Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, tedarik zinciri ve üretim kaynaklı niçinlerle fiyatı artan emtia kalemlerinin inşaat bölümünde maliyet artışına niye olduğunu belirterek, bilhassa önümüzdeki günlerde kent hayatında ”Yeni nesiller için konut satın almak yerine kiralama öncelik kazanacaktır.” dedi.
SALGININ GAYRİMENKUL BÖLÜMÜNE TESİRLERİ
Makbule Yönel Maya, global inşaat ve gayrimenkul bölümünde koronavirüs salgını öncesi ve daha sonrası yaşanan gelişmelere ait değerlendirmelerde bulundu.
Salgının gayrimenkul dalına olan tesirlerinin birkaç başlıkta ele alınması gerektiğini belirten Maya, bu başlıkların birinci sırasında küresel ölçekteki düşük faiz ortamı ve enflasyonist tesirlerin yer aldığını söylemiş oldu.
Maya, düşük faiz ortamı niçiniyle krediye kolay erişim ve arz kısıtının konut kesimine fiyat ve kira artışı olarak yansıdığını söz ederek, “Tedarik zinciri ve üretim kaynaklı niçinlerle fiyatı artan emtia kalemleri yoluyla inşaat dalında maliyet artışları yaşanırken, bu maliyet artışlarının konut fiyatlarındaki artıştan daha yüksek olması karlılıklarda düşüşe ve arz kısıtına yol açtı.
Öte yandan, konut tercihlerindeki değişim de öne çıktı ve kent merkezlerinden daha düşük yoğunluktaki bölgelere yanlışsız göç yaşandı. e-ticaretteki artışla birlikte depo nitelikli taşınmazlara artan talep ile toplumsal hareketliliğinin azalmasıyla turizm ve ticari emelli gayrimenkullere olan talepte azalma da bu vakitte gözlenen tesirler oldu.” diye konuştu.
”ENFLASYON, SAYILARDAKİ BELİRLEYİCİ TEMEL ÖGE UNSUR”
bu vakitte konut fiyatları ve kiralardaki artışların öne çıktığına işaret eden Maya, şunları kaydetti:
“Konut satış kıymetlerindeki artış daha hayli 2017-2019 devrinde yapılamayan artışların Haziran 2020’den itibaren süratlice düzeltme formunda hayatımıza girmesiyle başladı. bahsetmiş olduğum yıllar, ‘Arz fazlası mı var sanki?’ dediğimiz yıllardı ve bu yıllar içinde fiyatlardaki artış, genel prestijiyle enflasyona yenik düşmüştü.
Geçen yılın haziran ayından itibaren konut kredisi kampanyalarının tesiriyle sayılarda değerli ölçüde artış görmüştük. Genel piyasa beklentisi olarak Ocak 2021 prestijiyle bu artışların zayıflayacağını düşünürken bu sefer de enflasyon, maliyet sayılarındaki artışlar ve arzdaki kısıtlılık hali konut satış bedellerinin yine üst taraflı hareket etmesine taban oluşturdu.
Bu yıl için konut satış bedelleri ve kira sayılarında temel olarak belirleyici ögenin enflasyon olduğunu söylemek yanlış olmaz. Konut alma motivasyonunda bu kere daha hayli enflasyona karşı korunma niyetinin hakim olduğunu söyleyebiliriz.”
”İNŞAAT MAALİYETLERİNDEKİ ARTIŞ DEVAM EDECEK”
Makbule Yönel Maya, Kovid-19 ile başlayan kısıtlamalar ve karantina süreçlerinin, arza yeni iştiraklerin önündeki en büyük mahzurlardan biri olsa da aslında Türkiye’de inşaat bölümünde sakinliğin salgın öncesi devirde başladığını söylemiş oldu.
Salgın periyoduna sakinlikle giren inşaat bölümünde, tedarik zincirindeki bozulmalar ve artan maliyetlerin yeni üretimlerin kısıtlanmasına yol açtığına işaret eden Maya, Temmuz 2021 prestijiyle yıllık bazda inşaat maliyetlerinin yüzde 45, yeni konut meblağlarının ise yüzde 35 arttığını bildirdi.
Maliyet artışının konut fiyatlarındaki yükselişin üzerinde olmasının yeni stok üretimini olumsuz etkilediğini vurgulayan Maya, “Bu durum, bir süre daha yeni konut stoku oluşumunu engelleyecek üzere görünüyor. İnşaat dalının arza yeni iştirakin sağlanmasına ait sorunları çözmesi gerek. Yüksek talebi arzla destekleyemeyen kesimin gelecekteki en büyük sorunu; konut satın alım gücündeki azalma ve küresel ölçekte faiz oranlarındaki artış beklentisiyle maliyetlerdeki artışlar olacaktır.” tabirlerini kullandı.
”ALIM GÜCÜNÜ DESTEKLEYECEK DÜZENLEMELER GEREKMEK
Konutta gelecek devirde öne çıkacak başlıklara ait görüşlerini de aktaran Maya, şunları kaydetti:
“Salgının tesirlerinin sona ermesiyle bir daha kent merkezindeki gayrimenkullere talebin artış göstereceği düşünülmektedir. Konut fiyatlarındaki artış, alım gücünün azalmasına niye olmaktadır. ötürüsıyla önümüzdeki devirde konut sahipliğinde azalma, kiracılıkta ise artış gözlemlenmesi beklenmektedir.
Bilhassa yeni nesiller için konut satın almak yerine kiralama öncelik kazanacaktır. Enflasyonist tesirler, yüksek para arzı ve hayat maliyetindeki artışı sınırlamak için küresel ölçekte faiz oranlarında yakın gelecekte artış beklenmektedir. Bu durumun konut fiyatlarındaki artışta makul bir süreliğine sınırlayıcı tesire sahip olabileceği düşünülmektedir. Talebin azalacağı bu vakitte inşaat dalının teşvik edilerek ya da toplumsal konut üretimi sağlanarak stok artırımına odaklanılması bölümün istikrara gelmesi için yerinde olacaktır.
Azalan konut arzına tedbir olarak mevcut stokun ülke vatandaşları tarafınca en verimli biçimde kullanılabilmesi için vergisel düzenlemeler yapılması ve yabancılara konut satışını sınırlayan tedbirler getirmeyi öneren ülkeler bulunmaktadır. Konut satın alımına erişim sağlanamaması toplumsal eşitsizliği artırmaktadır. Bu doğrultuda gereksinim duyulan yerlerde yeni konut üretiminin artırılması ve kiralamalar için alım gücünü destekleyecek düzenlemeler gerekmektedir.”
Yüksek konut meblağlarına karşın devam eden konut alımlarının, hanelerin daha fazla borçlanmasına da niye olduğunu vurgulayan Maya, “Enflasyonu baskılamak için küresel ölçekte faiz oranlarında artış beklenmekte. Bunun kararında kredi maliyetlerinde artış ve finansmana erişimin güçleşmesi, talebi azaltabilecek ve mümkün bir yüksek işsizlik senaryosunda tablo daha olumsuz bir hale dönüşebilecektir.” dedi.
”KİRA SAYILARINDAKİ DÜZELTME, SATIŞ SAYILARINI TAKİP ETTİ”
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Maya, konut satın almaya erişim gücü azalan bireylerin odaklarını kiralık konut aramalarına çevirdiğini, kısıtlı arz için gelen bu yüksek kiralama talebinin de kira sayılarının üst taraflı hareket etmesini sağladığını söylemiş oldu.
Konut satış bedellerinin bir müddetdir yükseldiğini, şu anda artmakta olan kira kıymetleri ile amorti etme müddetlerinin yakınsamaya başladığını söz eden Maya, “Aksi biçimde konut kira ve satış müddeti içindeki korelasyonda da değerli bir bozulma kelam konusu olacaktır. Kira sayılarındaki bu düzeltmenin aslında satış sayılarını takip ettiğini söyleyebiliriz.” dedi.
”KİRAYI KARŞILAYAMAYAN KESİM, KENT DIŞINA TAŞINMAK ZORUNDA KALACAK”
Maya, kira artışlarının denetim altına alınamaması durumunda yalnızca belli bir varlık düzebir daha sahip şahısların kent merkezlerinde yaşayabileceğini, kirayı karşılayamayan kısmın kent dışına taşınma zorunda kalacağını belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Kira krizinin toplumsal eşitsizlikte artışa yol açması niçiniyle toplumsal tesirleri de kelam konusu olacaktır. Kiralardaki artışa ait yasal otoriteler tarafınca sınırlamalar getirilmesi masadaki birinci seçenek olarak görülmektedir. Uzun vadeli ve sürdürülebilir bir tahlil için ise imar düzenlemelerinin bir daha gözden geçirilmesi, düşük maliyetli arsa üretimi, ofis işlevli yapıların konuta dönüştürülmesi üzere alternatifler düşünülebilir.
Başka yandan, salgının başlangıcında ticari gayrimenkullerde görülen yeterli kiracıyı elde tutma yaklaşımının ve sürdürülebilir kiranın önümüzdeki periyotta konut piyasası için de kıymetli başlıklar olacağı öngörülmektedir. Hanehalkı gelirinin yüzde 30’u ve üzerine çıkacak kira ödemeleri ödenebilirliği güçleştirecektir.”
SALGININ GAYRİMENKUL BÖLÜMÜNE TESİRLERİ
Makbule Yönel Maya, global inşaat ve gayrimenkul bölümünde koronavirüs salgını öncesi ve daha sonrası yaşanan gelişmelere ait değerlendirmelerde bulundu.
Salgının gayrimenkul dalına olan tesirlerinin birkaç başlıkta ele alınması gerektiğini belirten Maya, bu başlıkların birinci sırasında küresel ölçekteki düşük faiz ortamı ve enflasyonist tesirlerin yer aldığını söylemiş oldu.
Maya, düşük faiz ortamı niçiniyle krediye kolay erişim ve arz kısıtının konut kesimine fiyat ve kira artışı olarak yansıdığını söz ederek, “Tedarik zinciri ve üretim kaynaklı niçinlerle fiyatı artan emtia kalemleri yoluyla inşaat dalında maliyet artışları yaşanırken, bu maliyet artışlarının konut fiyatlarındaki artıştan daha yüksek olması karlılıklarda düşüşe ve arz kısıtına yol açtı.
Öte yandan, konut tercihlerindeki değişim de öne çıktı ve kent merkezlerinden daha düşük yoğunluktaki bölgelere yanlışsız göç yaşandı. e-ticaretteki artışla birlikte depo nitelikli taşınmazlara artan talep ile toplumsal hareketliliğinin azalmasıyla turizm ve ticari emelli gayrimenkullere olan talepte azalma da bu vakitte gözlenen tesirler oldu.” diye konuştu.
”ENFLASYON, SAYILARDAKİ BELİRLEYİCİ TEMEL ÖGE UNSUR”
bu vakitte konut fiyatları ve kiralardaki artışların öne çıktığına işaret eden Maya, şunları kaydetti:
“Konut satış kıymetlerindeki artış daha hayli 2017-2019 devrinde yapılamayan artışların Haziran 2020’den itibaren süratlice düzeltme formunda hayatımıza girmesiyle başladı. bahsetmiş olduğum yıllar, ‘Arz fazlası mı var sanki?’ dediğimiz yıllardı ve bu yıllar içinde fiyatlardaki artış, genel prestijiyle enflasyona yenik düşmüştü.
Geçen yılın haziran ayından itibaren konut kredisi kampanyalarının tesiriyle sayılarda değerli ölçüde artış görmüştük. Genel piyasa beklentisi olarak Ocak 2021 prestijiyle bu artışların zayıflayacağını düşünürken bu sefer de enflasyon, maliyet sayılarındaki artışlar ve arzdaki kısıtlılık hali konut satış bedellerinin yine üst taraflı hareket etmesine taban oluşturdu.
Bu yıl için konut satış bedelleri ve kira sayılarında temel olarak belirleyici ögenin enflasyon olduğunu söylemek yanlış olmaz. Konut alma motivasyonunda bu kere daha hayli enflasyona karşı korunma niyetinin hakim olduğunu söyleyebiliriz.”
”İNŞAAT MAALİYETLERİNDEKİ ARTIŞ DEVAM EDECEK”
Makbule Yönel Maya, Kovid-19 ile başlayan kısıtlamalar ve karantina süreçlerinin, arza yeni iştiraklerin önündeki en büyük mahzurlardan biri olsa da aslında Türkiye’de inşaat bölümünde sakinliğin salgın öncesi devirde başladığını söylemiş oldu.
Salgın periyoduna sakinlikle giren inşaat bölümünde, tedarik zincirindeki bozulmalar ve artan maliyetlerin yeni üretimlerin kısıtlanmasına yol açtığına işaret eden Maya, Temmuz 2021 prestijiyle yıllık bazda inşaat maliyetlerinin yüzde 45, yeni konut meblağlarının ise yüzde 35 arttığını bildirdi.
Maliyet artışının konut fiyatlarındaki yükselişin üzerinde olmasının yeni stok üretimini olumsuz etkilediğini vurgulayan Maya, “Bu durum, bir süre daha yeni konut stoku oluşumunu engelleyecek üzere görünüyor. İnşaat dalının arza yeni iştirakin sağlanmasına ait sorunları çözmesi gerek. Yüksek talebi arzla destekleyemeyen kesimin gelecekteki en büyük sorunu; konut satın alım gücündeki azalma ve küresel ölçekte faiz oranlarındaki artış beklentisiyle maliyetlerdeki artışlar olacaktır.” tabirlerini kullandı.
”ALIM GÜCÜNÜ DESTEKLEYECEK DÜZENLEMELER GEREKMEK
Konutta gelecek devirde öne çıkacak başlıklara ait görüşlerini de aktaran Maya, şunları kaydetti:
“Salgının tesirlerinin sona ermesiyle bir daha kent merkezindeki gayrimenkullere talebin artış göstereceği düşünülmektedir. Konut fiyatlarındaki artış, alım gücünün azalmasına niye olmaktadır. ötürüsıyla önümüzdeki devirde konut sahipliğinde azalma, kiracılıkta ise artış gözlemlenmesi beklenmektedir.
Bilhassa yeni nesiller için konut satın almak yerine kiralama öncelik kazanacaktır. Enflasyonist tesirler, yüksek para arzı ve hayat maliyetindeki artışı sınırlamak için küresel ölçekte faiz oranlarında yakın gelecekte artış beklenmektedir. Bu durumun konut fiyatlarındaki artışta makul bir süreliğine sınırlayıcı tesire sahip olabileceği düşünülmektedir. Talebin azalacağı bu vakitte inşaat dalının teşvik edilerek ya da toplumsal konut üretimi sağlanarak stok artırımına odaklanılması bölümün istikrara gelmesi için yerinde olacaktır.
Azalan konut arzına tedbir olarak mevcut stokun ülke vatandaşları tarafınca en verimli biçimde kullanılabilmesi için vergisel düzenlemeler yapılması ve yabancılara konut satışını sınırlayan tedbirler getirmeyi öneren ülkeler bulunmaktadır. Konut satın alımına erişim sağlanamaması toplumsal eşitsizliği artırmaktadır. Bu doğrultuda gereksinim duyulan yerlerde yeni konut üretiminin artırılması ve kiralamalar için alım gücünü destekleyecek düzenlemeler gerekmektedir.”
Yüksek konut meblağlarına karşın devam eden konut alımlarının, hanelerin daha fazla borçlanmasına da niye olduğunu vurgulayan Maya, “Enflasyonu baskılamak için küresel ölçekte faiz oranlarında artış beklenmekte. Bunun kararında kredi maliyetlerinde artış ve finansmana erişimin güçleşmesi, talebi azaltabilecek ve mümkün bir yüksek işsizlik senaryosunda tablo daha olumsuz bir hale dönüşebilecektir.” dedi.
”KİRA SAYILARINDAKİ DÜZELTME, SATIŞ SAYILARINI TAKİP ETTİ”
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Maya, konut satın almaya erişim gücü azalan bireylerin odaklarını kiralık konut aramalarına çevirdiğini, kısıtlı arz için gelen bu yüksek kiralama talebinin de kira sayılarının üst taraflı hareket etmesini sağladığını söylemiş oldu.
Konut satış bedellerinin bir müddetdir yükseldiğini, şu anda artmakta olan kira kıymetleri ile amorti etme müddetlerinin yakınsamaya başladığını söz eden Maya, “Aksi biçimde konut kira ve satış müddeti içindeki korelasyonda da değerli bir bozulma kelam konusu olacaktır. Kira sayılarındaki bu düzeltmenin aslında satış sayılarını takip ettiğini söyleyebiliriz.” dedi.
”KİRAYI KARŞILAYAMAYAN KESİM, KENT DIŞINA TAŞINMAK ZORUNDA KALACAK”
Maya, kira artışlarının denetim altına alınamaması durumunda yalnızca belli bir varlık düzebir daha sahip şahısların kent merkezlerinde yaşayabileceğini, kirayı karşılayamayan kısmın kent dışına taşınma zorunda kalacağını belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Kira krizinin toplumsal eşitsizlikte artışa yol açması niçiniyle toplumsal tesirleri de kelam konusu olacaktır. Kiralardaki artışa ait yasal otoriteler tarafınca sınırlamalar getirilmesi masadaki birinci seçenek olarak görülmektedir. Uzun vadeli ve sürdürülebilir bir tahlil için ise imar düzenlemelerinin bir daha gözden geçirilmesi, düşük maliyetli arsa üretimi, ofis işlevli yapıların konuta dönüştürülmesi üzere alternatifler düşünülebilir.
Başka yandan, salgının başlangıcında ticari gayrimenkullerde görülen yeterli kiracıyı elde tutma yaklaşımının ve sürdürülebilir kiranın önümüzdeki periyotta konut piyasası için de kıymetli başlıklar olacağı öngörülmektedir. Hanehalkı gelirinin yüzde 30’u ve üzerine çıkacak kira ödemeleri ödenebilirliği güçleştirecektir.”