semaver
New member
Yener KARADENİZ
Hazır giysi sanayisinde kullanılan hammaddenin dörtte birini oluşturan pamukta fiyatlar hem yurtiçi birebir vakitte yurtdışı piyasada rekor kırdı. Memleketler arası piyasada pamuğun libre fiyatı 1 doları aşarak 2011’den bu yana en yüksek düzeye yükselirken yurtarasında ise kg fiyatı 25,5 TL’ye kadar çıktı. Kelam konusu yükseliş ile birlikte milletlerarası piyasada pamuğun fiyatı ocak başından buyana yüzde 46 yükselirken, yurtarasında ise kelam konusu yükseliş oranı yüzde 91’e ulaştı. Pamuk meblağlarında yaşanan artış iplik fiyatlarına da yansıdı. Pamuk ipliğinde çeşidine nazaran son iki haftada fiyatlar yüzde 12 ile yüzde 30 içinde değişen oranlarda zamlandı. Kesim temsilcileri pamukta artık yeni bandın 1-1,5 dolar olduğunu belirterek talebin arttığı bu biçimde bir devirde meblağların da süratli artmasının ihracatçıyı sıkıntı durumda bıraktığını fiyat tutturmakta zorlandıklarını söylemiş oldu. Öte yandan kurda yaşanan artış sebebi ile hammaddede yaşanan artışı fiyatlara yansıtamadıklarını vurgulayan iş dünyası temsilcileri, pamuk meblağlarında artışın devam edeceği beklentisi ile bilhassa içerde üretilen pamuğun ve ipliğin evvel iç piyasaya verilmesi gerektiğini vurguladı.
“Pamukta yeni bant 1-1,5 dolar”
Pamuk fiyatları en son geçen yıl kasım ayında yükselişe geçmişti. O periyot dokumacılık kesimlerinde iplik fiyatları süratle artmış ve tedarik ile ilgili de kasvetler yaşanmıştı.
Piyasada sorulan soru şu: Pamuk fiyatlarında artış devam edecek mi ve bu durum geçen yıla misal bir sıkıntıya yol açacak mı?
Dokumacılık kesiminin değerli oyuncuları içinde yer alan Yağmur Tekstil’in İdare Şurası Lideri Yavuz Kaya, 2010’un 7. ayından daha sonra da milletlerarası piyasada pamuk meblağlarının epey süratli bir biçimde yükselişe geçtiğini ve 2011’de libre fiyatının 2,20 doları gördüğünü hatırlattı. Bu durumu daha epeyce spekülatif hareketlere bağlayan Kaya, tıpkı yıl fiyatların bir daha normalleşerek 85-90 cente kadar düştüğünü anlattı. Bu güne kadar geçen müddette fiyatların bandın 60-95 cent ortası kaldığını lisana getiren kaya şu biçimde devam etti: “Artık yeni bandımız 1-1,5 dolar. 95’ler bir daha düşer mi düşer, lakin 100 altına kalıcı bulunmasına imkan yok. 2,2 dolarlara sarfiyat mi, birileri spekülatif bir hareket yapar mı yapar fakat önümüzdeki yıl kasım ayına kadar 1-1,5 dolar bandında kalmasını bekliyoruz” dedi. Bu yükselişin niçini hakkında ise Yavuz şu tabirleri kullandı: “pandeminin getirdiği belirsizlik sebebi ile tüm emtialar tabana vurmuştu. Pamukta libre fiyatı 48 centlere kadar gerilemişti. daha sonra olağanlaşmaya başladı. Bütün emtialar yükseldi. Hepsi yükselmişti sıra pamuğa geldi. Dünya bir kuraklık devri yaşıyor. Bunun yansıması da arttan geliyor. Artık bundan daha sonra ziraî emtialara bakarken global ısınma ve su muhtaçlığı olarak bakmak gerekiyor. Bir kg pamuk için 10 bin litre su tükettiğimizi unutmamamız gerekiyor. Önümüzdeki senelerda dokumacılığa bakışımızda muhakkak su gereksinimi her vakit aklımızın bir kenarında olması gerekir.”
12 günde iplik fiyatları yüzde 20 arttı
Durumun iplik meblağlarını artırma noktasında ise Kaya, pamuk fiyatlarındaki artışa bağı olarak iplik fiyatlarında da süratli bir yükseliş yaşandığını anlattı. Kaya, “Son 15 günde yüzde 20’den çok arttı iplik fiyatları. Bunun büyük bir kısmı 12 günde oldu. Bu durum 12 iş gününde gerçekleşti. Dolarda da yeni bant var artık. 8,30-930. İhracatçının döviz olarak avantajı var. Kışlık mamüllerin imalatı tamamlandı, vitrindeki yerlerini aldı. Orada etiket değişir mi, markaya bakılırsa belirlenecektir o lakin yazlık eserlere bunun tesiri en az yüzde 20-25 fiyat artışı olarak görülecektir. aslına bakarsanız Türkiye’de beklenti enflasyonu diye bir şey oluştu. Herkes personellik, güç, hammadde fiyatlarında yükseliş bekleyerek fiyatları önce artırıyor” diye konuştu.
“Bu durumdan faydalanan tüccarlar var”
Bu durumun ihracatı da değerli oranda etkilemesi bekleniyor. Hazır giysi dalı, geçen ay 1 milyar 948 milyon dolar ile rekor kırmıştı. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Lideri Mustafa Gültepe, pamuk ve ötürüsıyla iplik fiyatlarında yaşanan artış sebebi ile fazlaca sorun yaşadıklarını söylemiş oldu. “bu biçimde bir ortamda ne üretimde yapılır ne de tedarik edilir” diyen Gültepe, “Müşteriye fiyat veremiyoruz. Günlük fiyat veriyoruz. Projeksiyon yapamıyoruz. Önümüzdeki iki ay ortasında şu kadar alacağım diyemiyoruz. Bugün sipariş verirsen bugün fiyatlandırır ipliğini, kumaşını, aksesuarını alabilirsen alıyorsun. Bunu da almakta kasvet var. Memleketler arası pazarda bu dalgalanma var ancak Türkiye’de bunu farklı bir biçimde kullananlar da var. Fiyatlar artacak beklentisi ile satmayan tüccarlar var. meblağların nereye gideceği de beli değil. Şu an kaygan bir yerde ayakta durmaya çalışıyoruz” dedi.
Pamuk ithalatında rekor bekleniyor
Pamuk değerli bir ihracat eseri beraberinde. Türkiye’de bu yıl 780 bin ton pamuk üretim bekleniyor, lakin dal bunu hem elyaf tıpkı vakitte iplik oralar ihraç da ediyor. Bu niçinle dokumacılık dalı tarihinin en yüksek ihracat sayılarına ulaşmış durumda. Yalnızca eylül ayında pamuk lifi ihracatı 2020 eylül ayına nazaran yüzde 88 arttı. 9 aylık ihracat da 272 milyon doları aştı. Birebir eserin ithalatında ise bu yıl rekor bekleniyor. Geçen yıl 1,6 milyon ton olan pamuk talebinin arzdan daha süratli artması ithalatın yükselmesine yol açtı. 2020’de 1,7 milyar dolar olan pamuk ithalatının bu yılsonunda 2,3 milyar dolara ulaşarak tüm vakit içinderın rekorunu kırması bekleniyor.
“Gözetim uygulaması başlatılmalı”
Mustafa Gültepe, “Pamuğu bilhassa son devirde hammadde olarak ihracatı hayli arttı. Biz de ‘önce Türkiye’nin gereksinimini karşılansın, daha sonra ihraç edilsin’ istiyoruz. Biz ipliği, kumaşı 7 dolara satarken son eser haline getirdiğimizde en az 17 dolara satıyoruz ve katma kıymet yaratıyoruz bu türlü. Biz birliktece kuvvetli oluruz. Şu an dışarından kuvvetli talep geliyor. Lakin bizim tedarik süremiz uzadı hammaddede. Evvelden 2-3 haftada aldığım hammaddeyi artık 4-5 haftada alıyoruz. Hammadde ihracatında kota ve nezaret uygulaması talep ediyoruz. İplik ve pamuk ihracatı yapılmamalı” sözlerini kullandı. Artan meblağların son esere yansımasının yüzde 15-20’yi bulacağını belirten Mustafa Gültepe, ihracata bunu kısa müddette yansıtamayacaklarını lisana getirdi.
“Hem maliyet tıpkı vakitte talep enflasyonu var”
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Dal Meclisi Lideri Erdem Fayat, pamuk ve ötürüsıyla iplik fiyatlarındaki artışın bölümde önemli baskı oluşturduğunu söylemiş oldu. Bu noktada iki türlü kasvet olduğunu anlatan Fayat, bunlardan birinin talebin artması ikincisinin de talebin arttığı devir bununla birlikte fiyatların da yükselmesi olduğunu belirtti. “Hem maliyet tıpkı vakitte talep enflasyonu var” diyen Fayat, şu biçimde devam etti: “Bu, altından kalkması sıkıntı bir durum. Talebin ağır olduğu devirde fiyatın da döviz bazında artması bizi müşterilere karşı sıkıntı durumda bırakıyor, ezaya sokuyor. TL devalüe olduğunda önemli bir fiyat baskısı da yaşıyoruz. ‘Paranız devalüe oldu, fiyat indirin’ diyorlar. Hammadde artışlarını fiyatlara yansıtmamız gereken periyotta TL’nin devalüe olması bu artışları yapmamızı zorlaştırıyor. bu biçimde bir açmazla karşı karşıya kalıyoruz. Dokuma bölümünün art geriye ihracat rekorları kırması ülke için sevindirici olmakla birlikte bizim üzerimizdeki baskıyı artırıyor. Olay yalnızca pamuğun zamlanması değil. Biz her türlü artırım da olsa alalım kilosunu 16-17 dolara satalım istiyoruz. Ancak dokuma bölümü onu 4,5 dolara yurtdışına satıp iç piyasaya vermeden rekor üstüne rekor kırıyor. Bu konfeksiyon için hiç keyifli bir periyot değil. Geçen ay hazır giysi kesimi de Cumhuriyet tarihi rekoru kırdı. Büyük bir talep var hali hazırda. Hammadde tedarikinde sorun yaşamazsak rekor büyümelerin devam edeceği bir periyoda girdik.”
Fayat’ın verdiği bilgilere nazaran hazır giysi dalında maliyetlerin yüzde 65-70’i dövize endeksli. Yüzde 30-35’i ise personellik masraflarından oluşuyor. Personellik avantajı için son aylara girildiğini anlatan Fayat, “Artık hesap yapmanın para kazanmanın sıkıntı olduğu bir dönemdeyiz” tabirlerini kullandı.
‘Beyaz altın’ yoldan çıktı!
Evrim KÜÇÜK
Emtia mamüllerinde son yılların dorukları test ediliyor. Pandemi daha sonrası ekonomik toparlanma, güç darboğazının üretimi baltalayarak tedarik düşüncesi yaratması, lojistik kahırlar, son aylarda ‘yumuşak emtiada’ süratli fiyat artışlarına yol açtı. En sert ivme ise pamukta yaşanıyor. Fiyatlar 1,16 dolar/libre ile son 10 yılın en yüksek düzeyini gördü. Başta Çin olmak üzere büyük tüketicilerde talebin gücünü müdafaası, büyük üreticilerin ise iç piyasayı desteklemek için ihracatını kısması niçiniyle fiyat artışlarının sürmesi öngörülüyor. Güç fiyatlarındaki artışın üretime olumsuz yansıması da fiyat artışlarını destekleyebilecek bir faktör olarak gösteriliyor.
ICE’de pamuk vadeli süreçlerinde fiyatlar son 1 ayda yüzde 20, yılbaşından bu yana ise yüzde 45 arttı. Son 1 yıl ortasında ise fiyat artışı yüzde 64’ü buldu. Fiyatlar 1,16 dolar/libre düzeyini gördükten daha sonra dün 1,1275 dolar seviyesinden süreç görüyordu. Pamuk ekseriyetle, yıllık hasada yönelik belirsizliğin tepe yaptığı ilkbahar devrinde ralli yapar. Bu sefer ise farklı bir tecrübeyle yılın sonlarına hakikat patlamasını yaptı. Dünyanın en büyük üreticilerinden Hindistan’da pamuk bitkisini tehdit eden salgın hastalığın arz kaygıları yaratması, pandemi daha sonrasında artan talep ve tedarik zinciri badireleri sebebiyle fiyatlar fırladı.
ABD’nin raporu fırlatma rampası üzere fonksiyon gördü
Analistlere ABD Tarım Bakanlığı’nın raporu, pamuk meblağlarını 10 yıllık doruğa gerçek bir yükseliş için fırlatma rampası fonksiyonu gördü. ABD Tarım Bakanlığı’na (USDA) bakılırsa, ABD’nin Çin’e pamuk ihracatı 1 Ağustos’tan bu yana yıllık bazda yüzde 83 arttı. Salgın daha sonrası tüketici mamüllerine yönelik talep artışı sebebiyle bakanlık, mevcut pazarlama yılında Çin’in pamuk tüketiminin son iki pazarlama yılına kıyasla yüzde 24 artışla 41 milyon balyaya ulaşacağını öngörüyor.
USDA’nın son Dünya Ziraî Arz ve Talep Kestirimleri raporu da pamuk piyasası için yükselişe işaret ediyor. Raporda, 2021/22’de global tüketimde yaşanması beklenen 1,4 milyon balyalık bir artışın global üretimindeki 750.000 balyalık artışın üzerinde olmasıyla birlikte stokların gerileyeceği belirtiliyor. Hem geçen dönem birebir vakitte yeni pazarlama yılında Türkiye, Pakistan, Bangladeş, Brezilya ve öteki kimi ülkelerde tüketimin artması öngörülüyor. Raporda, yeni dönemde global ithalatın 46,75 milyon balyaya çıkacağı iddia ediliyor. Türkiye’nin 2021/22 tüketim beklentisinin 100 bin balya artırıldığı raporda, Pakistan ve Bangladeş’in ithalat beklentileri yüksek tüketim niçiniyle üst taraflı revize edilerek sırasıyla 5,6 milyon balyadan 5,9 milyon balyaya ve 8 milyon balyadan 8,2 milyon balyaya yükseltiliyor.
Hindistan’da pamuk ‘kurda yem oldu’
Dünyanın en büyük üreticilerinden Hindistan’daki gelişmeler de pamuk fiyatlarındaki tırmanışı destekliyor. Hindistan’da pamuk kurdu salgını yaşanıyor. Bu niçinle rekoltenin düşeceği tasaları fiyatı etkiliyor. Ülkede üretimin sonlu ölçüde artması fakat buna rağmen talebin büyümesinin ihracatı yavaşlatabileceği belirtiliyor. Sanayi temsilcileri, ülkenin pamuk ihracatının 2021/22’de bir yıl öncesine nazaran yüzde 36 daralabileceği ihtarında bulundular. Stokların bir yıl öncesine bakılırsa neredeyse yarıya düştüğünü söyleyen yetkililer, lokal talebin artması niçiniyle ihracatın yeni dönemde 5 milyon balyaya düşebileceğini tabir ediyorlar.
Pamuk meblağları, dünyanın en büyük tüketicisi Çin ve Pakistan, Türkiye üzere ülkelerin artan talebiyle son 10 yılın en yüksek düzeylerinde. CBOT vadeli süreçlerinde pamuk fiyatı 1 dolar/lb düzeyini aştı. Analistler, Hindistan’dan yapılan sevkiyatların azalmasının pamuk meblağları üzerinde daha fazla üst istikametli baskı yaratabileceği ve fiyat artışlarının devam edebileceğini söylüyorlar. Hindistan Pamuk Derneği tarafınca düzenlenen online bir seminerde konuşan Louis Dreyfus Company’nin ülke genel müdürü Sumeet Mittal , “2020/21’de Hindistan, fiyatların rekabetçi kalması için stoklardan satış yapılması niçiniyle 7,8 milyon balya ihracat yaptı. Stoklar da geçen dönemdeki 12,5 milyon balyadan 6,5 milyona indi. Bu niçinle ihracatın, geçen yıl gördüğü 8 yılın en yüksek düzeyinden düşmesini bekliyoruz” halinde açıklamada bulundu.
Pamuk yerine mısır ve soya ekiliyor
Öte taraftan ziraî eser bilgi sağlayıcısı Mintec, pamuk üretim alanlarının soya ve mısıra yönelmesinin de fiyatları etkilediğini söylüyor. Çin pazarındaki yüksek talep niçiniyle pamuk ekili alanlarda soya fasulyesi ve mısır üzere daha karlı eserlere geçiş yaşandığını belirten kuruluşa bakılırsa bu eğilim 2022’de de devam edebilir. Lakin Mintec, COVID’in tesirlerine dikkat edilmesi gerektiğini ve iktisadın sürat kesmesi, tüketici harcamalarının yavaşlaması halinde fiyatlarda baskı hissedilebileceğini belirtiyor.
Fiyatlar daha yükselir mi?
Bu yılın sonlarında hakikat piyasalara yeni Amerikan pamuğu girmesiyle fiyatların 2022’de gevşeyebileceğini söyleyen Rabobank analistleri, meblağların son beş yıllık ortalama 0.8 doların üzerinde kalmaya devem edeceği varsayımında bulunuyor. Tradingeconomics tarafınca fiyat hareketleri ve uzman görüşleri doğrultusunda yapılan kestirimlerde gelecek 12 ay ortasında fiyatların 99 sent-1,0 dolar civarında olması öngörülüyor.
Pamuk vadeli süreç piyasası, 2009’dan beri en düşük fiyat olan 48.35 sentte tabanın görüldüğü Nisan 2020’den bu yana yükseliş trendindeydi. Pamuk vadeli süreçleri toparlanarak Nisan 2020 sonu itibariyle 50 sentin üzerine çıktı. Emtia, tıpkı yılın haziran ayında 60 sent düzeyini aştı. Ekim ve Kasım 2020’de ise 70 sent düzeyi aşılarak daha yüksek düzeyler görüldü. Ocak 2021’de, pamuk vadeli süreçleri 80 sentin üzerine çıkarak şubatta 90 sent üzerine gerçek bir hareketin önünü açtı. Şubat ile ağustos ayları içinde 80 sentin çabucak altı ve 90 sentin üzeri içinde konsolide olmanın akabinde, 20 Eylül civarı fiyatlar biraz sendeledi. Fakat pamuktaki düzeltme sadece bir gün sürdü ve fiyat yükselişe geçerek eylül sonunda 2011’den beri birinci defa 1 doları aştı. Pamuk vadeli süreçleri 2008 tabanı ile 2011 doruğu içinde sekiz katın üzerinde yükselerek 2,27 ile tarihi doruğuna ulaşmıştı. Bunun üretimi teşvik etmesiyle 2 dolar üzerinde bir fiyatın sürdürülemez olduğu görülmüş ve fiyat 2011’de bir daha 1 doların altına inerek orada kalmıştı.
Türkiye’nin net ithalatçı olması rekabet gücünü azaltıyor
Memleketler arası Pamuk İstişare Kurulu’nun (ICAC) 2020/21 dönemi iddialarına bakılırsa pamuk üretiminde uzun periyot önderi olan 7 ülke Hindistan, Çin, ABD, Brezilya, Pakistan, Türkiye ve Özbekistan. Bu ülkeler, global pamuk ekim alanlarının yaklaşık yüzde 77’sini, üretiminin yüzde 83’ünü oluşturuyor. Dünyada tüketilen pamuğun yaklaşık yüzde 82’sini Çin, Hindistan, Pakistan, Türkiye, Vietnam ve Bangladeş Kullanıyor. ICAC iddialarına göre Türkiye, 2020/21 döneminde dünyada pamuk ekim alanı istikametinden on birinci, ünite alandan elde edilen lif pamuk randımanı istikametinden dördüncü, pamuk üretim ölçüsü istikametinden yedinci, pamuk tüketimi tarafından beşinci, pamuk ithalatı istikametinden beşinci ülke. Türkiye’nin pamuk dalında zayıf tarafı pamuk üretiminin tüketimini karşılayamaması niçiniyle net pamuk ithalatçısı olması. Bu niçinle memleketler arası piyasalarda fiyatların yükselmesi rekabet gücünü olumsuz etkileyen bir durum olarak ortala çıkıyor.
Hazır giysi sanayisinde kullanılan hammaddenin dörtte birini oluşturan pamukta fiyatlar hem yurtiçi birebir vakitte yurtdışı piyasada rekor kırdı. Memleketler arası piyasada pamuğun libre fiyatı 1 doları aşarak 2011’den bu yana en yüksek düzeye yükselirken yurtarasında ise kg fiyatı 25,5 TL’ye kadar çıktı. Kelam konusu yükseliş ile birlikte milletlerarası piyasada pamuğun fiyatı ocak başından buyana yüzde 46 yükselirken, yurtarasında ise kelam konusu yükseliş oranı yüzde 91’e ulaştı. Pamuk meblağlarında yaşanan artış iplik fiyatlarına da yansıdı. Pamuk ipliğinde çeşidine nazaran son iki haftada fiyatlar yüzde 12 ile yüzde 30 içinde değişen oranlarda zamlandı. Kesim temsilcileri pamukta artık yeni bandın 1-1,5 dolar olduğunu belirterek talebin arttığı bu biçimde bir devirde meblağların da süratli artmasının ihracatçıyı sıkıntı durumda bıraktığını fiyat tutturmakta zorlandıklarını söylemiş oldu. Öte yandan kurda yaşanan artış sebebi ile hammaddede yaşanan artışı fiyatlara yansıtamadıklarını vurgulayan iş dünyası temsilcileri, pamuk meblağlarında artışın devam edeceği beklentisi ile bilhassa içerde üretilen pamuğun ve ipliğin evvel iç piyasaya verilmesi gerektiğini vurguladı.
“Pamukta yeni bant 1-1,5 dolar”
Pamuk fiyatları en son geçen yıl kasım ayında yükselişe geçmişti. O periyot dokumacılık kesimlerinde iplik fiyatları süratle artmış ve tedarik ile ilgili de kasvetler yaşanmıştı.
Piyasada sorulan soru şu: Pamuk fiyatlarında artış devam edecek mi ve bu durum geçen yıla misal bir sıkıntıya yol açacak mı?
Dokumacılık kesiminin değerli oyuncuları içinde yer alan Yağmur Tekstil’in İdare Şurası Lideri Yavuz Kaya, 2010’un 7. ayından daha sonra da milletlerarası piyasada pamuk meblağlarının epey süratli bir biçimde yükselişe geçtiğini ve 2011’de libre fiyatının 2,20 doları gördüğünü hatırlattı. Bu durumu daha epeyce spekülatif hareketlere bağlayan Kaya, tıpkı yıl fiyatların bir daha normalleşerek 85-90 cente kadar düştüğünü anlattı. Bu güne kadar geçen müddette fiyatların bandın 60-95 cent ortası kaldığını lisana getiren kaya şu biçimde devam etti: “Artık yeni bandımız 1-1,5 dolar. 95’ler bir daha düşer mi düşer, lakin 100 altına kalıcı bulunmasına imkan yok. 2,2 dolarlara sarfiyat mi, birileri spekülatif bir hareket yapar mı yapar fakat önümüzdeki yıl kasım ayına kadar 1-1,5 dolar bandında kalmasını bekliyoruz” dedi. Bu yükselişin niçini hakkında ise Yavuz şu tabirleri kullandı: “pandeminin getirdiği belirsizlik sebebi ile tüm emtialar tabana vurmuştu. Pamukta libre fiyatı 48 centlere kadar gerilemişti. daha sonra olağanlaşmaya başladı. Bütün emtialar yükseldi. Hepsi yükselmişti sıra pamuğa geldi. Dünya bir kuraklık devri yaşıyor. Bunun yansıması da arttan geliyor. Artık bundan daha sonra ziraî emtialara bakarken global ısınma ve su muhtaçlığı olarak bakmak gerekiyor. Bir kg pamuk için 10 bin litre su tükettiğimizi unutmamamız gerekiyor. Önümüzdeki senelerda dokumacılığa bakışımızda muhakkak su gereksinimi her vakit aklımızın bir kenarında olması gerekir.”
12 günde iplik fiyatları yüzde 20 arttı
Durumun iplik meblağlarını artırma noktasında ise Kaya, pamuk fiyatlarındaki artışa bağı olarak iplik fiyatlarında da süratli bir yükseliş yaşandığını anlattı. Kaya, “Son 15 günde yüzde 20’den çok arttı iplik fiyatları. Bunun büyük bir kısmı 12 günde oldu. Bu durum 12 iş gününde gerçekleşti. Dolarda da yeni bant var artık. 8,30-930. İhracatçının döviz olarak avantajı var. Kışlık mamüllerin imalatı tamamlandı, vitrindeki yerlerini aldı. Orada etiket değişir mi, markaya bakılırsa belirlenecektir o lakin yazlık eserlere bunun tesiri en az yüzde 20-25 fiyat artışı olarak görülecektir. aslına bakarsanız Türkiye’de beklenti enflasyonu diye bir şey oluştu. Herkes personellik, güç, hammadde fiyatlarında yükseliş bekleyerek fiyatları önce artırıyor” diye konuştu.
“Bu durumdan faydalanan tüccarlar var”
Bu durumun ihracatı da değerli oranda etkilemesi bekleniyor. Hazır giysi dalı, geçen ay 1 milyar 948 milyon dolar ile rekor kırmıştı. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Lideri Mustafa Gültepe, pamuk ve ötürüsıyla iplik fiyatlarında yaşanan artış sebebi ile fazlaca sorun yaşadıklarını söylemiş oldu. “bu biçimde bir ortamda ne üretimde yapılır ne de tedarik edilir” diyen Gültepe, “Müşteriye fiyat veremiyoruz. Günlük fiyat veriyoruz. Projeksiyon yapamıyoruz. Önümüzdeki iki ay ortasında şu kadar alacağım diyemiyoruz. Bugün sipariş verirsen bugün fiyatlandırır ipliğini, kumaşını, aksesuarını alabilirsen alıyorsun. Bunu da almakta kasvet var. Memleketler arası pazarda bu dalgalanma var ancak Türkiye’de bunu farklı bir biçimde kullananlar da var. Fiyatlar artacak beklentisi ile satmayan tüccarlar var. meblağların nereye gideceği de beli değil. Şu an kaygan bir yerde ayakta durmaya çalışıyoruz” dedi.
Pamuk ithalatında rekor bekleniyor
Pamuk değerli bir ihracat eseri beraberinde. Türkiye’de bu yıl 780 bin ton pamuk üretim bekleniyor, lakin dal bunu hem elyaf tıpkı vakitte iplik oralar ihraç da ediyor. Bu niçinle dokumacılık dalı tarihinin en yüksek ihracat sayılarına ulaşmış durumda. Yalnızca eylül ayında pamuk lifi ihracatı 2020 eylül ayına nazaran yüzde 88 arttı. 9 aylık ihracat da 272 milyon doları aştı. Birebir eserin ithalatında ise bu yıl rekor bekleniyor. Geçen yıl 1,6 milyon ton olan pamuk talebinin arzdan daha süratli artması ithalatın yükselmesine yol açtı. 2020’de 1,7 milyar dolar olan pamuk ithalatının bu yılsonunda 2,3 milyar dolara ulaşarak tüm vakit içinderın rekorunu kırması bekleniyor.
“Gözetim uygulaması başlatılmalı”
Mustafa Gültepe, “Pamuğu bilhassa son devirde hammadde olarak ihracatı hayli arttı. Biz de ‘önce Türkiye’nin gereksinimini karşılansın, daha sonra ihraç edilsin’ istiyoruz. Biz ipliği, kumaşı 7 dolara satarken son eser haline getirdiğimizde en az 17 dolara satıyoruz ve katma kıymet yaratıyoruz bu türlü. Biz birliktece kuvvetli oluruz. Şu an dışarından kuvvetli talep geliyor. Lakin bizim tedarik süremiz uzadı hammaddede. Evvelden 2-3 haftada aldığım hammaddeyi artık 4-5 haftada alıyoruz. Hammadde ihracatında kota ve nezaret uygulaması talep ediyoruz. İplik ve pamuk ihracatı yapılmamalı” sözlerini kullandı. Artan meblağların son esere yansımasının yüzde 15-20’yi bulacağını belirten Mustafa Gültepe, ihracata bunu kısa müddette yansıtamayacaklarını lisana getirdi.
“Hem maliyet tıpkı vakitte talep enflasyonu var”
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Dal Meclisi Lideri Erdem Fayat, pamuk ve ötürüsıyla iplik fiyatlarındaki artışın bölümde önemli baskı oluşturduğunu söylemiş oldu. Bu noktada iki türlü kasvet olduğunu anlatan Fayat, bunlardan birinin talebin artması ikincisinin de talebin arttığı devir bununla birlikte fiyatların da yükselmesi olduğunu belirtti. “Hem maliyet tıpkı vakitte talep enflasyonu var” diyen Fayat, şu biçimde devam etti: “Bu, altından kalkması sıkıntı bir durum. Talebin ağır olduğu devirde fiyatın da döviz bazında artması bizi müşterilere karşı sıkıntı durumda bırakıyor, ezaya sokuyor. TL devalüe olduğunda önemli bir fiyat baskısı da yaşıyoruz. ‘Paranız devalüe oldu, fiyat indirin’ diyorlar. Hammadde artışlarını fiyatlara yansıtmamız gereken periyotta TL’nin devalüe olması bu artışları yapmamızı zorlaştırıyor. bu biçimde bir açmazla karşı karşıya kalıyoruz. Dokuma bölümünün art geriye ihracat rekorları kırması ülke için sevindirici olmakla birlikte bizim üzerimizdeki baskıyı artırıyor. Olay yalnızca pamuğun zamlanması değil. Biz her türlü artırım da olsa alalım kilosunu 16-17 dolara satalım istiyoruz. Ancak dokuma bölümü onu 4,5 dolara yurtdışına satıp iç piyasaya vermeden rekor üstüne rekor kırıyor. Bu konfeksiyon için hiç keyifli bir periyot değil. Geçen ay hazır giysi kesimi de Cumhuriyet tarihi rekoru kırdı. Büyük bir talep var hali hazırda. Hammadde tedarikinde sorun yaşamazsak rekor büyümelerin devam edeceği bir periyoda girdik.”
Fayat’ın verdiği bilgilere nazaran hazır giysi dalında maliyetlerin yüzde 65-70’i dövize endeksli. Yüzde 30-35’i ise personellik masraflarından oluşuyor. Personellik avantajı için son aylara girildiğini anlatan Fayat, “Artık hesap yapmanın para kazanmanın sıkıntı olduğu bir dönemdeyiz” tabirlerini kullandı.
‘Beyaz altın’ yoldan çıktı!
Evrim KÜÇÜK
Emtia mamüllerinde son yılların dorukları test ediliyor. Pandemi daha sonrası ekonomik toparlanma, güç darboğazının üretimi baltalayarak tedarik düşüncesi yaratması, lojistik kahırlar, son aylarda ‘yumuşak emtiada’ süratli fiyat artışlarına yol açtı. En sert ivme ise pamukta yaşanıyor. Fiyatlar 1,16 dolar/libre ile son 10 yılın en yüksek düzeyini gördü. Başta Çin olmak üzere büyük tüketicilerde talebin gücünü müdafaası, büyük üreticilerin ise iç piyasayı desteklemek için ihracatını kısması niçiniyle fiyat artışlarının sürmesi öngörülüyor. Güç fiyatlarındaki artışın üretime olumsuz yansıması da fiyat artışlarını destekleyebilecek bir faktör olarak gösteriliyor.
ICE’de pamuk vadeli süreçlerinde fiyatlar son 1 ayda yüzde 20, yılbaşından bu yana ise yüzde 45 arttı. Son 1 yıl ortasında ise fiyat artışı yüzde 64’ü buldu. Fiyatlar 1,16 dolar/libre düzeyini gördükten daha sonra dün 1,1275 dolar seviyesinden süreç görüyordu. Pamuk ekseriyetle, yıllık hasada yönelik belirsizliğin tepe yaptığı ilkbahar devrinde ralli yapar. Bu sefer ise farklı bir tecrübeyle yılın sonlarına hakikat patlamasını yaptı. Dünyanın en büyük üreticilerinden Hindistan’da pamuk bitkisini tehdit eden salgın hastalığın arz kaygıları yaratması, pandemi daha sonrasında artan talep ve tedarik zinciri badireleri sebebiyle fiyatlar fırladı.
ABD’nin raporu fırlatma rampası üzere fonksiyon gördü
Analistlere ABD Tarım Bakanlığı’nın raporu, pamuk meblağlarını 10 yıllık doruğa gerçek bir yükseliş için fırlatma rampası fonksiyonu gördü. ABD Tarım Bakanlığı’na (USDA) bakılırsa, ABD’nin Çin’e pamuk ihracatı 1 Ağustos’tan bu yana yıllık bazda yüzde 83 arttı. Salgın daha sonrası tüketici mamüllerine yönelik talep artışı sebebiyle bakanlık, mevcut pazarlama yılında Çin’in pamuk tüketiminin son iki pazarlama yılına kıyasla yüzde 24 artışla 41 milyon balyaya ulaşacağını öngörüyor.
USDA’nın son Dünya Ziraî Arz ve Talep Kestirimleri raporu da pamuk piyasası için yükselişe işaret ediyor. Raporda, 2021/22’de global tüketimde yaşanması beklenen 1,4 milyon balyalık bir artışın global üretimindeki 750.000 balyalık artışın üzerinde olmasıyla birlikte stokların gerileyeceği belirtiliyor. Hem geçen dönem birebir vakitte yeni pazarlama yılında Türkiye, Pakistan, Bangladeş, Brezilya ve öteki kimi ülkelerde tüketimin artması öngörülüyor. Raporda, yeni dönemde global ithalatın 46,75 milyon balyaya çıkacağı iddia ediliyor. Türkiye’nin 2021/22 tüketim beklentisinin 100 bin balya artırıldığı raporda, Pakistan ve Bangladeş’in ithalat beklentileri yüksek tüketim niçiniyle üst taraflı revize edilerek sırasıyla 5,6 milyon balyadan 5,9 milyon balyaya ve 8 milyon balyadan 8,2 milyon balyaya yükseltiliyor.
Hindistan’da pamuk ‘kurda yem oldu’
Dünyanın en büyük üreticilerinden Hindistan’daki gelişmeler de pamuk fiyatlarındaki tırmanışı destekliyor. Hindistan’da pamuk kurdu salgını yaşanıyor. Bu niçinle rekoltenin düşeceği tasaları fiyatı etkiliyor. Ülkede üretimin sonlu ölçüde artması fakat buna rağmen talebin büyümesinin ihracatı yavaşlatabileceği belirtiliyor. Sanayi temsilcileri, ülkenin pamuk ihracatının 2021/22’de bir yıl öncesine nazaran yüzde 36 daralabileceği ihtarında bulundular. Stokların bir yıl öncesine bakılırsa neredeyse yarıya düştüğünü söyleyen yetkililer, lokal talebin artması niçiniyle ihracatın yeni dönemde 5 milyon balyaya düşebileceğini tabir ediyorlar.
Pamuk meblağları, dünyanın en büyük tüketicisi Çin ve Pakistan, Türkiye üzere ülkelerin artan talebiyle son 10 yılın en yüksek düzeylerinde. CBOT vadeli süreçlerinde pamuk fiyatı 1 dolar/lb düzeyini aştı. Analistler, Hindistan’dan yapılan sevkiyatların azalmasının pamuk meblağları üzerinde daha fazla üst istikametli baskı yaratabileceği ve fiyat artışlarının devam edebileceğini söylüyorlar. Hindistan Pamuk Derneği tarafınca düzenlenen online bir seminerde konuşan Louis Dreyfus Company’nin ülke genel müdürü Sumeet Mittal , “2020/21’de Hindistan, fiyatların rekabetçi kalması için stoklardan satış yapılması niçiniyle 7,8 milyon balya ihracat yaptı. Stoklar da geçen dönemdeki 12,5 milyon balyadan 6,5 milyona indi. Bu niçinle ihracatın, geçen yıl gördüğü 8 yılın en yüksek düzeyinden düşmesini bekliyoruz” halinde açıklamada bulundu.
Pamuk yerine mısır ve soya ekiliyor
Öte taraftan ziraî eser bilgi sağlayıcısı Mintec, pamuk üretim alanlarının soya ve mısıra yönelmesinin de fiyatları etkilediğini söylüyor. Çin pazarındaki yüksek talep niçiniyle pamuk ekili alanlarda soya fasulyesi ve mısır üzere daha karlı eserlere geçiş yaşandığını belirten kuruluşa bakılırsa bu eğilim 2022’de de devam edebilir. Lakin Mintec, COVID’in tesirlerine dikkat edilmesi gerektiğini ve iktisadın sürat kesmesi, tüketici harcamalarının yavaşlaması halinde fiyatlarda baskı hissedilebileceğini belirtiyor.
Fiyatlar daha yükselir mi?
Bu yılın sonlarında hakikat piyasalara yeni Amerikan pamuğu girmesiyle fiyatların 2022’de gevşeyebileceğini söyleyen Rabobank analistleri, meblağların son beş yıllık ortalama 0.8 doların üzerinde kalmaya devem edeceği varsayımında bulunuyor. Tradingeconomics tarafınca fiyat hareketleri ve uzman görüşleri doğrultusunda yapılan kestirimlerde gelecek 12 ay ortasında fiyatların 99 sent-1,0 dolar civarında olması öngörülüyor.
Pamuk vadeli süreç piyasası, 2009’dan beri en düşük fiyat olan 48.35 sentte tabanın görüldüğü Nisan 2020’den bu yana yükseliş trendindeydi. Pamuk vadeli süreçleri toparlanarak Nisan 2020 sonu itibariyle 50 sentin üzerine çıktı. Emtia, tıpkı yılın haziran ayında 60 sent düzeyini aştı. Ekim ve Kasım 2020’de ise 70 sent düzeyi aşılarak daha yüksek düzeyler görüldü. Ocak 2021’de, pamuk vadeli süreçleri 80 sentin üzerine çıkarak şubatta 90 sent üzerine gerçek bir hareketin önünü açtı. Şubat ile ağustos ayları içinde 80 sentin çabucak altı ve 90 sentin üzeri içinde konsolide olmanın akabinde, 20 Eylül civarı fiyatlar biraz sendeledi. Fakat pamuktaki düzeltme sadece bir gün sürdü ve fiyat yükselişe geçerek eylül sonunda 2011’den beri birinci defa 1 doları aştı. Pamuk vadeli süreçleri 2008 tabanı ile 2011 doruğu içinde sekiz katın üzerinde yükselerek 2,27 ile tarihi doruğuna ulaşmıştı. Bunun üretimi teşvik etmesiyle 2 dolar üzerinde bir fiyatın sürdürülemez olduğu görülmüş ve fiyat 2011’de bir daha 1 doların altına inerek orada kalmıştı.
Türkiye’nin net ithalatçı olması rekabet gücünü azaltıyor
Memleketler arası Pamuk İstişare Kurulu’nun (ICAC) 2020/21 dönemi iddialarına bakılırsa pamuk üretiminde uzun periyot önderi olan 7 ülke Hindistan, Çin, ABD, Brezilya, Pakistan, Türkiye ve Özbekistan. Bu ülkeler, global pamuk ekim alanlarının yaklaşık yüzde 77’sini, üretiminin yüzde 83’ünü oluşturuyor. Dünyada tüketilen pamuğun yaklaşık yüzde 82’sini Çin, Hindistan, Pakistan, Türkiye, Vietnam ve Bangladeş Kullanıyor. ICAC iddialarına göre Türkiye, 2020/21 döneminde dünyada pamuk ekim alanı istikametinden on birinci, ünite alandan elde edilen lif pamuk randımanı istikametinden dördüncü, pamuk üretim ölçüsü istikametinden yedinci, pamuk tüketimi tarafından beşinci, pamuk ithalatı istikametinden beşinci ülke. Türkiye’nin pamuk dalında zayıf tarafı pamuk üretiminin tüketimini karşılayamaması niçiniyle net pamuk ithalatçısı olması. Bu niçinle memleketler arası piyasalarda fiyatların yükselmesi rekabet gücünü olumsuz etkileyen bir durum olarak ortala çıkıyor.