Seyfettin Araç lisanın tüm imkanlarını denenmemiş bir roman tekniğiyle okura sunuyor: ‘Sevgili Yalnızlık’. İki Likos ve Tidu, biri gerçekçi biri hayalperest… İki kahramanın diyalogları okuru kendisiyle yüzleştiriyor. kimi vakit geçmiş üzerine kimi vakit de gelecek korkusuyla yalnızlığın derinliğine seyahate çıkartıyor.
Daha evvel şiir kitaplarıyla isminden kelam ettiren Seyfettin Araç, okuru denenmemiş yazınsal usulde bir ırmak diyalogla lisanın sonsuz imkanlarını keşfetmeye davet ediyor. Doğan Solibri’den çıkan ve “Bir hayalle başlamıştım bu kitaba daha sonra kitap kendi hayalini bana yazdırdı” diyen Araç’la ‘Sevgili Yalnızlık’ı konuştuk.
Alışık olmadığımız bir stille birinci romanınızı okurlarla buluşturdunuz. İki karakterin diyalogları okura öteki bir pencere açıyor. Bu güç bir roman şekli olsa gerek. Sizin açınızdan da sıkıntı muydu?
Aslında alışılagelmiş üsluptan uzak bir roman yazmak için yazmadım ‘Sevgili Yalnızlık’ı. Başta bir tiyatro oyunu olsun diye başlamıştım. daha sonra öykünün monodiyalog, monolog cinste bir romana fazlaca yakışacağı fikri beni esir aldı. Daha evvel külliyen monodiyalog olan bir roman ülkemizde yoktu evet ve bu beni inanılmaz zorladı olağan. daha sonra yeni bir tıp yazma fikri yazmanın yanında bir de yasaklı sözler belirledim, romanda altı tane yasaklı sözümüz var. Eş seslilerini kullandım elbette fakat yasaklı sözlerle de kendime bir manada meydan okudum. Kendime meydan okumayı severim. Aslında istediğim bir pencere açmaktı. Eski yeni fark etmez günümüz dünyası haricinde bilinmeyen bir vakitte, bilinmeyen bir yerde aşkların ve aşıkların olduğu bir kurguya pencere açmak… İki karakterin diyaloglarından yola çıkmak takdir edersiniz ki güç oldu, zorlandım. Uzun vakte yayılan yazım sürecinde her cümle üzerinde uzun uzun düşündüm. Çok zorlandım, hayli uğraştım, bilhassa kitabı yayınevine teslim ettikten daha sonraki süreçte editör arkadaşla çalışma periyodu ve kitapla ilgili ince ayrıntılar, verilmesi gerekilen kararlar en az kitap yazma süreci kadar güç oldu benim için.
‘KİTAP KENDİ HAYALİNİ YAZDIRDI’
İki karakter Tidu ve Likos’un diyaloglarını okurken tek bir karakter ve iç serzenişlerin dışa vurumu üzere düşündüm… Bu iki karakterin özellikleri nedir? niye bu isimler?
Yapmaya çalıştığım şey tam olarak da bu aslında: İç serzenişlerin dışa vurumu, söylenemeyenleri söyleyebilmek, okuru da sözlerle düşsel bir seyahate davet etmek. Sorunuz fazlaca kıymetli ve ince bir yerde durduğu için kitapla ilgili ayrıntıya girmek takdir edersiniz ki okuyucuyu bekleyen sürprizi açık etmiş olur. O yüzden karakterlerin özelliklerine geçip size bu bahiste yanıt vermek istiyorum. Likos ve Tidu, mitolojik isimler. Aslında üzerinde fazlaca düşündüm, daha sonra romanda günümüz isimleri yerine vakitsiz isimler kullanmayı istedim. Seçtiğim isimler en sevdiğim iki kentin kadim isimlerinden fakat burada okuyucuyu zıt köşe yapmak için dişi bilinen kenti (İstanbul) erkek yaparak farklı bir pencereden bakmalarını istedim. İflah olmaz bir hayalperest ve iflah olmaz bir gerçekçinin bir odada, yedi doruklu bir kentteki sohbetlerine şahit oluyoruz. Bir aşkı anlatıyorum; pişmanlıkları, yaraları, memnunlukları, hüzünleri ve imkansızlığı sorgulatıyorum. İki karakter birbirine epey benziyor lakin asla birebir fikirde buluşamayıp, vakitsiz bir vakitte geçmişi, günü, yarını sorguluyorlar. İsimleriyle özdeşleşen karakterlerin ve sohbetlerin okuyucunun derin iç dünyasında bir yerlere dokunmasını istedim. Bir hayalle başlamıştım bu kitaba, daha sonra kitap kendi hayalini bana yazdırdı. Birinci sayfayı yazdığımda Likos ve Tidu ekranda duran birinci iki sözdü.
‘İNCE MEMED’İ OKUDUKTAN daha sonra HAYATIM DEĞİŞTİ’
Roman boyunca içsel seyahatlerle bir arada bir şiir izleğini de görüyoruz. Roman öncesinde şiir kitaplarınızla okurla buluşmuştunuz. niye şiirle yolunuza devam etmediniz?
Şiir yazmak, şair ceketi giymek sizin elinizde olan bir karar değil diye düşünüyorum. Doğarsınız, büyürsünüz ve birileri, hayatta olup biten bir şeyler size devir dönem şiirler yazdırır. Ayrıyeten şiir ömrümün her evresinde var, daima de olacak. Çok değişik, ‘Sevgili Yalnızlık’ı okuyup bu romanın ortasında aslında bir şiir kitabı zımnî diyen okurum da oldu. Hani Orhan Pamuk ‘Yeni Hayat’ kitabında der ya; “Bir gün bir kitap okudum ve bütün hayatım değişti” diye, ben de on üç yaşımda bir kitap okudum ve bütün hayatım değişti. Okuduğum birinci roman (Robinson Crusoe’u saymazsak) ‘İnce Memed’den daha sonra bir gün düzgün bir romancı olmak üzere bir hayalim vardı. Uzun yıllar aile işlerinde çalışmak zorunda kalsam da hayalimde, iç dünyamda kurduğum düşler daima vardı. Bilinen ya da bilinmeyen bir dergiye yazı yazdığım vakit da vardı bu hayalim, romanım kitaplarım çıkmadan da vardı, hala da var ve hatta her konutta bir kitabımın olması hayalini de canlı tutuyorum. Başka yandan şiir yazmayı bırakmadım, hala yazıyorum ve 2022 Ocak ya da Şubat üzere yeni usulde, bir daha farklı, insanları şaşırtacak kolektif bir şiir kitabı ile okuyucuyla buluşacağız. Şiir bir derya, roman ise başlı başına kainat.
Sevgili Yalnızlık, Seyfettin Araç, 408 syf., Doğan Solibri, 2021.
‘Sevgili Yalnızlık’ derken Tidu ve Likos’un derin yalnızlığından toplumsal yalnızlığa uzanan diyaloglarda vakit zaman okuru kendisiyle yüzleştiriyorsunuz. Kaçtığımız gerçekler mi yüzleştirmek isteğiniz, yoksa derin yalnızlığımız mı?
Tekil ve derin yalnızlıklarımızın toplamı değil midir aslına bakarsan toplumsal yalnızlık? Kendi iç dünyamıza çekildikçe, derin yalnızlığımıza gömüldükçe aslında sorgulamalara teslim oluyoruz bir yerde. Kendi ömrünü sorgulayan, kararlarını sorgulayan, işini, arkadaşlarını, ailesini, ebeveynlerini sorgulayan insanlara dönüşmüyor muyuz daha sonrasında da? Yalnızlık bana nazaran seçilmiş ve mecburi yalnızlık diye ikiye ayrılıyor. Seçilmiş yalnızlığa teslim olanlar, işte bu sorgulamaları ruhuyla ve yürekleriyle yapanlar oluyor. Mecburi yalnızlığın içine düşen ise kendisi dahil herkesi ve her şeyi sorguluyor. Felsefik bir varoluş sorgulaması üzere düşünün.
Toplumsal yalnızlık ise bence tuhaf bir denkleme dönüştü zira tahammülsüz bir günümüz insanı ve toplum inşa edildi. Sokakta, trafikte, caddede, mağazada, lokantada tahammülsüz bir kitle var. O denli tahammülsüz ki kitap okumaya, gazete mecmua okumaya, araştırmaya bile tahammülleri yok. Ancak en kıymetlisi bayanlar ve erkekler kalpten konuşmayı unuttu. Bunu hatırlatmak, bununla yüzleştirmek istedim biraz da okuru. Beşerler yalnızca konuşmak için konuşmaya başladıkları andan itibaren işte o derin yalnızlığa geri dönmek istiyorsunuz. Ve olağan olarak kaçtığımız bütün gerçeklerle bir gün yüzleşmek zorunda kalırız. Bunu ya bir müellif başaracak, ya bir şair, ya ailemizden biri ya da bir arkadaşımız, tahminen bir sinema, tahminen de bir müzik. Ancak illaki olacak.
Biri gerçekçi, biri hayalperest kahramanların… Hangisi sizsiniz?
Yazarken iflah olmaz bir hayalperest, okurken iflah olmaz bir gerçekçiyim. Severken soluksuz bir hayalperest, sevilirken içten bir gerçekçiyim. İstanbul’un caddelerine, sokaklarına çıkıp kendimi bir bankta otururken bulduğumda sessiz ve kimsesiz bir hayalperestim ancak o bankın üstünde oturup mahvolan, talan edilen bir kenti izlediğimde acı çeken lakin isyankar bir gerçekçiyim. Acı çekerken, üzülürken maalesef ki gerçekçiyim; düşünürken, düşlerken, derin hayallere dalarken iflah olmaz bir hayalperestim. İkisi de benim, hiç biri de değilim aslında. Romandaki iki karakterimle bir arada yaklaşık üç dört yıllık bir seyahate çıktık ve en nihayetinde ayrıldık, romanı ve birlikteinde karakterleri okuyucuya teslim ettim. ‘Sevgili Yalnızlık’, beni değil günümüz beşerinin uzaklaştığı hayatı, dilek ettiği lakin kaçtığı aşkı anlatsın diye yazıldı biraz da.
Türkiye’de roman geleneği belirlidir. Öyküler de… Tarihi romanlar, aşk romanları, toplumcu-gerçekçi romanlar… Bu diyalog romanında yeni bir gelenek başlatabilirsiniz.
‘Sevgili Yalnızlık’ kuvvetli bir roman; alışılmadık karakterleri, monodiyalog üslubu ve vakitsiz çağı itibariyle bir birinci roman. Umut ederim ki bu bir başlangıç olur ve yeni bir kitap yazmak isteyen kıymetli muharrirler bu tıpta yazarlarsa elbette birinci halini yazdığım için ve birinci tipi olduğu için bununla gurur duyarım. Bu yeni çeşit, edebiyatımızda bir gelenek olur mu bilmem fakat epey naif bir çeşit olduğunu söylemem gerek. Zorlandığım yerlerde, ortasından çıkılamaz anlarda kendimi bu türlü motive ettim. Takside, trende, otomobilde, uçakta, parkta, bahçede aldığım kısa notlar ve daha sonrasında bu notların bir romana dönüşmesi, yeni bir tıp yazmanın heyecanı beni daima canlı ve canlı tuttu. Yazdığım ve birazdan konuşacağımızı ümit ettiğim, öbür romanlarımda toplumcu-gerçekçi çeşidi sonuna kadar koruduğumu anlatmak isterim. Fakat ‘Sevgili Yalnızlık’ ütopik bir seyahat, bayana adanmış, bayan ruhuna adanmış, bu ülkede daima ezilen, itibarsızlaştırılan lakin benim için bedellerin en büyüğü bayanlar için yazılmış bir içsel seyahat romanı.
Bundan daha sonra yazacağınız romanlar bu stil mı olacak yoksa öteki deher neysel romanlar da deneyecek misiniz?
olağan olarak her romancı üzere farklı cinslerde roman yazma hayalim var. Birinci romanım yeni bir tıp oldu ve bu keyfi yaşadığım için memnunum. Başımda, deher neysel manada yurt haricinde denenmiş lakin ülkemizde denenmemiş bir iki cins daha var ve onlarla ilgili önemli uğraşıyorum, bakalım nasıl bir tablo oluşacak. 2023 yılı için hayalini kurduğum yeni bir tıp kitap var, başarabilirsem bir hayalimi daha gerçekleştirmiş olacağım. Hayaller başarmak için kurulmuyor mu aslına bakarsanız? Başaracağımı düşünüyorum, yoksa o denli laf olsun diye hayal kuranlardan olmadım sanırım. Denenmemişi denemek, olmayanı var etmek savlı bir hal ve bence edebiyat dünyanın en mütevazı uğraşı; argümanlı olmak değil anlatabilmek için yazanlardan oldum daima. Anlamayanları anlayanlara şikayet için yazıyorum tahminen de.
Son senelera baktığımızda okurdan epeyce “yazar” görmeye başladık. Bu hususta ne düşünürsünüz?
dediğiniz şeyde o kadar haklısınız ki hatta yakın vakitte yaptığım öbür bir röportajda da buna benzeri bir soru gelmişti, ben de kendimi tutamayıp veryansın ettim. Her kitap yazan, her eser çıkaran muharrir oluyor maalesef lakin bu kitapların edebiyat dünyasında bir paha görüp görmemesi onlar için kıymetli değil, bu da farklı bir husus. ‘Ben pizza değilim herkesi mutu edemem’ diyen toplumsal medya insanları on binlerce kitap satabiliyor bu ülkede. bu biçimde ortaya şu soru çıkıyor: Kitabın satması, kaleme alanın müellif olduğunu ispatlar mı? İşte tam da bu noktada popülist durumlardan, tanınan kültüre esir olan insanlardan muharrir çıkabileceğini zannetmiyorum.
her insanın yazması hoş bir durum lakin daha evvel, birinci evvel, biraz okumak gerekmez mi? Bir kitap yazmadan evvel edebiyatın klasik kült yapıtlarını şöyleki bir okumak, ruhunu sözlere doyurmak gerekmez mi? Dostoyevski okumayan bir insanın yazacağı kitabı hangi edebi kategoride nazaranceğiz? her insanın toplumsal medya yardımıyla herkese ahkam kestiği, herkese had bildirdiği bir çağdayız. Vakit maalesef gerçek müellifle tanınan müellifi ayırt edemeyecek bir tarafa hakikat evriliyor. Bu hususta iş, yayınevleri ve seçimlerine kalıyor fakat maalesef burada da satış beklentisi nitelikli seçimler yapma refleksini aşmış durumda. ‘Ne kadar fazlaca satarsa muharrir da o kadar değerlidir’e dönüşüyor iş. Lakin Oğuz Atay’ları, Ahmed Arif’leri unutuyorlar. Değerli olan o çağa nazaran yazanlar değil, her çağa göre edebiyat yaratanlardır.
‘YARATTIKÇA VAR OLAN BİR RUHUM VAR’
Yazmanın sizdeki gücü nedir?
Ben yazarken yaşadığını hisseden azınlık güruhtanım sanırım. Yarattıkça var olan bir ruhum var. Zihnimle ilişiği kestiğimde yalnızca yazmaya odaklanıyorum ve dışarıdaki dünyayı büsbütün unutuyorum. Tahminen de memnun olduğum, en gerçek hissettiğim vakit içinder bu vakit içinder oluyor. Büsbütün kendi içime kapandığımda en özgür hissettiğim yerde ve vakitte oluyorum. Yazınca, yazdıkça, yarattıkça kendimi dünyanın en keyifli insanı hissediyorum, öteki bir boyuta geçiyorum. Yazmak bana yaşamanın gizli kalan dehlizlerinde seyahat vadettiği için yazmaktan asla vazgeçmeyeceğimi biliyorum zira yazdıkça güya kalbimin genişlediğini hissediyorum. Başımda bir daktilo var, ruhuma dokundukça sözler dökülüyor üzere hissediyorum. Beşerler insanları anlasınlar diye yazıyorum. Beşerler bu dünyayı ne hale getirdiler, yetmedi ruhlarımızı, kalplerimizi ne hale getirdiler görsünler diye yazıyorum. ‘Yazmak bir insanı lakin bu kadar değiştirir’ cümlesindeki insan olmayı sevdiğim için yazıyorum.
Ve yeni projeleriniz?
Şu anda zihnimde fikir olarak bitirdiğim iki romanım var. Biri seksenli yılların Mardin’inde bir köyde geçiyor. Kasaba okulunda okuyan öğrencilerin yaşadığı gerçek olaylar etrafında dönüyor. Derin devletin, askeri tertibin, okul idaresinin, yoksul çocukların, sivil halkın yaşadığı ve uzun yıllar travmasını taşıdığı gerçekler. Köy yakmalar, faili meçhul cinayetler, koruculuk sistemi, elektriğin, yolun, suyun olmadığı bir devir.
Öbür kitabım ise terk edilişinin birinci gününden itibaren bir erkeğin gözünden sarsıcı bir ayrılık öyküsü. İkisi için de başka ayrı heyecanlıyım. Bir de bahsetmiş olduğum kolektif bir şiir antolojisi çalışması var. kuvvetli bir proje, fevkalade bir proje olacak ve umarım uğraşımızın sonunda okurlar da beğenirler.
Daha evvel şiir kitaplarıyla isminden kelam ettiren Seyfettin Araç, okuru denenmemiş yazınsal usulde bir ırmak diyalogla lisanın sonsuz imkanlarını keşfetmeye davet ediyor. Doğan Solibri’den çıkan ve “Bir hayalle başlamıştım bu kitaba daha sonra kitap kendi hayalini bana yazdırdı” diyen Araç’la ‘Sevgili Yalnızlık’ı konuştuk.
Alışık olmadığımız bir stille birinci romanınızı okurlarla buluşturdunuz. İki karakterin diyalogları okura öteki bir pencere açıyor. Bu güç bir roman şekli olsa gerek. Sizin açınızdan da sıkıntı muydu?
Aslında alışılagelmiş üsluptan uzak bir roman yazmak için yazmadım ‘Sevgili Yalnızlık’ı. Başta bir tiyatro oyunu olsun diye başlamıştım. daha sonra öykünün monodiyalog, monolog cinste bir romana fazlaca yakışacağı fikri beni esir aldı. Daha evvel külliyen monodiyalog olan bir roman ülkemizde yoktu evet ve bu beni inanılmaz zorladı olağan. daha sonra yeni bir tıp yazma fikri yazmanın yanında bir de yasaklı sözler belirledim, romanda altı tane yasaklı sözümüz var. Eş seslilerini kullandım elbette fakat yasaklı sözlerle de kendime bir manada meydan okudum. Kendime meydan okumayı severim. Aslında istediğim bir pencere açmaktı. Eski yeni fark etmez günümüz dünyası haricinde bilinmeyen bir vakitte, bilinmeyen bir yerde aşkların ve aşıkların olduğu bir kurguya pencere açmak… İki karakterin diyaloglarından yola çıkmak takdir edersiniz ki güç oldu, zorlandım. Uzun vakte yayılan yazım sürecinde her cümle üzerinde uzun uzun düşündüm. Çok zorlandım, hayli uğraştım, bilhassa kitabı yayınevine teslim ettikten daha sonraki süreçte editör arkadaşla çalışma periyodu ve kitapla ilgili ince ayrıntılar, verilmesi gerekilen kararlar en az kitap yazma süreci kadar güç oldu benim için.
‘KİTAP KENDİ HAYALİNİ YAZDIRDI’
İki karakter Tidu ve Likos’un diyaloglarını okurken tek bir karakter ve iç serzenişlerin dışa vurumu üzere düşündüm… Bu iki karakterin özellikleri nedir? niye bu isimler?
Yapmaya çalıştığım şey tam olarak da bu aslında: İç serzenişlerin dışa vurumu, söylenemeyenleri söyleyebilmek, okuru da sözlerle düşsel bir seyahate davet etmek. Sorunuz fazlaca kıymetli ve ince bir yerde durduğu için kitapla ilgili ayrıntıya girmek takdir edersiniz ki okuyucuyu bekleyen sürprizi açık etmiş olur. O yüzden karakterlerin özelliklerine geçip size bu bahiste yanıt vermek istiyorum. Likos ve Tidu, mitolojik isimler. Aslında üzerinde fazlaca düşündüm, daha sonra romanda günümüz isimleri yerine vakitsiz isimler kullanmayı istedim. Seçtiğim isimler en sevdiğim iki kentin kadim isimlerinden fakat burada okuyucuyu zıt köşe yapmak için dişi bilinen kenti (İstanbul) erkek yaparak farklı bir pencereden bakmalarını istedim. İflah olmaz bir hayalperest ve iflah olmaz bir gerçekçinin bir odada, yedi doruklu bir kentteki sohbetlerine şahit oluyoruz. Bir aşkı anlatıyorum; pişmanlıkları, yaraları, memnunlukları, hüzünleri ve imkansızlığı sorgulatıyorum. İki karakter birbirine epey benziyor lakin asla birebir fikirde buluşamayıp, vakitsiz bir vakitte geçmişi, günü, yarını sorguluyorlar. İsimleriyle özdeşleşen karakterlerin ve sohbetlerin okuyucunun derin iç dünyasında bir yerlere dokunmasını istedim. Bir hayalle başlamıştım bu kitaba, daha sonra kitap kendi hayalini bana yazdırdı. Birinci sayfayı yazdığımda Likos ve Tidu ekranda duran birinci iki sözdü.
‘İNCE MEMED’İ OKUDUKTAN daha sonra HAYATIM DEĞİŞTİ’
Roman boyunca içsel seyahatlerle bir arada bir şiir izleğini de görüyoruz. Roman öncesinde şiir kitaplarınızla okurla buluşmuştunuz. niye şiirle yolunuza devam etmediniz?
Şiir yazmak, şair ceketi giymek sizin elinizde olan bir karar değil diye düşünüyorum. Doğarsınız, büyürsünüz ve birileri, hayatta olup biten bir şeyler size devir dönem şiirler yazdırır. Ayrıyeten şiir ömrümün her evresinde var, daima de olacak. Çok değişik, ‘Sevgili Yalnızlık’ı okuyup bu romanın ortasında aslında bir şiir kitabı zımnî diyen okurum da oldu. Hani Orhan Pamuk ‘Yeni Hayat’ kitabında der ya; “Bir gün bir kitap okudum ve bütün hayatım değişti” diye, ben de on üç yaşımda bir kitap okudum ve bütün hayatım değişti. Okuduğum birinci roman (Robinson Crusoe’u saymazsak) ‘İnce Memed’den daha sonra bir gün düzgün bir romancı olmak üzere bir hayalim vardı. Uzun yıllar aile işlerinde çalışmak zorunda kalsam da hayalimde, iç dünyamda kurduğum düşler daima vardı. Bilinen ya da bilinmeyen bir dergiye yazı yazdığım vakit da vardı bu hayalim, romanım kitaplarım çıkmadan da vardı, hala da var ve hatta her konutta bir kitabımın olması hayalini de canlı tutuyorum. Başka yandan şiir yazmayı bırakmadım, hala yazıyorum ve 2022 Ocak ya da Şubat üzere yeni usulde, bir daha farklı, insanları şaşırtacak kolektif bir şiir kitabı ile okuyucuyla buluşacağız. Şiir bir derya, roman ise başlı başına kainat.
Sevgili Yalnızlık, Seyfettin Araç, 408 syf., Doğan Solibri, 2021.
‘Sevgili Yalnızlık’ derken Tidu ve Likos’un derin yalnızlığından toplumsal yalnızlığa uzanan diyaloglarda vakit zaman okuru kendisiyle yüzleştiriyorsunuz. Kaçtığımız gerçekler mi yüzleştirmek isteğiniz, yoksa derin yalnızlığımız mı?
Tekil ve derin yalnızlıklarımızın toplamı değil midir aslına bakarsan toplumsal yalnızlık? Kendi iç dünyamıza çekildikçe, derin yalnızlığımıza gömüldükçe aslında sorgulamalara teslim oluyoruz bir yerde. Kendi ömrünü sorgulayan, kararlarını sorgulayan, işini, arkadaşlarını, ailesini, ebeveynlerini sorgulayan insanlara dönüşmüyor muyuz daha sonrasında da? Yalnızlık bana nazaran seçilmiş ve mecburi yalnızlık diye ikiye ayrılıyor. Seçilmiş yalnızlığa teslim olanlar, işte bu sorgulamaları ruhuyla ve yürekleriyle yapanlar oluyor. Mecburi yalnızlığın içine düşen ise kendisi dahil herkesi ve her şeyi sorguluyor. Felsefik bir varoluş sorgulaması üzere düşünün.
Toplumsal yalnızlık ise bence tuhaf bir denkleme dönüştü zira tahammülsüz bir günümüz insanı ve toplum inşa edildi. Sokakta, trafikte, caddede, mağazada, lokantada tahammülsüz bir kitle var. O denli tahammülsüz ki kitap okumaya, gazete mecmua okumaya, araştırmaya bile tahammülleri yok. Ancak en kıymetlisi bayanlar ve erkekler kalpten konuşmayı unuttu. Bunu hatırlatmak, bununla yüzleştirmek istedim biraz da okuru. Beşerler yalnızca konuşmak için konuşmaya başladıkları andan itibaren işte o derin yalnızlığa geri dönmek istiyorsunuz. Ve olağan olarak kaçtığımız bütün gerçeklerle bir gün yüzleşmek zorunda kalırız. Bunu ya bir müellif başaracak, ya bir şair, ya ailemizden biri ya da bir arkadaşımız, tahminen bir sinema, tahminen de bir müzik. Ancak illaki olacak.
Biri gerçekçi, biri hayalperest kahramanların… Hangisi sizsiniz?
Yazarken iflah olmaz bir hayalperest, okurken iflah olmaz bir gerçekçiyim. Severken soluksuz bir hayalperest, sevilirken içten bir gerçekçiyim. İstanbul’un caddelerine, sokaklarına çıkıp kendimi bir bankta otururken bulduğumda sessiz ve kimsesiz bir hayalperestim ancak o bankın üstünde oturup mahvolan, talan edilen bir kenti izlediğimde acı çeken lakin isyankar bir gerçekçiyim. Acı çekerken, üzülürken maalesef ki gerçekçiyim; düşünürken, düşlerken, derin hayallere dalarken iflah olmaz bir hayalperestim. İkisi de benim, hiç biri de değilim aslında. Romandaki iki karakterimle bir arada yaklaşık üç dört yıllık bir seyahate çıktık ve en nihayetinde ayrıldık, romanı ve birlikteinde karakterleri okuyucuya teslim ettim. ‘Sevgili Yalnızlık’, beni değil günümüz beşerinin uzaklaştığı hayatı, dilek ettiği lakin kaçtığı aşkı anlatsın diye yazıldı biraz da.
Türkiye’de roman geleneği belirlidir. Öyküler de… Tarihi romanlar, aşk romanları, toplumcu-gerçekçi romanlar… Bu diyalog romanında yeni bir gelenek başlatabilirsiniz.
‘Sevgili Yalnızlık’ kuvvetli bir roman; alışılmadık karakterleri, monodiyalog üslubu ve vakitsiz çağı itibariyle bir birinci roman. Umut ederim ki bu bir başlangıç olur ve yeni bir kitap yazmak isteyen kıymetli muharrirler bu tıpta yazarlarsa elbette birinci halini yazdığım için ve birinci tipi olduğu için bununla gurur duyarım. Bu yeni çeşit, edebiyatımızda bir gelenek olur mu bilmem fakat epey naif bir çeşit olduğunu söylemem gerek. Zorlandığım yerlerde, ortasından çıkılamaz anlarda kendimi bu türlü motive ettim. Takside, trende, otomobilde, uçakta, parkta, bahçede aldığım kısa notlar ve daha sonrasında bu notların bir romana dönüşmesi, yeni bir tıp yazmanın heyecanı beni daima canlı ve canlı tuttu. Yazdığım ve birazdan konuşacağımızı ümit ettiğim, öbür romanlarımda toplumcu-gerçekçi çeşidi sonuna kadar koruduğumu anlatmak isterim. Fakat ‘Sevgili Yalnızlık’ ütopik bir seyahat, bayana adanmış, bayan ruhuna adanmış, bu ülkede daima ezilen, itibarsızlaştırılan lakin benim için bedellerin en büyüğü bayanlar için yazılmış bir içsel seyahat romanı.
Bundan daha sonra yazacağınız romanlar bu stil mı olacak yoksa öteki deher neysel romanlar da deneyecek misiniz?
olağan olarak her romancı üzere farklı cinslerde roman yazma hayalim var. Birinci romanım yeni bir tıp oldu ve bu keyfi yaşadığım için memnunum. Başımda, deher neysel manada yurt haricinde denenmiş lakin ülkemizde denenmemiş bir iki cins daha var ve onlarla ilgili önemli uğraşıyorum, bakalım nasıl bir tablo oluşacak. 2023 yılı için hayalini kurduğum yeni bir tıp kitap var, başarabilirsem bir hayalimi daha gerçekleştirmiş olacağım. Hayaller başarmak için kurulmuyor mu aslına bakarsanız? Başaracağımı düşünüyorum, yoksa o denli laf olsun diye hayal kuranlardan olmadım sanırım. Denenmemişi denemek, olmayanı var etmek savlı bir hal ve bence edebiyat dünyanın en mütevazı uğraşı; argümanlı olmak değil anlatabilmek için yazanlardan oldum daima. Anlamayanları anlayanlara şikayet için yazıyorum tahminen de.
Son senelera baktığımızda okurdan epeyce “yazar” görmeye başladık. Bu hususta ne düşünürsünüz?
dediğiniz şeyde o kadar haklısınız ki hatta yakın vakitte yaptığım öbür bir röportajda da buna benzeri bir soru gelmişti, ben de kendimi tutamayıp veryansın ettim. Her kitap yazan, her eser çıkaran muharrir oluyor maalesef lakin bu kitapların edebiyat dünyasında bir paha görüp görmemesi onlar için kıymetli değil, bu da farklı bir husus. ‘Ben pizza değilim herkesi mutu edemem’ diyen toplumsal medya insanları on binlerce kitap satabiliyor bu ülkede. bu biçimde ortaya şu soru çıkıyor: Kitabın satması, kaleme alanın müellif olduğunu ispatlar mı? İşte tam da bu noktada popülist durumlardan, tanınan kültüre esir olan insanlardan muharrir çıkabileceğini zannetmiyorum.
her insanın yazması hoş bir durum lakin daha evvel, birinci evvel, biraz okumak gerekmez mi? Bir kitap yazmadan evvel edebiyatın klasik kült yapıtlarını şöyleki bir okumak, ruhunu sözlere doyurmak gerekmez mi? Dostoyevski okumayan bir insanın yazacağı kitabı hangi edebi kategoride nazaranceğiz? her insanın toplumsal medya yardımıyla herkese ahkam kestiği, herkese had bildirdiği bir çağdayız. Vakit maalesef gerçek müellifle tanınan müellifi ayırt edemeyecek bir tarafa hakikat evriliyor. Bu hususta iş, yayınevleri ve seçimlerine kalıyor fakat maalesef burada da satış beklentisi nitelikli seçimler yapma refleksini aşmış durumda. ‘Ne kadar fazlaca satarsa muharrir da o kadar değerlidir’e dönüşüyor iş. Lakin Oğuz Atay’ları, Ahmed Arif’leri unutuyorlar. Değerli olan o çağa nazaran yazanlar değil, her çağa göre edebiyat yaratanlardır.
‘YARATTIKÇA VAR OLAN BİR RUHUM VAR’
Yazmanın sizdeki gücü nedir?
Ben yazarken yaşadığını hisseden azınlık güruhtanım sanırım. Yarattıkça var olan bir ruhum var. Zihnimle ilişiği kestiğimde yalnızca yazmaya odaklanıyorum ve dışarıdaki dünyayı büsbütün unutuyorum. Tahminen de memnun olduğum, en gerçek hissettiğim vakit içinder bu vakit içinder oluyor. Büsbütün kendi içime kapandığımda en özgür hissettiğim yerde ve vakitte oluyorum. Yazınca, yazdıkça, yarattıkça kendimi dünyanın en keyifli insanı hissediyorum, öteki bir boyuta geçiyorum. Yazmak bana yaşamanın gizli kalan dehlizlerinde seyahat vadettiği için yazmaktan asla vazgeçmeyeceğimi biliyorum zira yazdıkça güya kalbimin genişlediğini hissediyorum. Başımda bir daktilo var, ruhuma dokundukça sözler dökülüyor üzere hissediyorum. Beşerler insanları anlasınlar diye yazıyorum. Beşerler bu dünyayı ne hale getirdiler, yetmedi ruhlarımızı, kalplerimizi ne hale getirdiler görsünler diye yazıyorum. ‘Yazmak bir insanı lakin bu kadar değiştirir’ cümlesindeki insan olmayı sevdiğim için yazıyorum.
Ve yeni projeleriniz?
Şu anda zihnimde fikir olarak bitirdiğim iki romanım var. Biri seksenli yılların Mardin’inde bir köyde geçiyor. Kasaba okulunda okuyan öğrencilerin yaşadığı gerçek olaylar etrafında dönüyor. Derin devletin, askeri tertibin, okul idaresinin, yoksul çocukların, sivil halkın yaşadığı ve uzun yıllar travmasını taşıdığı gerçekler. Köy yakmalar, faili meçhul cinayetler, koruculuk sistemi, elektriğin, yolun, suyun olmadığı bir devir.
Öbür kitabım ise terk edilişinin birinci gününden itibaren bir erkeğin gözünden sarsıcı bir ayrılık öyküsü. İkisi için de başka ayrı heyecanlıyım. Bir de bahsetmiş olduğum kolektif bir şiir antolojisi çalışması var. kuvvetli bir proje, fevkalade bir proje olacak ve umarım uğraşımızın sonunda okurlar da beğenirler.