İnce Mehmed, Yer Demir Gök Bakır, Yılanı Öldürseler, Bir Ada Öyküsü üzere unutulmaz yapıtları kaleme alan, Türk edebiyatının çınarı Yaşar Kemal, 7 yıl evvel bugün hayata veda etti.
Gerçek ismi Kemal Sadık Gökçeli olan Yaşar Kemal, Nigar Hanım ile çiftçi Sadık Efendi’nin oğlu olarak, Adana hudutları içerisindeki Osmaniye’de 6 Ekim 1923’te dünyaya geldi. Yaşar Kemal’in Van-Ercişli olan ailesi, 1. Dünya Savaşı senelerında sırasıyla Diyarbakır, Urfa ve Antep’e gitti, son olarak da Adana’ya yerleşti.
12 YAŞINA KADAR KEKEME KONUŞTU
Bir buçuk yıl süren göç esnasında Yusuf isimli yaralı bir çocuğu yanına alarak evlat edinen Sadık Efendi, çabucak hemen 4 yaşındaki Yaşar Kemal’in gözleri önünde, Yusuf tarafınca öldürüldü. Kemal, bu hadiseden epey etkilendiğinden 12 yaşına kadar kekeme konuştu.
Yaşar Kemal, küçük yaşta bir kaza kararı sağ gözünü kaybederken, 8 yaşındayken köye gelen bir tuhafiyecinin köy bayanlarının borcunu yazmasından etkilenip, yazmaya ilgi duydu. Küçük yaşta tabiata, insanlara ve topluma karşı ilgi duyarak yapıtlarının temelini oluşturan Yaşar Kemal, ilkokula gitmedilk evvel ‘Aşık Kemal’ mahlasıyla halk şiirlerine imza attı.
İlkokula 9 yaşında başlayan Kemal, okul arkadaşı Aşık Mecit ile aşıklarla atışacak derecede türküler söyleyip ağıtlar yakarken, annesinin mani olmasından dolayı saz çalmayı tam manasıyla başaramadı. Kemal, 1938’de mezun oldu.
BİRİNCİ ŞİİRİ 1939’DA, BİRİNCİ KİTABI 1943’TE
Kaleme aldığı birinci şiiri ‘Seyhan’, 1939’da Adana Halkevi Dergisi’nde yayımlandı.
Ortaokula 1941’de başlayan fakat son sınıfta hastalandığı ve kendini edebiyata verdiği için, yatılı öğrencilik hakkını kaybeden Kemal, ırgat katipliği, memurluk, ırgatlık, inşaat denetçiliği, öğretmen vekilliği ve arzuhalcilik üzere farklı işlerde çalıştı.
Kemal, hayatın zorluklarıyla olgunlaşırken, toplumun acılarını ve yaşadıklarını yapıtlarına yansıttı. Halk edebiyatına da ilgi duyan Kemal’in şiirleri 1940’lı senelerda ‘Çığ’, ‘Ülke’, ‘Millet’, ‘Kovan’ ve ‘Beşpınar’ dergilerinde okurla buluştu.
Tıpkı senelerda Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino, Arif Dino ve Abidin Dino ile tanışan Kemal, Abidin Dino vesilesiyle okuduğu ‘Don Kişot’ kitabından etkilenerek, Batı edebiyatı üzerine daha fazlaca okuma yaptı.
Usta muharririn, 1940-1941 içinde Çukurova ile Toroslar’dan derlediği ağıtları içeren ‘Ağıtlar’ isimli birinci kitabı, 1943’te A’ana Halkevi tarafınca yayımlandı.
Yaşar Kemal, 1946’da askerliğini yaptığı Kayseri’de birinci uzun kıssa kitabı ‘Pis Hikaye’yi kaleme aldı.
YAŞAR KEMAL İMZASINI BİRİNCİ KERE 1951’DE KULLANDI
İstanbul’a 1951’de taşınan Kemal, kısa bir süre işsizlikten daha sonra ‘Yaşar Kemal’ imzasıyla, Cumhuriyet gazetesinde fıkra ve röportaj yazdı. Yazılarında Anadolu beşerinin iktisadi ve toplumsal meselelerini anlatmaya çalışan Kemal’in bir daha bu vakitte yaptığı ‘Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün’ başlıklı röportajı, Gazeteciler Cemiyeti tarafınca verilen ‘Özel Muvaffakiyet Armağanı’na paha görüldü.
Kemal, 1952’de Sultan 2. Abdülhamid’in baştabibi Jak Mandil Efendi’nin torunu Thilda Serrero ile evlendi. Türkçe, İngilizce, Fransızca ve İspanyolcayı âlâ bilen Serrero, Kemal’in 7 yapıtını yabancı lisanlara çevirdi, çeşitli yayınevleriyle alakalar kurarak, eşinin Avrupa’da daha çabuk tanınmasını sağladı. Raşit Gökçeli isimli bir oğlu olan çiftin evliliği, Serrero’nun vefat ettiği 17 Ocak 2001’e kadar devam etti. Usta müellif, 2002’de Ayşe Semiha Baban ile evlendi.
‘Bebek’, ‘Dükkancı’ ve ‘Memet’ isimli öykülerinin de ortasında bulunduğu ‘Sarı Sıcak’ kitabını 1952’de yazan Kemal, yoksulluk, şiddet, dayanışma, yozlaşma, tabiat tutkusu, insan-doğa çatışmasını yapıtında işledi.
Yaşar Kemal, ‘Sünger Avcıları’ başlıklı röportaj dizisiyle okuyucuların beğenisini kazanırken, 1955’te Varlık mecmuasının ‘Roman Armağanı’nı kendisine kazandıran romanı ‘İnce Memed’i yayımladı. Muharririn, 1953-1954’te Cumhuriyet gazetesinde dizi olarak yayımlanan yazılarından oluşan eser, 40’tan fazla lisana çevrilerek, dünya çapında ilgi gördü.
Edebiyat hayatının yanı sıra, siyasi faaliyetlere devam eden Kemal, 1967’de çıkarmaya başladığı ‘Ant’ isimli mecmuanın eklerinden biri sebebiyle 18 ay mahpusa mahkum oldu. çabucak sonrasında bu karar, Yargıtay tarafınca bozuldu.
Yazıları ve siyasi aktiflikleri ötürüsıyla biroldukca defa kovuşturmaya uğrayan Yaşar Kemal, 1974-1975’te Türkiye Muharrirler Sendikası’nda Genel Lider olarak nazaranv yaptı. Kemal, 1988’de kurulan PEN Muharrirler Derneği’nin de birinci lideri oldu.
Yapıtlarında sade ve akıcı bir üslup kullanmayı yeğleyen ünlü muharrir, roman ve hikayelerinde sıklıkla Çukurova’da yaşanan insan dramlarını işledi. Kemal’in ‘İnce Memed’in de ortalarında bulunduğu 9 yapıtı beyazperdeye aktarıldı ve biroldukca yapıtı tiyatroya uyarlandı. Kitaplarında Anadolu’nun efsane ve masallarından da yararlanan Kemal, 1970’ten daha sonra yazdığı romanlarında ise kent beşerinin ömrünü ele aldı.
BİRÇOK KERE NOBEL’E ADAY GÖSTERİLDİ
Yaşar Kemal, birincisi 1973’te olmak üzere bir hayli kere Nobel’e aday gösterilmesine karşın bir türlü Nobel mükafatını alamadı. Nobel’e aday gösterilen birinci Türk olan Kemal, verdiği bir röportajda “Ölene kadar da aday olacağım” formunda görüşlerini lisana getirdi.
YAŞAR KEMAL’İN ALDIĞI MÜKAFATLAR
Adana Çukurova’da yazı ömrüne başlayan Yaşar Kemal’e, 1993’te Kültür ve Turizm Bakanlığı Büyük Mükafatı, 2008’de ise edebiyat kısmında ‘Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ takdim edildi. Mükafatı periyodun Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün elinden alan Kemal, ödül konuşmasında “Anadolu yardımıyla dünya kültürüne katkı sağlayacağız. Kitaplarımı okuyanlar barışçı olsunlar. Yoksa zahmet etmesinler” tabirlerini kullanmıştı.
Yurt haricinde da biroldukca mükafata layık görülen Kemal, ‘Uluslararası Cino del Duca ödülü’, ‘Legion d’Honneur nişanı’, ‘Commandeur payesi’, ‘Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres nişanı’, ‘Premi Internacional Catalunya’, Fransa tarafınca verilen ‘Legion d’Honneur Grand Officier rütbesi’, Alman Kitapçılar Birliği’nin verdiği ‘Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü’nün de bulunduğu 20’yi aşkın ödül, ikisi yurt haricinde olmak üzere, 7 fahri doktorluk payesi aldı.
hayatı boyunca şiir, hikaye, roman, anı, röportaj, derleme, söyleşi, deneme, oyun, fıkra, makale ve senaryo üzere biroldukça edebi çeşitte eser kaleme alan usta muharrir, Türk edebiyatına 26 roman, 11 deneme, 9 röportaj, 2 hikaye ve şiir alanında bir yapıtı miras bıraktı.
Yaşar Kemal, teneffüs yetmezliği şikayetiyle tedavi gördüğü hastanede, oldukcalu organ yetersizliği ve kalp ritim bozukluğu sebebiyle 28 Şubat 2015’te 92 yaşında vefat etti ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
YAŞAR KEMAL’İN BİRTAKIM ROMAN VE YAPITLARI
‘Demirciler Çarşısı Cinayeti (1974)’, ‘Yusufçuk Yusuf (1975)’, ‘Yılanı Öldürseler (1976)’, ‘Al Gözüm Seyreyle Salih (1976)’, ‘Kuşlar da Gitti (1978)’, ‘Deniz Küstü (1978)’, ‘Yağmurcuk Kuşu (1980)’, ‘Kale Kapısı (1985)’, ‘Kanın Sesi (1991)’, ‘Fırat Suyu Kan Akıyor Bakana (1997)’, ‘Karıncanın Su İçtiği (2002)’, ‘Tanyeri Horozları (2002)’, ‘Çıplak Deniz Çıplak Ada / Bir Ada Hikayesi’, ‘Tek Kanatlı Bir Kuş (2013)’, çocuk romanı ‘Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977)’ destansı roman ‘Üç Anadolu Efsanesi (1967)’, ‘Ağrıdağı Efsanesi (1970)’, ‘Binboğalar Efsanesi (1971)’, ‘Çakırcalı Efe (1972)’
YAŞAR KEMAL’İN RÖPORTAJ VE DENEMELERİ
‘Yanan Ormanlarda Elli Gün’, ‘Çukurova Yana Yana’, ‘Peri Bacaları’, ‘Bunların hepsini Bu Diyar Baştan Başa’, ‘Allah’ın Askerleri’, ‘Röportaj Yazarlığında’, ‘Çocuklar İnsandır’, ‘Ağıtlar’, ‘Taş Çatlasa’, ‘Baldaki Tuz’, ‘Gökyüzü Mavi Kaldı’, ‘Ağacın Çürüğü’, ‘Sarı Defterdekiler’, ‘Ustadır Arı’, ‘Zulmün Artsın’
Gerçek ismi Kemal Sadık Gökçeli olan Yaşar Kemal, Nigar Hanım ile çiftçi Sadık Efendi’nin oğlu olarak, Adana hudutları içerisindeki Osmaniye’de 6 Ekim 1923’te dünyaya geldi. Yaşar Kemal’in Van-Ercişli olan ailesi, 1. Dünya Savaşı senelerında sırasıyla Diyarbakır, Urfa ve Antep’e gitti, son olarak da Adana’ya yerleşti.
12 YAŞINA KADAR KEKEME KONUŞTU
Bir buçuk yıl süren göç esnasında Yusuf isimli yaralı bir çocuğu yanına alarak evlat edinen Sadık Efendi, çabucak hemen 4 yaşındaki Yaşar Kemal’in gözleri önünde, Yusuf tarafınca öldürüldü. Kemal, bu hadiseden epey etkilendiğinden 12 yaşına kadar kekeme konuştu.
Yaşar Kemal, küçük yaşta bir kaza kararı sağ gözünü kaybederken, 8 yaşındayken köye gelen bir tuhafiyecinin köy bayanlarının borcunu yazmasından etkilenip, yazmaya ilgi duydu. Küçük yaşta tabiata, insanlara ve topluma karşı ilgi duyarak yapıtlarının temelini oluşturan Yaşar Kemal, ilkokula gitmedilk evvel ‘Aşık Kemal’ mahlasıyla halk şiirlerine imza attı.
İlkokula 9 yaşında başlayan Kemal, okul arkadaşı Aşık Mecit ile aşıklarla atışacak derecede türküler söyleyip ağıtlar yakarken, annesinin mani olmasından dolayı saz çalmayı tam manasıyla başaramadı. Kemal, 1938’de mezun oldu.
BİRİNCİ ŞİİRİ 1939’DA, BİRİNCİ KİTABI 1943’TE
Kaleme aldığı birinci şiiri ‘Seyhan’, 1939’da Adana Halkevi Dergisi’nde yayımlandı.
Ortaokula 1941’de başlayan fakat son sınıfta hastalandığı ve kendini edebiyata verdiği için, yatılı öğrencilik hakkını kaybeden Kemal, ırgat katipliği, memurluk, ırgatlık, inşaat denetçiliği, öğretmen vekilliği ve arzuhalcilik üzere farklı işlerde çalıştı.
Kemal, hayatın zorluklarıyla olgunlaşırken, toplumun acılarını ve yaşadıklarını yapıtlarına yansıttı. Halk edebiyatına da ilgi duyan Kemal’in şiirleri 1940’lı senelerda ‘Çığ’, ‘Ülke’, ‘Millet’, ‘Kovan’ ve ‘Beşpınar’ dergilerinde okurla buluştu.
Tıpkı senelerda Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino, Arif Dino ve Abidin Dino ile tanışan Kemal, Abidin Dino vesilesiyle okuduğu ‘Don Kişot’ kitabından etkilenerek, Batı edebiyatı üzerine daha fazlaca okuma yaptı.
Usta muharririn, 1940-1941 içinde Çukurova ile Toroslar’dan derlediği ağıtları içeren ‘Ağıtlar’ isimli birinci kitabı, 1943’te A’ana Halkevi tarafınca yayımlandı.
Yaşar Kemal, 1946’da askerliğini yaptığı Kayseri’de birinci uzun kıssa kitabı ‘Pis Hikaye’yi kaleme aldı.
YAŞAR KEMAL İMZASINI BİRİNCİ KERE 1951’DE KULLANDI
İstanbul’a 1951’de taşınan Kemal, kısa bir süre işsizlikten daha sonra ‘Yaşar Kemal’ imzasıyla, Cumhuriyet gazetesinde fıkra ve röportaj yazdı. Yazılarında Anadolu beşerinin iktisadi ve toplumsal meselelerini anlatmaya çalışan Kemal’in bir daha bu vakitte yaptığı ‘Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün’ başlıklı röportajı, Gazeteciler Cemiyeti tarafınca verilen ‘Özel Muvaffakiyet Armağanı’na paha görüldü.
Kemal, 1952’de Sultan 2. Abdülhamid’in baştabibi Jak Mandil Efendi’nin torunu Thilda Serrero ile evlendi. Türkçe, İngilizce, Fransızca ve İspanyolcayı âlâ bilen Serrero, Kemal’in 7 yapıtını yabancı lisanlara çevirdi, çeşitli yayınevleriyle alakalar kurarak, eşinin Avrupa’da daha çabuk tanınmasını sağladı. Raşit Gökçeli isimli bir oğlu olan çiftin evliliği, Serrero’nun vefat ettiği 17 Ocak 2001’e kadar devam etti. Usta müellif, 2002’de Ayşe Semiha Baban ile evlendi.
‘Bebek’, ‘Dükkancı’ ve ‘Memet’ isimli öykülerinin de ortasında bulunduğu ‘Sarı Sıcak’ kitabını 1952’de yazan Kemal, yoksulluk, şiddet, dayanışma, yozlaşma, tabiat tutkusu, insan-doğa çatışmasını yapıtında işledi.
Yaşar Kemal, ‘Sünger Avcıları’ başlıklı röportaj dizisiyle okuyucuların beğenisini kazanırken, 1955’te Varlık mecmuasının ‘Roman Armağanı’nı kendisine kazandıran romanı ‘İnce Memed’i yayımladı. Muharririn, 1953-1954’te Cumhuriyet gazetesinde dizi olarak yayımlanan yazılarından oluşan eser, 40’tan fazla lisana çevrilerek, dünya çapında ilgi gördü.
Edebiyat hayatının yanı sıra, siyasi faaliyetlere devam eden Kemal, 1967’de çıkarmaya başladığı ‘Ant’ isimli mecmuanın eklerinden biri sebebiyle 18 ay mahpusa mahkum oldu. çabucak sonrasında bu karar, Yargıtay tarafınca bozuldu.
Yazıları ve siyasi aktiflikleri ötürüsıyla biroldukca defa kovuşturmaya uğrayan Yaşar Kemal, 1974-1975’te Türkiye Muharrirler Sendikası’nda Genel Lider olarak nazaranv yaptı. Kemal, 1988’de kurulan PEN Muharrirler Derneği’nin de birinci lideri oldu.
Yapıtlarında sade ve akıcı bir üslup kullanmayı yeğleyen ünlü muharrir, roman ve hikayelerinde sıklıkla Çukurova’da yaşanan insan dramlarını işledi. Kemal’in ‘İnce Memed’in de ortalarında bulunduğu 9 yapıtı beyazperdeye aktarıldı ve biroldukca yapıtı tiyatroya uyarlandı. Kitaplarında Anadolu’nun efsane ve masallarından da yararlanan Kemal, 1970’ten daha sonra yazdığı romanlarında ise kent beşerinin ömrünü ele aldı.
BİRÇOK KERE NOBEL’E ADAY GÖSTERİLDİ
Yaşar Kemal, birincisi 1973’te olmak üzere bir hayli kere Nobel’e aday gösterilmesine karşın bir türlü Nobel mükafatını alamadı. Nobel’e aday gösterilen birinci Türk olan Kemal, verdiği bir röportajda “Ölene kadar da aday olacağım” formunda görüşlerini lisana getirdi.
YAŞAR KEMAL’İN ALDIĞI MÜKAFATLAR
Adana Çukurova’da yazı ömrüne başlayan Yaşar Kemal’e, 1993’te Kültür ve Turizm Bakanlığı Büyük Mükafatı, 2008’de ise edebiyat kısmında ‘Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ takdim edildi. Mükafatı periyodun Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün elinden alan Kemal, ödül konuşmasında “Anadolu yardımıyla dünya kültürüne katkı sağlayacağız. Kitaplarımı okuyanlar barışçı olsunlar. Yoksa zahmet etmesinler” tabirlerini kullanmıştı.
Yurt haricinde da biroldukca mükafata layık görülen Kemal, ‘Uluslararası Cino del Duca ödülü’, ‘Legion d’Honneur nişanı’, ‘Commandeur payesi’, ‘Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres nişanı’, ‘Premi Internacional Catalunya’, Fransa tarafınca verilen ‘Legion d’Honneur Grand Officier rütbesi’, Alman Kitapçılar Birliği’nin verdiği ‘Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü’nün de bulunduğu 20’yi aşkın ödül, ikisi yurt haricinde olmak üzere, 7 fahri doktorluk payesi aldı.
hayatı boyunca şiir, hikaye, roman, anı, röportaj, derleme, söyleşi, deneme, oyun, fıkra, makale ve senaryo üzere biroldukça edebi çeşitte eser kaleme alan usta muharrir, Türk edebiyatına 26 roman, 11 deneme, 9 röportaj, 2 hikaye ve şiir alanında bir yapıtı miras bıraktı.
Yaşar Kemal, teneffüs yetmezliği şikayetiyle tedavi gördüğü hastanede, oldukcalu organ yetersizliği ve kalp ritim bozukluğu sebebiyle 28 Şubat 2015’te 92 yaşında vefat etti ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
YAŞAR KEMAL’İN BİRTAKIM ROMAN VE YAPITLARI
‘Demirciler Çarşısı Cinayeti (1974)’, ‘Yusufçuk Yusuf (1975)’, ‘Yılanı Öldürseler (1976)’, ‘Al Gözüm Seyreyle Salih (1976)’, ‘Kuşlar da Gitti (1978)’, ‘Deniz Küstü (1978)’, ‘Yağmurcuk Kuşu (1980)’, ‘Kale Kapısı (1985)’, ‘Kanın Sesi (1991)’, ‘Fırat Suyu Kan Akıyor Bakana (1997)’, ‘Karıncanın Su İçtiği (2002)’, ‘Tanyeri Horozları (2002)’, ‘Çıplak Deniz Çıplak Ada / Bir Ada Hikayesi’, ‘Tek Kanatlı Bir Kuş (2013)’, çocuk romanı ‘Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977)’ destansı roman ‘Üç Anadolu Efsanesi (1967)’, ‘Ağrıdağı Efsanesi (1970)’, ‘Binboğalar Efsanesi (1971)’, ‘Çakırcalı Efe (1972)’
YAŞAR KEMAL’İN RÖPORTAJ VE DENEMELERİ
‘Yanan Ormanlarda Elli Gün’, ‘Çukurova Yana Yana’, ‘Peri Bacaları’, ‘Bunların hepsini Bu Diyar Baştan Başa’, ‘Allah’ın Askerleri’, ‘Röportaj Yazarlığında’, ‘Çocuklar İnsandır’, ‘Ağıtlar’, ‘Taş Çatlasa’, ‘Baldaki Tuz’, ‘Gökyüzü Mavi Kaldı’, ‘Ağacın Çürüğü’, ‘Sarı Defterdekiler’, ‘Ustadır Arı’, ‘Zulmün Artsın’