semaver
New member
EVRİM KÜÇÜK
Global iktisadın pandemiyi geride bırakmasıyla artan talep, tedarik meseleleri ve son vakit içinderda güç krizinin yarattığı üretim problemleri metal meblağlarını son yılların en yüksek düzeyinde tutuyor. Bakır meblağları son bir yılda yüzde 38 artarken, bu yıl yüzde 40 yükselen çelik meblağları tüm vakit içinderın en yüksek düzeyinde. Öteki yandan alüminyum bu yıl yüzde 48, nikel fiyatı da yüzde 10 arttı. Zira metaller telefonlarımızdan, otomobillerimize, meskenlerimiz ve elektronik eşyalarımızdan ofis binalarımıza kadar her yerdeler. Metal hammaddeler çağdaş iktisadın kıymetli bir modülü. Lakin bu materyalleri elde etmek madencilik, rafine etme ve akabinde bunları kullanılabilir formlara dönüştürmeyi içeren karmaşık bir müddetcin sonunda elde ediliyor. Pekala, bir yılda ne kadar metal çıkarılıyor?
Sayıları incelemedilk evvel cevherleri ve metaller içinde bir fark olduğunu söylemeliyiz. Cevherler; metaller ve metal bileşikleri içeren doğal olarak oluşan kayalardır. Metaller, cevherin atık kayayı ayırarak ve uzaklaştırarak çıkarılabilen kıymetli kısımlarıdır. Sonuç olarak cevher üretimi, cevherin gerçek metal içeriğinden çok daha yüksektir. Örneğin, madenciler 2019’da 347 milyon ton boksit cevheri üretti, lakin bundan çıkarılan gerçek alüminyum metal içeriği sırf 62.9 milyon tondu.
ÜRETİMİ EN YAYGIN METAL ALÜMİNYUM
Dünyada her yıl 100 milyon tonun üzerinde gereç tüketiliyor ve bunun yüzde 3’ünü metaller oluşturuyor. Madenlerden her yıl 3.2 milyar ton cevher ve metal çıkarılıyor. Bunun yüzde 94’ü demir cevheriyken, 207 milyon tonu endüstriyel metaller. Pahalı metal ve teknoloji metallerinin toplam üretim ortasında hissesi ise yalnızca yüzde 4.
British Geography Survey datalarına göre, 2019 yılında tam 3 milyar tonun üzerinde demir cevheri üretimi yapıldı. Bu, tüm dünyada çıkarılan toplam metal madenlerin yüzde 93.57’sini oluşturdu. Demir cevherinin ana kullanım alanı çelik üretimi ve cevherin yüzde 98’i çelik fabrikalarına gidiyor. Madenlerden elde edilen endüstriyel metal büyüklüğü 207.5 milyon ton ile toplam ortasında yüzde 6.3 hisseye sahip. Teknolojide kullanılan metaller ve pahalı metal madenciliği ise 1.33 milyon ton ile toplam üretimin yüzde 4’üne denk geliyor.
Üretimi en çok yapılan endüstriyel metal ise alüminyum. Çünkü bu yavaşça metal, folyo ve bira fıçısı üretiminden bina ve uçak kesimlerine kadar uzanan epeyce geniş kullanım alanı ile dünyada en yaygın kullanılan materyallerden birisi. Manganez ve krom, metal madenciliği açısından sırasıyla ikinci ve üçüncü sırada yer alıyor. Bunların her ikisi de çelik üretiminde değerli bileşenlerden. Manganez, demir cevherinin çeliğe dönüştürülmesine yardımcı olurken, kromdan çeliği sertleştirmek için faydalanılıyor. Ayrıyeten manganez, elektrikli araçlar için lityum- manganez-kobalt-oksit (NMC) pillerin kritik bir bileşeni. Bakır üretimi, alüminyumun yaklaşık 3’te biri bulunmasına karşın, çağdaş hayatı mümkün kılmada kilit bir rol oynuyor. Kırmızı metal, konutlarımızdaki ve ofislerimizdeki şimdi her tel, motor ve elektrikli aygıtta bulunuyor. Çeşitli yenilenebilir güç teknolojileri ve elektrikli araçlar için de kritik kıymete sahip.
Dünya yılda 100.6 milyar ton gereç tüketiyor. Yani 2019 sonu itibariyle yıllık üretimi 3.2 milyar ton civarında olan metal, toplam materyal tüketiminin aslında yalnızca yüzde 3’ünü oluşturuyor. Dünyanın tek başına yıllık çimento üretimi, toplam metal üretimini gölgede bırakarak 4.1 milyar ton civarında. Artan nüfusuyla bir arada dünyanın materyal iştahı da büyüyor. Kentleşme ve elektrifikasyon üzere kaynak ağır mega trendler sürat kazandıkça tüketimin daha da artması kaçınılmaz görünüyor.
3 bin 200 ton altın 25 bin ton gümüş üretiliyor
Her gün hakkında sayısız haber üretilmesine ve onlardan fazlaca bahsedilmesine karşın aslında altın ve gümüş ve platin kümesi metallerin (PGM’ler) de en az madenciliği yapılan gereçler içinde. Toplu olarak, bu metaller 2019’da çıkarılan teknoloji ve bedelli metallerin yalnızca yüzde 2.3’ünü temsil ediyor. 2019’da dünyadaki altın madenleri 3.350 ton altın üretirken, bu sayı geçtiğimiz yıl 3 bin 200 tona indi. 2019’da 26 tonun üstündeki gümüş üretimi 2020’de 25 bin tona indi, paladyum üretimi 210 ton olarak gerçekleşti. Platin üretimi de 170 ton ötüründa bulunuyor. Dünyanın en pahalı metali olarak nitelendirilen rodyum ise geçen yıl 23 ton üretildi. Rutenyum üretimi 30 ton civarındayken, iridyum yıllık üretimi yaklaşık 7 ton.
Teknoloji metallerinde üretim şampiyonu kalay
Teknolojideki yadsınamaz gerçeklerden biri, ortasındaki materyal ne kadar güzel ise gücünün de o kadar fazla olduğudur. Teknoloji metalleri, teknolojik aygıtlarda kullanılan nispeten ender metaller olarak sınıflandırılabilir. Bunların bir kısmının üretimi fazlayken, kimileri ise fazlaca ölçülerde üretilebilir. Kalay, en epeyce çıkarılan teknoloji metali ve Memleketler arası Kalay Birliği’ne göre, bunun neredeyse yarısı lehimleme hedefli kullanılıyor. Pil ve güç metallerinin yaygınlaştığı da dikkat çekiyor. Lityum, kobalt, vanadyum ve molibden üzere metaller; lityum iyon piller, rüzgar çiftlikleri ve güç depolama teknolojileri dahil olmak üzere çeşitli güç teknolojileri için kritik değerde. Ayrıyeten madenciler ayrıyeten yüzde 60’ı Çin’den gelen 220.000 ton ender toprak elementi üretimi gerçekleştiriyor.
Global iktisadın pandemiyi geride bırakmasıyla artan talep, tedarik meseleleri ve son vakit içinderda güç krizinin yarattığı üretim problemleri metal meblağlarını son yılların en yüksek düzeyinde tutuyor. Bakır meblağları son bir yılda yüzde 38 artarken, bu yıl yüzde 40 yükselen çelik meblağları tüm vakit içinderın en yüksek düzeyinde. Öteki yandan alüminyum bu yıl yüzde 48, nikel fiyatı da yüzde 10 arttı. Zira metaller telefonlarımızdan, otomobillerimize, meskenlerimiz ve elektronik eşyalarımızdan ofis binalarımıza kadar her yerdeler. Metal hammaddeler çağdaş iktisadın kıymetli bir modülü. Lakin bu materyalleri elde etmek madencilik, rafine etme ve akabinde bunları kullanılabilir formlara dönüştürmeyi içeren karmaşık bir müddetcin sonunda elde ediliyor. Pekala, bir yılda ne kadar metal çıkarılıyor?
Sayıları incelemedilk evvel cevherleri ve metaller içinde bir fark olduğunu söylemeliyiz. Cevherler; metaller ve metal bileşikleri içeren doğal olarak oluşan kayalardır. Metaller, cevherin atık kayayı ayırarak ve uzaklaştırarak çıkarılabilen kıymetli kısımlarıdır. Sonuç olarak cevher üretimi, cevherin gerçek metal içeriğinden çok daha yüksektir. Örneğin, madenciler 2019’da 347 milyon ton boksit cevheri üretti, lakin bundan çıkarılan gerçek alüminyum metal içeriği sırf 62.9 milyon tondu.
ÜRETİMİ EN YAYGIN METAL ALÜMİNYUM
Dünyada her yıl 100 milyon tonun üzerinde gereç tüketiliyor ve bunun yüzde 3’ünü metaller oluşturuyor. Madenlerden her yıl 3.2 milyar ton cevher ve metal çıkarılıyor. Bunun yüzde 94’ü demir cevheriyken, 207 milyon tonu endüstriyel metaller. Pahalı metal ve teknoloji metallerinin toplam üretim ortasında hissesi ise yalnızca yüzde 4.
British Geography Survey datalarına göre, 2019 yılında tam 3 milyar tonun üzerinde demir cevheri üretimi yapıldı. Bu, tüm dünyada çıkarılan toplam metal madenlerin yüzde 93.57’sini oluşturdu. Demir cevherinin ana kullanım alanı çelik üretimi ve cevherin yüzde 98’i çelik fabrikalarına gidiyor. Madenlerden elde edilen endüstriyel metal büyüklüğü 207.5 milyon ton ile toplam ortasında yüzde 6.3 hisseye sahip. Teknolojide kullanılan metaller ve pahalı metal madenciliği ise 1.33 milyon ton ile toplam üretimin yüzde 4’üne denk geliyor.
Üretimi en çok yapılan endüstriyel metal ise alüminyum. Çünkü bu yavaşça metal, folyo ve bira fıçısı üretiminden bina ve uçak kesimlerine kadar uzanan epeyce geniş kullanım alanı ile dünyada en yaygın kullanılan materyallerden birisi. Manganez ve krom, metal madenciliği açısından sırasıyla ikinci ve üçüncü sırada yer alıyor. Bunların her ikisi de çelik üretiminde değerli bileşenlerden. Manganez, demir cevherinin çeliğe dönüştürülmesine yardımcı olurken, kromdan çeliği sertleştirmek için faydalanılıyor. Ayrıyeten manganez, elektrikli araçlar için lityum- manganez-kobalt-oksit (NMC) pillerin kritik bir bileşeni. Bakır üretimi, alüminyumun yaklaşık 3’te biri bulunmasına karşın, çağdaş hayatı mümkün kılmada kilit bir rol oynuyor. Kırmızı metal, konutlarımızdaki ve ofislerimizdeki şimdi her tel, motor ve elektrikli aygıtta bulunuyor. Çeşitli yenilenebilir güç teknolojileri ve elektrikli araçlar için de kritik kıymete sahip.
Dünya yılda 100.6 milyar ton gereç tüketiyor. Yani 2019 sonu itibariyle yıllık üretimi 3.2 milyar ton civarında olan metal, toplam materyal tüketiminin aslında yalnızca yüzde 3’ünü oluşturuyor. Dünyanın tek başına yıllık çimento üretimi, toplam metal üretimini gölgede bırakarak 4.1 milyar ton civarında. Artan nüfusuyla bir arada dünyanın materyal iştahı da büyüyor. Kentleşme ve elektrifikasyon üzere kaynak ağır mega trendler sürat kazandıkça tüketimin daha da artması kaçınılmaz görünüyor.
3 bin 200 ton altın 25 bin ton gümüş üretiliyor
Her gün hakkında sayısız haber üretilmesine ve onlardan fazlaca bahsedilmesine karşın aslında altın ve gümüş ve platin kümesi metallerin (PGM’ler) de en az madenciliği yapılan gereçler içinde. Toplu olarak, bu metaller 2019’da çıkarılan teknoloji ve bedelli metallerin yalnızca yüzde 2.3’ünü temsil ediyor. 2019’da dünyadaki altın madenleri 3.350 ton altın üretirken, bu sayı geçtiğimiz yıl 3 bin 200 tona indi. 2019’da 26 tonun üstündeki gümüş üretimi 2020’de 25 bin tona indi, paladyum üretimi 210 ton olarak gerçekleşti. Platin üretimi de 170 ton ötüründa bulunuyor. Dünyanın en pahalı metali olarak nitelendirilen rodyum ise geçen yıl 23 ton üretildi. Rutenyum üretimi 30 ton civarındayken, iridyum yıllık üretimi yaklaşık 7 ton.
Teknoloji metallerinde üretim şampiyonu kalay
Teknolojideki yadsınamaz gerçeklerden biri, ortasındaki materyal ne kadar güzel ise gücünün de o kadar fazla olduğudur. Teknoloji metalleri, teknolojik aygıtlarda kullanılan nispeten ender metaller olarak sınıflandırılabilir. Bunların bir kısmının üretimi fazlayken, kimileri ise fazlaca ölçülerde üretilebilir. Kalay, en epeyce çıkarılan teknoloji metali ve Memleketler arası Kalay Birliği’ne göre, bunun neredeyse yarısı lehimleme hedefli kullanılıyor. Pil ve güç metallerinin yaygınlaştığı da dikkat çekiyor. Lityum, kobalt, vanadyum ve molibden üzere metaller; lityum iyon piller, rüzgar çiftlikleri ve güç depolama teknolojileri dahil olmak üzere çeşitli güç teknolojileri için kritik değerde. Ayrıyeten madenciler ayrıyeten yüzde 60’ı Çin’den gelen 220.000 ton ender toprak elementi üretimi gerçekleştiriyor.