Nuray Şen
‘Besna’, bir tasalar kitabı. Penceresiz, ışıksız dünyalarında büyüyemeden daha telef edilen küçük bayanların kıssası… Bu hayatta bayan olmak fazlaca güç. Ortadoğu coğrafyasında bayan olmak ne kadar da sıkıntı. Ömür o denli ucuz, o denli kahırlı, o denli adaletsiz…
Roni Kaya, bir gazeteci kimliği ile, tahminen de çocukluğundan beri bildiği, dinlediği, şahidi olduğu bayan öykülerini anlatıyor. Olduğu üzere. Sade, çarpıcı… Muharrir kimliği ile zalim adamların eli altında hizmete, doğurmaya, biat etmeye ve ne yaşarsa yaşasın susmaya zorlanan çocuk bayanların ıstırabına batırıyor elini. Kalemi ıstıraba batıyor. Yorumu okuruna bırakıyor. Vicdan terazisinde tartılsın diye.
Bu, bir farkındalık yaratma gayreti. Yaranın kabuğunu kaldırma, görünür kılma isteği. Erkekler dünyasında bayana şiddet bir erkek hakkı olarak benimsenmiş. ‘Karısını dövmeyen erkek mi var?’ cümlesiyle bu olağanlaştırmaya dikkat çekiyor. Biliyoruz ki, şiddet hayli yaygın kullanılan bir ‘terbiye etme’ sistemi. Gördüm, duydum, dinledim, devrimcisinden faşistine, dincisinden ateistine, köylüsünden kentlisine, eğitimlisinden eğitimsizine ‘kocaların’ kendi meskenlerinin mahremiyetinde eşlerine kelamlı ve fiziki şiddet uyguladıklarını. Ve bir birçoklarının hatta eşlerinin gözünün içine baka baka, bayan haklarının en ateşli savunucuları olduklarının şahidiyim.
Besna, Roni Nasır Kaya, 130 syf., İzan Yayıncılık, 2021.
Şiddet münferit bir olay değil ki, bir sistem bu. Bayanlar yüzseneler uzunluğu erkek egemenliğine razı edilmiş. Her türlü formül denenmiş. Dinî metinlerle desteklenmiş. Ataerkil sistem, bu isteğin üstünde kendini yaşatmaya devam ediyor. ‘Koca bu, sever de döver de…’ öğretilen, öğrenilen bir kavram oluyor.
Besna, kurbanlık koyun alınır üzere sıkı bir pazarlıkla gelin gidiyor hiç görmediği, huyunu suyunu bilmediği bir adama. 13 koyun karşılığında… Çocuk gelin, çocuk anne oluyor. Gördüğü şiddete dayanamayıp baba konutuna gidiyor lakin o kapı oldukçatan kapanmış. Koca konutundan ise lakin kefenle çıkabilir…
Bir masal üzere dinleriz kimi bazı kederleniriz. kimi birtakım şahit oluruz da susarız dehşetten. Duyarız kimi vakit, dayak olağanmış üzere geçip gideriz. kimi vakit de kendimiz yaşarız. ‘Çocuklarım var’ deriz, ‘nasıl geçinirim…’ deriz, ‘bırakmaz beni öldürür’ deriz, katlanırız her türlü şiddete. Ve kimi vakit de itiraz ederiz, sy syf., içimizdeki isyana yol veririz ki aksın. Harekete dökeriz. Onurumuz için.
Besna, Süheyla milyonlarca misal isim, hepsi bayan. Dünya nüfusunun yarısı, öteki yarısı da bizim doğurduklarımız. Neşet Ertaş ne hoş demiş. ‘ Bayan insandır, erkek insanoğlu’ diye. ‘Besna’yı okurken bunları düşündüm.
Teşekkürler Roni Kaya, teşekkürler…Emeğine, yüreğine, sevgine, nefesine sıhhat. Yolun daima açık ve çiçekli olsun.
‘Besna’, bir tasalar kitabı. Penceresiz, ışıksız dünyalarında büyüyemeden daha telef edilen küçük bayanların kıssası… Bu hayatta bayan olmak fazlaca güç. Ortadoğu coğrafyasında bayan olmak ne kadar da sıkıntı. Ömür o denli ucuz, o denli kahırlı, o denli adaletsiz…
Roni Kaya, bir gazeteci kimliği ile, tahminen de çocukluğundan beri bildiği, dinlediği, şahidi olduğu bayan öykülerini anlatıyor. Olduğu üzere. Sade, çarpıcı… Muharrir kimliği ile zalim adamların eli altında hizmete, doğurmaya, biat etmeye ve ne yaşarsa yaşasın susmaya zorlanan çocuk bayanların ıstırabına batırıyor elini. Kalemi ıstıraba batıyor. Yorumu okuruna bırakıyor. Vicdan terazisinde tartılsın diye.
Bu, bir farkındalık yaratma gayreti. Yaranın kabuğunu kaldırma, görünür kılma isteği. Erkekler dünyasında bayana şiddet bir erkek hakkı olarak benimsenmiş. ‘Karısını dövmeyen erkek mi var?’ cümlesiyle bu olağanlaştırmaya dikkat çekiyor. Biliyoruz ki, şiddet hayli yaygın kullanılan bir ‘terbiye etme’ sistemi. Gördüm, duydum, dinledim, devrimcisinden faşistine, dincisinden ateistine, köylüsünden kentlisine, eğitimlisinden eğitimsizine ‘kocaların’ kendi meskenlerinin mahremiyetinde eşlerine kelamlı ve fiziki şiddet uyguladıklarını. Ve bir birçoklarının hatta eşlerinin gözünün içine baka baka, bayan haklarının en ateşli savunucuları olduklarının şahidiyim.
Besna, Roni Nasır Kaya, 130 syf., İzan Yayıncılık, 2021.
Şiddet münferit bir olay değil ki, bir sistem bu. Bayanlar yüzseneler uzunluğu erkek egemenliğine razı edilmiş. Her türlü formül denenmiş. Dinî metinlerle desteklenmiş. Ataerkil sistem, bu isteğin üstünde kendini yaşatmaya devam ediyor. ‘Koca bu, sever de döver de…’ öğretilen, öğrenilen bir kavram oluyor.
Besna, kurbanlık koyun alınır üzere sıkı bir pazarlıkla gelin gidiyor hiç görmediği, huyunu suyunu bilmediği bir adama. 13 koyun karşılığında… Çocuk gelin, çocuk anne oluyor. Gördüğü şiddete dayanamayıp baba konutuna gidiyor lakin o kapı oldukçatan kapanmış. Koca konutundan ise lakin kefenle çıkabilir…
Bir masal üzere dinleriz kimi bazı kederleniriz. kimi birtakım şahit oluruz da susarız dehşetten. Duyarız kimi vakit, dayak olağanmış üzere geçip gideriz. kimi vakit de kendimiz yaşarız. ‘Çocuklarım var’ deriz, ‘nasıl geçinirim…’ deriz, ‘bırakmaz beni öldürür’ deriz, katlanırız her türlü şiddete. Ve kimi vakit de itiraz ederiz, sy syf., içimizdeki isyana yol veririz ki aksın. Harekete dökeriz. Onurumuz için.
Besna, Süheyla milyonlarca misal isim, hepsi bayan. Dünya nüfusunun yarısı, öteki yarısı da bizim doğurduklarımız. Neşet Ertaş ne hoş demiş. ‘ Bayan insandır, erkek insanoğlu’ diye. ‘Besna’yı okurken bunları düşündüm.
Teşekkürler Roni Kaya, teşekkürler…Emeğine, yüreğine, sevgine, nefesine sıhhat. Yolun daima açık ve çiçekli olsun.