Troya Müze Müdürü Rıdvan Gölcük, Saffet Paşa’nın 3 bin kuruşa, 40 dönümlük araziyi kamulaştırarak yapıtları kurtardığını belirterek “Eğer Hisarlık Zirve kamulaştırılmasaydı, Schliemann çıkarılacak yapıtlarda büsbütün hisse sahibi olurdu” dedi.
Homeros’un İlyada Destanı’nda yer alan, 10 yıl süren savaşlar, yangınlar ve sarsıntılarla tekraren defa yıkılıp bir daha kurulan 5 bin 600 yıllık geçmişe ışık tutan Troya Örenyeri’nde, 150’nci yıl hafriyatları sürüyor.
“ÇALINAN HAZİNELERİN GERİ ALINMASI İÇİN OSMANLI DEVLETİ BÜYÜK GAYRET VERDİ”
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Troya Hafriyat Lideri Prof. Dr. Rüstem Aslan, Anadolu topraklarının, dünya kültür mirasında harika güç olduğuna dikkat çekti.
İnsanlık tarihli bir fazlaca gelişim, etap ve sıçramanın bu topraklarda gerçekleştiğini söz eden Aslan şunları söylemiş oldu:
* İşte bu topraklardaki en kıymetli yerleşmelerden bir tanesi de Troya’dır. Troya Örenyeri resmi hafriyatları, günümüzden 150 yıl evvel başlamıştır. 1870li senelerda bu bölgede Troya’yı aramaya gelen Heinrich Schliemann, periyodun maddelerini ve bazı zayıf noktalarını kendi lehine kullanmak isteyerek, hafriyat çalışmalarına başlamıştır.
* 1870 yılında resmi olmayan hafriyatları, o devirdeki birtakım tarla sahiplerinin şikayeti niçiniyle durdurulmuş ve Troya Höyüğü’nün bir kısmı Saffet Paşa tarafınca kamulaştırılmıştır.
* bu biçimdelikle hem Troya yapıtlarının pervasızca kaçırılması önlenmiş birebir vakitte Osmanlı Devleti’nin Troya’ya verdiği değer görülmüştür. Fakat sonrasındasındaki senelerda Heinrich Schliemann, yaptığı kazılarda farklı yollar ve metotlar deneyerek değerli buluntuları ve hazineleri çalmıştır.
* 1873’te çalınan hazinelerin geri alınması için Osmanlı Devletinin verdiği büyük bir uğraşın olduğunu görüyoruz. Atina’daki dava süreci de yine Osmanlı Devletinin, Troya yapıtlarını geri almak, sahiplenmek için verdiği çabayı gorebiliyoruz.
“SAFFET PAŞA 3 BİN KURUŞA KAMULAŞTIRIYOR”
Troya Müzesi Müdürü Rıdvan Gölcük de Troya ile ilgili hatırlanması gereken ismin periyodun Maarif Nazırı Saffet Paşa olduğunu söylemiş oldu. Saffet Paşa’nın, 1869 yılında çıkardığı kanun ile yapıtların yurt dışına çıkartılmasının engellendiğini belirten Gölcük, şu biçimde konuştu:
* Ancak kanunda bir açıklık var. Açıkça, ‘Eğer eserler özel mülkiyette çıkarsa, çıkanların tamamı şahsa aittir diyor. Schliemann 1871 yılına gelindiğinde Troya’nın heyeti olduğu Hisarlık Zirve alanının 40 dönümünü Kumkale köylüsünden satın almak istiyor.
* Zira satın aldığında araziden çıkan her şey yüzde 100 kendisinin olacak. Ancak Saffet Paşa hayli uyanık bir devlet adamı. Schliemann müsaade için kendisine gittiğinde emelini soruyor. Hisarlık Zirvede Troya Antik Kentini çıkartmak istiyorum, bir yer alacağım kendime diyor. Kendine nereden yer alacağını soruyor. Şuradan, tam bu noktadan yer alacağım diyor.
* Saffet Paşa, Schliemanna ‘tamam siz gidin, müsaadesi size göndereceğim’ dedikten daha sonra başka kapıdan memuru çağırıp Hisarlık Zirveyi kamulaştırma talimatı veriyor. Saffet Paşa 3 bin kuruşa, 40 dönümlük araziyi kamulaştırıyor.
* Şayet Hisarlık Zirve kamulaştırılmasaydı, Schliemann çıkarılacak yapıtlarda büsbütün hisse sahibi olurdu. Saffet Paşa, Hisarlık Zirveyi kamulaştırdı. Devlet olarak çıkanlar için bizim mülkiyet hakkımız doğdu.
* Aslında ortasında bulunduğumuz 2021 yılı yalnızca Troya Örenyeri hafriyatlarının 150nci yılı değil, Hisarlık Doruğunun kamulaştırılmasının da 150’nci yılı. Bu yalnızca bu mülkiyet kamulaştırması değil, Troyadaki hakkınızı elde edişiniz.
“ESKİ ESER KANUNUNDAKİ BİRİNCİ DAVAYI AÇIYORSUNUZ”
1873 yılında Heinrich Schliemann tarafınca yapıtların Atina’ya kaçırdığını da söyleyen Gölcük, şu biçimde devam etti:
* Yapıtların kaçırıldığı anlaşılır, anlaşılmaz İzzetin Efendi soruşturmacı olarak Çanakkale’ye gönderiliyor. İzzettin Efendi yapıtların nasıl kaçırıldığını anlamaya çalışıyor.
* Atina’da Müze-i Hümayun Müdürü Anton Dethier’i gönderip, dava açıyoruz. Şu epey değerli, bir eski eser davası nasıl olur dünyada bunun örneği yokken, siz bu hususta gidip dava açıyorsunuz. Bu da dünyadaki birinci eski eser davasıdır.
* Dava açılıyor, birinci mahkeme kaybediliyor akabinde dava kaybedilir, kaybedilmez gazetelere protesto yazıyorsunuz. Diyorsunuz ki, Bunları alan satan olursa peşini bırakmayacağım.
* Bugünkü manada temyize gidiyorsunuz. tekrar mahkeme açıyorsunuz, mahkemeyi kazanıyorsunuz. Heinrich Schliemann altınları saklamış, altınlar Atina’da bulunamıyor. Altınları araştırması için iki tane hafiye tutuyorsunuz. Şu çabanın büyüklüğüne bakın.
* Birinci kanunu çıkartıyorsunuz, yurt dışına çıkartmak yasak. Kamulaştırmayı yapıyorsunuz, arkeolojik alandaki birinci kamulaştırmalardan birisidir ve eski eser kanunundaki birinci davayı açıyorsunuz. Birinci hukuk çabasını başlatıyorsunuz.
* Troya’da eser korumacılığı konusunda 1800’lü yıllar fazlaca büyük bir gayretle geçmiş. Bu gayretin ve geleneğin devamı olarak bugün de Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Gayret Dairesi Başkanlığı, eski eser kaçaklığı konusunda dünyada en tesirli ve büyük çabayı veren kurumların başında geliyorlar.
TROYA ÖRENYERİ HAFRİYATLARI
Troya Örenyeri’nde birinci resmi hafriyatlar, (SOR) 1871 yılında amatör arkeolog Heinrich Schliemann tarafınca başladı. 1893-1894 yılları içinde hafriyatlar Wilhelm Dörpfeld, 1932-1938 yılındaki hafriyatlar Amerikalı arkeolog Carl W. Blegen ve 1988-2005 yılları içindeki hafriyatlar ise Alman arkeolog Manfred Korfmann tarafınca gerçekleştirildi. 2013 yılından bu yana ise Troya Örenyeri hafriyatları Prof. Dr. Rüstem Aslan başkanlığında yapılıyor. DHA
Homeros’un İlyada Destanı’nda yer alan, 10 yıl süren savaşlar, yangınlar ve sarsıntılarla tekraren defa yıkılıp bir daha kurulan 5 bin 600 yıllık geçmişe ışık tutan Troya Örenyeri’nde, 150’nci yıl hafriyatları sürüyor.
“ÇALINAN HAZİNELERİN GERİ ALINMASI İÇİN OSMANLI DEVLETİ BÜYÜK GAYRET VERDİ”
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Troya Hafriyat Lideri Prof. Dr. Rüstem Aslan, Anadolu topraklarının, dünya kültür mirasında harika güç olduğuna dikkat çekti.
İnsanlık tarihli bir fazlaca gelişim, etap ve sıçramanın bu topraklarda gerçekleştiğini söz eden Aslan şunları söylemiş oldu:
* İşte bu topraklardaki en kıymetli yerleşmelerden bir tanesi de Troya’dır. Troya Örenyeri resmi hafriyatları, günümüzden 150 yıl evvel başlamıştır. 1870li senelerda bu bölgede Troya’yı aramaya gelen Heinrich Schliemann, periyodun maddelerini ve bazı zayıf noktalarını kendi lehine kullanmak isteyerek, hafriyat çalışmalarına başlamıştır.
* 1870 yılında resmi olmayan hafriyatları, o devirdeki birtakım tarla sahiplerinin şikayeti niçiniyle durdurulmuş ve Troya Höyüğü’nün bir kısmı Saffet Paşa tarafınca kamulaştırılmıştır.
* bu biçimdelikle hem Troya yapıtlarının pervasızca kaçırılması önlenmiş birebir vakitte Osmanlı Devleti’nin Troya’ya verdiği değer görülmüştür. Fakat sonrasındasındaki senelerda Heinrich Schliemann, yaptığı kazılarda farklı yollar ve metotlar deneyerek değerli buluntuları ve hazineleri çalmıştır.
* 1873’te çalınan hazinelerin geri alınması için Osmanlı Devletinin verdiği büyük bir uğraşın olduğunu görüyoruz. Atina’daki dava süreci de yine Osmanlı Devletinin, Troya yapıtlarını geri almak, sahiplenmek için verdiği çabayı gorebiliyoruz.
“SAFFET PAŞA 3 BİN KURUŞA KAMULAŞTIRIYOR”
Troya Müzesi Müdürü Rıdvan Gölcük de Troya ile ilgili hatırlanması gereken ismin periyodun Maarif Nazırı Saffet Paşa olduğunu söylemiş oldu. Saffet Paşa’nın, 1869 yılında çıkardığı kanun ile yapıtların yurt dışına çıkartılmasının engellendiğini belirten Gölcük, şu biçimde konuştu:
* Ancak kanunda bir açıklık var. Açıkça, ‘Eğer eserler özel mülkiyette çıkarsa, çıkanların tamamı şahsa aittir diyor. Schliemann 1871 yılına gelindiğinde Troya’nın heyeti olduğu Hisarlık Zirve alanının 40 dönümünü Kumkale köylüsünden satın almak istiyor.
* Zira satın aldığında araziden çıkan her şey yüzde 100 kendisinin olacak. Ancak Saffet Paşa hayli uyanık bir devlet adamı. Schliemann müsaade için kendisine gittiğinde emelini soruyor. Hisarlık Zirvede Troya Antik Kentini çıkartmak istiyorum, bir yer alacağım kendime diyor. Kendine nereden yer alacağını soruyor. Şuradan, tam bu noktadan yer alacağım diyor.
* Saffet Paşa, Schliemanna ‘tamam siz gidin, müsaadesi size göndereceğim’ dedikten daha sonra başka kapıdan memuru çağırıp Hisarlık Zirveyi kamulaştırma talimatı veriyor. Saffet Paşa 3 bin kuruşa, 40 dönümlük araziyi kamulaştırıyor.
* Şayet Hisarlık Zirve kamulaştırılmasaydı, Schliemann çıkarılacak yapıtlarda büsbütün hisse sahibi olurdu. Saffet Paşa, Hisarlık Zirveyi kamulaştırdı. Devlet olarak çıkanlar için bizim mülkiyet hakkımız doğdu.
* Aslında ortasında bulunduğumuz 2021 yılı yalnızca Troya Örenyeri hafriyatlarının 150nci yılı değil, Hisarlık Doruğunun kamulaştırılmasının da 150’nci yılı. Bu yalnızca bu mülkiyet kamulaştırması değil, Troyadaki hakkınızı elde edişiniz.
“ESKİ ESER KANUNUNDAKİ BİRİNCİ DAVAYI AÇIYORSUNUZ”
1873 yılında Heinrich Schliemann tarafınca yapıtların Atina’ya kaçırdığını da söyleyen Gölcük, şu biçimde devam etti:
* Yapıtların kaçırıldığı anlaşılır, anlaşılmaz İzzetin Efendi soruşturmacı olarak Çanakkale’ye gönderiliyor. İzzettin Efendi yapıtların nasıl kaçırıldığını anlamaya çalışıyor.
* Atina’da Müze-i Hümayun Müdürü Anton Dethier’i gönderip, dava açıyoruz. Şu epey değerli, bir eski eser davası nasıl olur dünyada bunun örneği yokken, siz bu hususta gidip dava açıyorsunuz. Bu da dünyadaki birinci eski eser davasıdır.
* Dava açılıyor, birinci mahkeme kaybediliyor akabinde dava kaybedilir, kaybedilmez gazetelere protesto yazıyorsunuz. Diyorsunuz ki, Bunları alan satan olursa peşini bırakmayacağım.
* Bugünkü manada temyize gidiyorsunuz. tekrar mahkeme açıyorsunuz, mahkemeyi kazanıyorsunuz. Heinrich Schliemann altınları saklamış, altınlar Atina’da bulunamıyor. Altınları araştırması için iki tane hafiye tutuyorsunuz. Şu çabanın büyüklüğüne bakın.
* Birinci kanunu çıkartıyorsunuz, yurt dışına çıkartmak yasak. Kamulaştırmayı yapıyorsunuz, arkeolojik alandaki birinci kamulaştırmalardan birisidir ve eski eser kanunundaki birinci davayı açıyorsunuz. Birinci hukuk çabasını başlatıyorsunuz.
* Troya’da eser korumacılığı konusunda 1800’lü yıllar fazlaca büyük bir gayretle geçmiş. Bu gayretin ve geleneğin devamı olarak bugün de Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Gayret Dairesi Başkanlığı, eski eser kaçaklığı konusunda dünyada en tesirli ve büyük çabayı veren kurumların başında geliyorlar.
TROYA ÖRENYERİ HAFRİYATLARI
Troya Örenyeri’nde birinci resmi hafriyatlar, (SOR) 1871 yılında amatör arkeolog Heinrich Schliemann tarafınca başladı. 1893-1894 yılları içinde hafriyatlar Wilhelm Dörpfeld, 1932-1938 yılındaki hafriyatlar Amerikalı arkeolog Carl W. Blegen ve 1988-2005 yılları içindeki hafriyatlar ise Alman arkeolog Manfred Korfmann tarafınca gerçekleştirildi. 2013 yılından bu yana ise Troya Örenyeri hafriyatları Prof. Dr. Rüstem Aslan başkanlığında yapılıyor. DHA