Yaşlanma ve estetik tahlili Kısım 1
Tüm canlılarda olduğu bedenimizle birlikte derimizin yaşlanması ve buna bağlı ortaya çıkan değişimler kaçınılmazdır.
Seçilme ve beğenilme içgüdüsü, iş ve toplumsal hayatta muvaffakiyet ve cazipliği hoşluk ve genç görünümün belirlediği istikametinde artan toplumsal algı ile birleştiğinde kusursuz ve genç görünme isteği de artmaktadır.
Günümüzde tıp ve teknoloji alanında gelişmelere karşın yaşlanmanın durdurulması mümkün değil üzere gözükmektedir. Fakat süratle artan çeşitliliği ile anti-aging protokolleri, lazer, medikal estetik ve cerrahi uygulamalar ile cilt yaşlanma sıkıntılarına hasta beklentilerine dönük eksiksiz sonuçlar sağlanabilmektedir.
Derimizi biyolojik ve toplumsal deri olarak 2 ye ayırarak derinin yaşlanma sürecini, estetik sorunları ve hasta beklentilerini daha uygun kıymetlendirebiliriz.
Biyolojik derimiz; hücreler, bağ dokusu üzere biyolojik tüm yapısal özellikleri ile vakit ve çevresel faktörlerden olumsuz etkilenmekte ve daima değişim içerisindedir. Biyolojik derimizde yaşlanma ile birlikte kırışıklık ve sarkmaların ortaya çıkmasında olduğu üzere değişimler sıklıkla fizyolojik süreçte ortaya çıkmaktadır. Bunlarda estetik isteklerin haricinde tıbbi bir müdahaleye gerek yoktur. Lakin yaşlanma ve dış faktörler biyolojik deride patolojik süreçleri de başlatmaktadır. Güneş kökenli deri yaşlanması ile gelişen “Aktinik keratozis” vakit içinde kansere dönüşebilmektedir. Kişi bunlardan estetik olarak rahatsız olmamakla bir arada bunlara tıbbi müdahaleler ve takipler gerekmektedir.
Toplumsal derimiz bizi biz yapan ırksal ve şahsi özelliklerimiz ile farklılıklar göstermektedir. şahsi algılarımıza, vakte ve kültürel yapıya nazaran değişebilmekle birlikte bedenin hoşluk ve çekicilik üzere estetik algımızı belirleyen en geniş organımızdır. Toplumsal derinin yaşlanma ve sorun algı süreci direkt biyolojik deriden etkilenmektedir. Fakat kimi belirleyici kriterler şahsa, toplumsal algıya ve kültüre göre değişebilmektedir. Biyolojik yaşlanma sürecinde 50 yaşında bir erkek hastanın alın ortası kırışıklıklarını doğal olarak kabul etmesi hatta bunlardan hoşlanmasına rağmen iş hayatının artan rekabet şartları sebebi ile bunlardan kurtulmak için istemeden de olsa alnına botox uygulaması istemesi üzere.
Derinin tüm katmanlarını etkileyen yaşlanma belirtileri içsel ve dışsal faktörlerle ortaya çıkmaktadır.
İçsel faktörlerin başında genetik yapımız gelmektedir. Her bireyin yaşlanma sürecini genetik yapısı belirler.(yaşlandıkça anne ve babamıza benzememiz gibi) Yer çekimi, mimik ve yüz sözümüz sırasında kullandığımız yüz kaslarının niye olduğu kırışıklıklar, uyku sırasında ortaya çıkan kırışıklıklar, hormonsal değişimler ve genel sıhhat sorunları öbür içsel niçinler içindedır.
Dışsal faktörler ise güneş ve yapay ışık kaynakları, sigara, hava kirliliği, rüzgar ve soğuk hava, kimyasal hususların cildimizle teması olarak özetlenebilir.
İçsel yaşlanma ile ortaya çıkan değişimler;
Deriyi oluşturan korneosit ismini verdiğimiz hücrelerin birbiri içindeki münasebetin bozulması
Derinin en üst katmanı olan epidermiste incelme, epidermis ile derinin alt katmanı olan dermis içindeki münasebetin bozulması ile deride kolay hasarlanmanın olması
Doku onarılması başta olmak üzere deride pek hayli vazifesi olan fibroblastların azalması
Deri takviye dokularından kollajen ve elastinin kalitatif ve kantitatif olumsuz değişimleri ve buna bağlı olarak deride sarkma ve kırışıklıkların gelişmesi.
Deri altında yağ dokusu, kaslar ve hatta kemik dokusunun yer yer azalması. Buna bağlı olarak mesela yüzde şakak ve elmacık kemiklerinde belirginleşme ve yüzün iskeletizasyonu.
Yağ dokusunun istenmeyen alanlarda birikimi; mesela çene altında ve gıdıda yağ dokusu birikimi
Deride yağ imalini sağlayan sebase bezlerin ve ter bezlerinin işlevlerinin azalması; deride kuruluğa niye olmakta.
Deride kıl köklerinde azalma lakin vellus olarak tanımlanan ayva tüylerinde burun üzere alanlarda artış
Saç, sakal ve beden kıllarında grileşme
Trınaklarda zayıflama ile incelme
Deride yağ imalini sağlayan sebase bezlerin yüzün aşikâr alanlarında; yanaklar, burun üstü ve çene üzere büyümesi ve kabalaşması
Dışsal yaşlanma ile ortaya çıkan değişimler;
Deride kuruluk
Çillenme ve lekelerin gelişimi(güneş lekeleri, seboreik keratozis gibi)
Ciltte bölgesel renk azalma alanlarının gelişimi
Elastozis gelişimi ile deride daha kaba kırışıklıkların gelişimi
Kılcal damar yapısında artış
Küçük toplar damar genişlemeleri ile “venöz lake” oluşumu
Deride damar takviye dokuların azalması ile deri altı kanamaların gelişimi
Deride yağ üretimini sağlayan sebaseous bezlerin belirli alanlarda büyümesi, kanallarının genişleyerek tıkanması ile siyah noktaların gelişim
Deride yüzeyel kan akımının azalması ve elastozis ile derinin soluk, mat ve cansız görünmesi
Deri yaşlanma sürecinde bağ dayanak dokusunda değişimler yaşanmaktadır. Bunlar;
Dermis alt tabaklarında elastinin değişimi ile kalın bir malzeme birimektedir. Kabalaşan elastin bağlarının yerini daha büyük kitlesel yapılar almaktadır. Buna elastozis denimektedir.
Kollajende azalma ve dejenerasyon gelişmektedir.
Dermiste üst katmanlarda hyaluronik asit azalırken dermis alt katmalanalarda hyaluronik asit bu kaba elastin bağları içinde artmakta buda su tutulumu ile derinin daha sert, yapay durmasına niye olmaktadır.
Deride elastozis Fitzpatrick tarafınca sınıflandırılmıştır.
Tip 1 yavaşça elastozis; deride yavaşça yapısal değişiklikler ve yavaşça çizgilenmeler
Tip 2 orta elastozis; deride besbelli kabarık sarımısı renkte döküntüler var.
Tip 3 şiddetli elastozis; fazlaca sayıda sarımsı kabarık yapılar mevcut. Deri soluk ve sarımsı görünmekte, deri üzerinde eşkenar dörtgenler oluşturan baklava formunda kırışıklıklar oluşmaktadır.
Yaşlanma ile yüzde yumuşak dokuların kantitatif kıymetlendirilmesi; yaşlanma ile yüz takviye dokuların volume azalmakta, yüzey genişlemekte, dayanak dokular yer çekimi tesiri ile yer değiştirmektedir. Yüzde deri takviye dokuların azalması; deride dermisin, deri altı kasların, ve yağ dokusunun azalması ile gerçekleşmektedir. Bu azalma doku volüm azalmasına niye olmaktadır. Deri yüzeyinin genişlemesi ile bilhassa göz, yanaklar ve uzunluğunda torbalanmalar, sarkmaların gelişmesine niye olmaktadır. kimi vakit göz yaşı bezi yada tükrük bezlerinin buna eşlik etmesi ile bunlar daha görünür hale gelebilmektedir. Yüzün özelikle yandan açılı değerlendirmesinde birtakım konveks yapılar silinmekte yanaklar ve göz altlarında düzleşmeler oluşmaktadır.
Yaşlanma ile deri kalitesi iç ve dış faktörlerden etkilenmektedir. İç faktörler genler ile belirlenir ve değiştirilemez. Dış faktörler ise güneş, sigara içimi, alkol kullanması, berbat beslenme üzere faktörlerdir. Bunlardan korunulabilir.
Derinin kalitatif özellikleri deri rengi, yapısı, tonusu, elastikiyeti, pigmentasyon özellikleri biçimindedir.
Yumuşak dokuların dinamiklerinin kıymetlendirilmesi; yumuşak doku dinamiği ile aslında yüz kaslarını tanımlamaktayız. Yüz kasları yüz dinamik çizgilenmelerinin hatta yüzde katlantıların ortaya çıkmasından sorumludur.
Yüzde yumuşak dokuların dayanaklarının kıymetlendirilmesi; yüz kemikleri, dişler ve burunda olduğu üzere kıkıdaklar yumuşak dokunun dayanaklardır. Bunların prosedürleri ve volümleri destekledikleri yumuşak dokuların yaşlanma sürecine katılması ile kişinin ilerde nasıl yaşlanacağını etkilemektedir. Yaşlanma süreci bu ana yapılardaki değişimlere bağlıdır.
Biroldukca diş-çene kemikleri ve yüz kemikleri sorunları (yüz orta kemiklerinin yetersiz gelişimi, alt çene kemiği gelişim sorunları süt ve alr dişlerin açılanma sorunları vb) genç hastalarda yaşlı görünümü vermektedir.
Genç yada orta yaşlı şahıslarda yaşlı görünüm bir yada birden çok faktöre bağlı olarak gelişebilmektedir. Örneğin üst dudağın vakit içinde uzaması, sahip olduğu dayanak dokusunun yapısal uzunluğuna, üst çenenin kemik yapısına, üst dişlerin yapısına bağlı olarak etkilenmektedir. Örneğin aşağıdaki hastada üst çenenin kısa olması sebebi ile üst dudağın deri kısmı olağandan uzun görünmektedir. Profilde üst dudak içe hakikat kıvrılmıştır. Bu niçinle üst dudağın vermilion hatta silinmiştir. Profilde E çizgisi ile değerlendirildiğinde üst dudak epeyce geride kalmakta hatta çene epeyce önde görünmektedir. Gülme sırasında hastanın ön üst dişlerinin ve üst diş etlerinin görünürlüğü azalmıştır. Bu hastaya yaşına göre daha yaşlamış bir söz vermektedir.
Genç bir yüz ile yaşlı birisinin yüzü karşılaştırıldığında aşağıdaki değişimlerin bir yada bir birçoklarını bakılırsabiliriz.
Yüz yaşlandıkça daha uzamaya ve daralmaya başlamaktadır.Üçgen görünümü aksine dönmektedir.
Yüzün estetik bölülerinin kimileri kaybolmakta kimi bölüleri fazla bariz hale gelmektedr.
Profilde yüzdeki eğimler silimekte düzleşmektedir.
Yüzde yeni eğimler ortaya çıkmaktadır.
Profilde kimi anatomik yapılar uzamaktadır.
Yüzde yaşlanma ve belirtilerin değerlendirilmesinde kullanılabilecek sıradan bir kıymetlendirme usulü
Yaşlanma ile deride ;
İnce çizgiler
Deride dokunmakla kabalaşmalar
Bunların derecesine nazaran bir skorlama yapılmakta ve buna bakılırsa tedavilere karar verilmektedir.
Derin kırışıklıklar gelişmektedir.
Yüz bölgesini aşağıdaki üzere kısımlara ayırılması ve bu türlü kıymetlendirme daha sıradan olmaktadır.
Gözlerden geçen çizginin üstündeki alan “Yüz üst bölümü” olarak tanımlanmaktadır.
Dudakların birleşme çizgisi üstündeki çizgi ile gözler içindeki alana “Yüz orta kısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Dudakların birleşme çizgisi ile çene çizgisi içindeki alan “Yüz altkısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Bunun altında kalan alan “Boyun üst kısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Değerlendirmeler bu alanlarda ve sağ ve sol olarak yapılmaktadır.
Tüm canlılarda olduğu bedenimizle birlikte derimizin yaşlanması ve buna bağlı ortaya çıkan değişimler kaçınılmazdır.
Seçilme ve beğenilme içgüdüsü, iş ve toplumsal hayatta muvaffakiyet ve cazipliği hoşluk ve genç görünümün belirlediği istikametinde artan toplumsal algı ile birleştiğinde kusursuz ve genç görünme isteği de artmaktadır.
Günümüzde tıp ve teknoloji alanında gelişmelere karşın yaşlanmanın durdurulması mümkün değil üzere gözükmektedir. Fakat süratle artan çeşitliliği ile anti-aging protokolleri, lazer, medikal estetik ve cerrahi uygulamalar ile cilt yaşlanma sıkıntılarına hasta beklentilerine dönük eksiksiz sonuçlar sağlanabilmektedir.
Derimizi biyolojik ve toplumsal deri olarak 2 ye ayırarak derinin yaşlanma sürecini, estetik sorunları ve hasta beklentilerini daha uygun kıymetlendirebiliriz.
Biyolojik derimiz; hücreler, bağ dokusu üzere biyolojik tüm yapısal özellikleri ile vakit ve çevresel faktörlerden olumsuz etkilenmekte ve daima değişim içerisindedir. Biyolojik derimizde yaşlanma ile birlikte kırışıklık ve sarkmaların ortaya çıkmasında olduğu üzere değişimler sıklıkla fizyolojik süreçte ortaya çıkmaktadır. Bunlarda estetik isteklerin haricinde tıbbi bir müdahaleye gerek yoktur. Lakin yaşlanma ve dış faktörler biyolojik deride patolojik süreçleri de başlatmaktadır. Güneş kökenli deri yaşlanması ile gelişen “Aktinik keratozis” vakit içinde kansere dönüşebilmektedir. Kişi bunlardan estetik olarak rahatsız olmamakla bir arada bunlara tıbbi müdahaleler ve takipler gerekmektedir.
Toplumsal derimiz bizi biz yapan ırksal ve şahsi özelliklerimiz ile farklılıklar göstermektedir. şahsi algılarımıza, vakte ve kültürel yapıya nazaran değişebilmekle birlikte bedenin hoşluk ve çekicilik üzere estetik algımızı belirleyen en geniş organımızdır. Toplumsal derinin yaşlanma ve sorun algı süreci direkt biyolojik deriden etkilenmektedir. Fakat kimi belirleyici kriterler şahsa, toplumsal algıya ve kültüre göre değişebilmektedir. Biyolojik yaşlanma sürecinde 50 yaşında bir erkek hastanın alın ortası kırışıklıklarını doğal olarak kabul etmesi hatta bunlardan hoşlanmasına rağmen iş hayatının artan rekabet şartları sebebi ile bunlardan kurtulmak için istemeden de olsa alnına botox uygulaması istemesi üzere.
Derinin tüm katmanlarını etkileyen yaşlanma belirtileri içsel ve dışsal faktörlerle ortaya çıkmaktadır.
İçsel faktörlerin başında genetik yapımız gelmektedir. Her bireyin yaşlanma sürecini genetik yapısı belirler.(yaşlandıkça anne ve babamıza benzememiz gibi) Yer çekimi, mimik ve yüz sözümüz sırasında kullandığımız yüz kaslarının niye olduğu kırışıklıklar, uyku sırasında ortaya çıkan kırışıklıklar, hormonsal değişimler ve genel sıhhat sorunları öbür içsel niçinler içindedır.
Dışsal faktörler ise güneş ve yapay ışık kaynakları, sigara, hava kirliliği, rüzgar ve soğuk hava, kimyasal hususların cildimizle teması olarak özetlenebilir.
İçsel yaşlanma ile ortaya çıkan değişimler;
Deriyi oluşturan korneosit ismini verdiğimiz hücrelerin birbiri içindeki münasebetin bozulması
Derinin en üst katmanı olan epidermiste incelme, epidermis ile derinin alt katmanı olan dermis içindeki münasebetin bozulması ile deride kolay hasarlanmanın olması
Doku onarılması başta olmak üzere deride pek hayli vazifesi olan fibroblastların azalması
Deri takviye dokularından kollajen ve elastinin kalitatif ve kantitatif olumsuz değişimleri ve buna bağlı olarak deride sarkma ve kırışıklıkların gelişmesi.
Deri altında yağ dokusu, kaslar ve hatta kemik dokusunun yer yer azalması. Buna bağlı olarak mesela yüzde şakak ve elmacık kemiklerinde belirginleşme ve yüzün iskeletizasyonu.
Yağ dokusunun istenmeyen alanlarda birikimi; mesela çene altında ve gıdıda yağ dokusu birikimi
Deride yağ imalini sağlayan sebase bezlerin ve ter bezlerinin işlevlerinin azalması; deride kuruluğa niye olmakta.
Deride kıl köklerinde azalma lakin vellus olarak tanımlanan ayva tüylerinde burun üzere alanlarda artış
Saç, sakal ve beden kıllarında grileşme
Trınaklarda zayıflama ile incelme
Deride yağ imalini sağlayan sebase bezlerin yüzün aşikâr alanlarında; yanaklar, burun üstü ve çene üzere büyümesi ve kabalaşması
Dışsal yaşlanma ile ortaya çıkan değişimler;
Deride kuruluk
Çillenme ve lekelerin gelişimi(güneş lekeleri, seboreik keratozis gibi)
Ciltte bölgesel renk azalma alanlarının gelişimi
Elastozis gelişimi ile deride daha kaba kırışıklıkların gelişimi
Kılcal damar yapısında artış
Küçük toplar damar genişlemeleri ile “venöz lake” oluşumu
Deride damar takviye dokuların azalması ile deri altı kanamaların gelişimi
Deride yağ üretimini sağlayan sebaseous bezlerin belirli alanlarda büyümesi, kanallarının genişleyerek tıkanması ile siyah noktaların gelişim
Deride yüzeyel kan akımının azalması ve elastozis ile derinin soluk, mat ve cansız görünmesi
Deri yaşlanma sürecinde bağ dayanak dokusunda değişimler yaşanmaktadır. Bunlar;
Dermis alt tabaklarında elastinin değişimi ile kalın bir malzeme birimektedir. Kabalaşan elastin bağlarının yerini daha büyük kitlesel yapılar almaktadır. Buna elastozis denimektedir.
Kollajende azalma ve dejenerasyon gelişmektedir.
Dermiste üst katmanlarda hyaluronik asit azalırken dermis alt katmalanalarda hyaluronik asit bu kaba elastin bağları içinde artmakta buda su tutulumu ile derinin daha sert, yapay durmasına niye olmaktadır.
Deride elastozis Fitzpatrick tarafınca sınıflandırılmıştır.
Tip 1 yavaşça elastozis; deride yavaşça yapısal değişiklikler ve yavaşça çizgilenmeler
Tip 2 orta elastozis; deride besbelli kabarık sarımısı renkte döküntüler var.
Tip 3 şiddetli elastozis; fazlaca sayıda sarımsı kabarık yapılar mevcut. Deri soluk ve sarımsı görünmekte, deri üzerinde eşkenar dörtgenler oluşturan baklava formunda kırışıklıklar oluşmaktadır.
Yaşlanma ile yüzde yumuşak dokuların kantitatif kıymetlendirilmesi; yaşlanma ile yüz takviye dokuların volume azalmakta, yüzey genişlemekte, dayanak dokular yer çekimi tesiri ile yer değiştirmektedir. Yüzde deri takviye dokuların azalması; deride dermisin, deri altı kasların, ve yağ dokusunun azalması ile gerçekleşmektedir. Bu azalma doku volüm azalmasına niye olmaktadır. Deri yüzeyinin genişlemesi ile bilhassa göz, yanaklar ve uzunluğunda torbalanmalar, sarkmaların gelişmesine niye olmaktadır. kimi vakit göz yaşı bezi yada tükrük bezlerinin buna eşlik etmesi ile bunlar daha görünür hale gelebilmektedir. Yüzün özelikle yandan açılı değerlendirmesinde birtakım konveks yapılar silinmekte yanaklar ve göz altlarında düzleşmeler oluşmaktadır.
Yaşlanma ile deri kalitesi iç ve dış faktörlerden etkilenmektedir. İç faktörler genler ile belirlenir ve değiştirilemez. Dış faktörler ise güneş, sigara içimi, alkol kullanması, berbat beslenme üzere faktörlerdir. Bunlardan korunulabilir.
Derinin kalitatif özellikleri deri rengi, yapısı, tonusu, elastikiyeti, pigmentasyon özellikleri biçimindedir.
Yumuşak dokuların dinamiklerinin kıymetlendirilmesi; yumuşak doku dinamiği ile aslında yüz kaslarını tanımlamaktayız. Yüz kasları yüz dinamik çizgilenmelerinin hatta yüzde katlantıların ortaya çıkmasından sorumludur.
Yüzde yumuşak dokuların dayanaklarının kıymetlendirilmesi; yüz kemikleri, dişler ve burunda olduğu üzere kıkıdaklar yumuşak dokunun dayanaklardır. Bunların prosedürleri ve volümleri destekledikleri yumuşak dokuların yaşlanma sürecine katılması ile kişinin ilerde nasıl yaşlanacağını etkilemektedir. Yaşlanma süreci bu ana yapılardaki değişimlere bağlıdır.
Biroldukca diş-çene kemikleri ve yüz kemikleri sorunları (yüz orta kemiklerinin yetersiz gelişimi, alt çene kemiği gelişim sorunları süt ve alr dişlerin açılanma sorunları vb) genç hastalarda yaşlı görünümü vermektedir.
Genç yada orta yaşlı şahıslarda yaşlı görünüm bir yada birden çok faktöre bağlı olarak gelişebilmektedir. Örneğin üst dudağın vakit içinde uzaması, sahip olduğu dayanak dokusunun yapısal uzunluğuna, üst çenenin kemik yapısına, üst dişlerin yapısına bağlı olarak etkilenmektedir. Örneğin aşağıdaki hastada üst çenenin kısa olması sebebi ile üst dudağın deri kısmı olağandan uzun görünmektedir. Profilde üst dudak içe hakikat kıvrılmıştır. Bu niçinle üst dudağın vermilion hatta silinmiştir. Profilde E çizgisi ile değerlendirildiğinde üst dudak epeyce geride kalmakta hatta çene epeyce önde görünmektedir. Gülme sırasında hastanın ön üst dişlerinin ve üst diş etlerinin görünürlüğü azalmıştır. Bu hastaya yaşına göre daha yaşlamış bir söz vermektedir.
Genç bir yüz ile yaşlı birisinin yüzü karşılaştırıldığında aşağıdaki değişimlerin bir yada bir birçoklarını bakılırsabiliriz.
Yüz yaşlandıkça daha uzamaya ve daralmaya başlamaktadır.Üçgen görünümü aksine dönmektedir.
Yüzün estetik bölülerinin kimileri kaybolmakta kimi bölüleri fazla bariz hale gelmektedr.
Profilde yüzdeki eğimler silimekte düzleşmektedir.
Yüzde yeni eğimler ortaya çıkmaktadır.
Profilde kimi anatomik yapılar uzamaktadır.
Yüzde yaşlanma ve belirtilerin değerlendirilmesinde kullanılabilecek sıradan bir kıymetlendirme usulü
Yaşlanma ile deride ;
İnce çizgiler
Deride dokunmakla kabalaşmalar
Bunların derecesine nazaran bir skorlama yapılmakta ve buna bakılırsa tedavilere karar verilmektedir.
Derin kırışıklıklar gelişmektedir.
Yüz bölgesini aşağıdaki üzere kısımlara ayırılması ve bu türlü kıymetlendirme daha sıradan olmaktadır.
Gözlerden geçen çizginin üstündeki alan “Yüz üst bölümü” olarak tanımlanmaktadır.
Dudakların birleşme çizgisi üstündeki çizgi ile gözler içindeki alana “Yüz orta kısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Dudakların birleşme çizgisi ile çene çizgisi içindeki alan “Yüz altkısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Bunun altında kalan alan “Boyun üst kısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Değerlendirmeler bu alanlarda ve sağ ve sol olarak yapılmaktadır.