti. 1928 Af Kanunu ile cezası kaldırıldı. Tekrak Türkiye’ye dönerek Fotoğraflı Ay mecmuasında yazılar yazmaya başladı. 1938 yılında burada da yazdıklarından dolayı 12 yıl mahpus cezası aldı.
1951 yılında Bakanlar Şurası tarafınca Türk Vatandaşlığından çıkarılan Nazım Hikmet, büyük dedesinin memleketi olan Polonya vatandaşlığına geçti ve Borzecki soyadını aldı.
3 Haziran 1963 yılında geçirdiği kalp krizi kararı ömrünü kaybetti.
ŞAİR HAYATI
Nazım Hikmet birinci şiirlerini hece ölçüsü kuralları ortasında yazdı. Yazdıkları le kısa vakitte öteki şairlere fark attı. Hece ölçüsü ile yetinmeyerek şiirleri için öteki formlar bulma arayışına girdi. Sovyet Rusya’da kaldığı yıllar sırasında şiirlerinde bulmaya çalıştığı yeni ve farklı formlara ulaştı. Bu sebeple hem içerik birebir vakitte biçim istikametinden devrin şairlerinden farklı bir yol izledi. Şiirlerinde uzun yıllar benimsediği hece ölçüsünden vazgeçerek hür ölçüde yazmaya başladı. bir daha o periyot Sovyet şairlerinden esinlenerek şiirlerine farklı bir boyut kazandırdı. Yazdıkları Fikret Kızılok, Cem Karaca, Fuat Latife, Küme Yorum, Ezginin Günlüğü, Zülfü Livaneli üzere usta sanatkarlar tarafınca seslendirildi. Buna ek olarak biroldukça yapıtı de Yeni Türk’ün eski üyelerinden Selim Atakan tarafınca bestelendi.
bir daha Fuat Latife tarafınca iki adet şiiri bestelenerek albüme dahil edildi. UNESCO tarafınca Nazım Hikmet Yılı olarak kabul edilen 2002 yılında devrin ünlü bestekarı Suat Özönder, “Şarkılarda Nazım Hikmet” isimli albüm oluşturdu.
DAVA VE SÜRGÜN YILLARI
1925 – Ankara İstiklâl Mahkemesi Davası
1927 – 1928- İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1928 – Rize Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1928 – Ankara Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1931 – İstanbul İkinci Asliye Ceza Mahkemesi Davası
1933 – İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1933 – İstanbul Üçüncü Asliye Ceza Mahkemesi Davası
1933 – 1934 – Bursa Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1936 – 1937 – İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi Davası
1938 – Harp Okulu Komutanlığı Askerî Mahkemesi Davası
1938 – Donanma Komutanlığı Askerî Mahkemesi Davası
İŞTE NAZIM HİKMET RAN ŞİİR VE ALINTILARI
Kuvayi Ulusala Destanı
Sarışın bir kurda benziyordu.
Ve mavi gözleri çakmak çakmaktı.
Yürüdü uçurumun başına kadar,
eğildi, durdu.
Bıraksalar
ince, uzun bacakları üstünde yaylanarak
ve karanlıkta akan bir yıldız üzere kayarak
Kocatepe’den Afyon Ovası’na atlıyacaktı.
Ağlamak Problemi
“Nasıl etmeli de ağlayabilmeli
farkına bile varmadan?
Nasıl etmeli de ağlayabilmeli
ayıpsız,
aşikare,
yağmur misali?”
Anlayamadılar
“Biz ince bel, ela göz, sütun bacak için sevmedik güzelim
Gümbür gümbür bir yürek diledik kavgamızda
Ateşin yanında barut, barutun yanında ateş olasın diye!.. .
Rakı sofralarında söylenip, acı tütün çiğnercesine sevdik
Aşk Mönüsü
“Sen sabahlar ve şafaklar kadar güzelsin
Sen ülkemin yaz geceleri üzeresin
Saadetten haber getiren atlı kapını çaldığında
Beni unutma
Ah! gizli gülüm
Sen hem güç hem güzelsin
Şiirlerimin ılıklığında açılmalısın
Sana burada veriyorum hayata ayrılan buseyi
Sen memleketim kadar güzelsin
Ben Senden Evvel Ölmek İsterim
“Ben
sendilk evvel ölmek isterim.
Gidenin gerisinden gelen
gideni bulacak mi zannediyorsun?
Ben zannetmiyorum bunu.
yeterlisi mi,
beni yaktırırsın,
odanda ocağın
Ruhum
“Ruhum
gözlerini yumuşacık yum
kucağımdaymışsın üzere bırak kendini
ninni,
uykunda unutma beni
ninni…
Gözlerini yumuşacık yum
yeşil ela gözlerini
ninni ruhum ninni
Sen yukarda yemişli kolların ortasındasın,
yeşil gözlerin güneş dolu,
dudakların bala bulanmış
ben ağacın dibindeyim,
bir ayağım çukurda…
Ben senden epey evvel gideceğim,
Gözlerine Bakarken
“Gözlerine bakarken,
güneşli bir toprak kokusu vuruyor başıma.
bir buğday tarlasında, ekinlerin ortasında,
kayboluyorum…
Yeşil pırıltılarla uçsuz bucaksız bir uçurum,
Durup dinlenmeden değişen ebedi unsur üzere gözlerin:
sırrını her gün bir kesim veren.
ama hiçbir vakit;
tamamıyla teslim olmayacak olan…”
sen bensiz kalacaksın ihtiyarlığında…”
üstüne korsun
ortasında bir kavanozun.
Kavanoz camdan olsun,
şeffaf,
beyaz camdan olsun
ki ortasında beni nazaranbilesin
Fedakârlığımı anlıyorsun :
vazgeçtim toprak olmaktan,
vazgeçtim çiçek olmaktan
senin yanında kalabilmek için.
Ve toz oluyorum
yaşıyorum yanında senin.
daha sonra, sende ölünce
kavanozuma gelirsin.
Ve orada birlikte yatarız
külümün ortasında külün
ta ki bir savruk gelin
veyahut vefasız bir torun
bizi ordan atana kadar…”
Ve hoş kal”
Davet
Dörtnala gelip Uzak Asya’dan
Akdeniz’e bir kısrak başı üzere uzanan
bu memleket, bizim.
Bilekler kan ortasında, dişler kenetli, ayaklar çıplak
ve ipek bir halıya benziyen toprak,
bu cehennem, bu cennet bizim.
Kapansın el kapıları, tekrar açılmasın,
yok edin insanın beşere kulluğunu,
bu dâvet bizim….
Yaşamak bir ağaç üzere tek ve hür
ve bir orman üzere kardeşçesine,
bu hasret bizim…
Hasret
“Yüz yıl oldu yüzünü görmeyeli,
belini sarmayalı,
gözünün ortasında durmayalı,
aklının aydınlığına sorular sorular sormayalı,
dokunmayalı sıcaklığına karnının.
Yüz yıldır bekliyor beni
bir kentte bir bayan.
Tıpkı, kısımdaydık, tıpkı kısımdaydık
Birebir koldan düştük ayrıldık.
Ortamızda yüz yıllık vakit,
yol yüzyıllık.”
İkimiz
“İkimiz de biliyoruz, sevgilim
öğrettiler:
aç kalmayı, üşümeyi,
yorgunluğu ölesiye
ve birbirimizden farklı düşmeyi.
çabucak hemen öldürmek zorunda bırakılmadık
ve öldürülmek işi geçmedi başımızdan.
İkimiz de biliyoruz, sevgilim,
öğretebiliriz:
dövüşmeyi insanlarımız için
ve her gün biraz daha candan
biraz daha uygun
sevmeyi…”