Bertold Brecht’ deri mahvolan bir düğün ziyafetini ve harabeye dönmüş bir dünyayı resmetmek için kaleme aldığı yapıtı
Brecht’ in gençken, kabare şairi iken yazdığı Düğün oyununda, onun politik ve Marksist duruşunun ve düşüncelerinin birinci izlerini bulabiliriz.
Düğün’deki ziyafet sofrasının etrafında, yenik düşmüş bir Almanya’nın yırtıcı bir canavara dönüşecek nefretinin sinyallerini apaçık görürüz. Her şeye karşın bizler evleniriz, eğleniriz, pastanın mumlarını üfleriz…
Gülmeye devam ederiz…. Kim bilir kaç kişi düğün cümbüşünün ziyan olduğunu, fiyasko ile sonuçlandığını yaşadı….misafirler düğünden ayrılıp gittikten daha sonra, arbedeye dönüşmüş , temizleyip toplamak zorunda oldukları salonun karşısında kendilerini yalnız, çaresiz, mahvolmuş hissettiler lakin buna karşın yola devam etmek gerektiğini kabullendiler. Tıpatıp Dünya’da olan biten karışıklıkların karşısında yaptığımız üzere.
Münih 1919 Weimar Cumhuriyetinin kuruluş senelerı…
Küçük burjuvaziden bir kümenin düğün yemeği. Genç evliler, ailelerine ve yakın arkadaşlarına bir ziyafet hazırlamışlar.
Dışarıda enflasyon, işsizlik, adaletsizlik almış başını gidiyor lakin bu akşam düğüne eğlenmeye gelinmiş. Her şey gerektiği üzere büyük bir titizlikle hazırlanmış. Gelinle damat bu özel güne yaraşır şık kıyafetleri ortasında, yakın arkadaşları hoş konuşmalar hazırlamışlar… Görkemli bir masa kurulmuş… Gelinin babası savaş gazisi, subay kıyafetiyle masanın başında oturuyor… Anlattığı tuhaf ve tutarsız anılarını pek kimse dinlemiyor.
Damadın annesinin getireceği yemek beklenirken hayli lakin fazlaca içiliyor…en nihayetinde anne itinayla pişirdiği balığı sofraya getiriyor lakin konuklar balığa pek prestij etmiyorlar. Orkestra hayli hoş müzik yapıyor, herkes eğlenip dans ediyor, müziklere eşlik ediyor, gülüyor ve de daha epey içiliyor Konuklar birbirleriyle toplumsallaşmaya ve birbirlerine beğenilen görüyle yaklaşmaya dikkat ediyorlar.
Herkes elinden geldiğince bir bayram havası yaratmaya çalışıyor. Bütün bu eforlara karşın düğünün başarılı olması sıkıntı üzere görünüyor. Bir tarafta damadın bıçkın, arsız, zampara, yılışık dansçı arkadaşı, bir başka tarafta depresif bir koca ile klas görünmeye çalışan histerik karısı. Biraz ötede, hizmetçinin oğlunu baştan çıkarmaya çalışan gelinin kız kardeşi….yeni evlileri konuttaki mobilyalar için kutluyorlar, övgüler yağdırıyorlar… Her biri damadın el emeğiyle yapılmış.
Ama aniden ses tonları yükselmeye, sitemler uçuşmaya, iğneleyici espriler, ismi tenkitler duyulmaya, kıskançlık ve kötülük tohumları etrafa saçılmaya başlıyor. Evvel bir sandalye parçalanıyor, daha sonra diğer bir sandalye ve kanepe yere çöküyor, üç ayaklı devasa masa devriliyor ve damadın gururu, büyük emekle yaptığı dolap beş kesime bölünüyor. O güzelim ahenk, düzgün hislerle birlikte uçup gidiyor. Gelin ümitsiz, damadın gururu kırılmış, aşağılanmış. Damadın arkadaşı geline sarkıyor, utanç verici kıssalar anlatılmaya başlanıyor, kıskanç çiftler hengame etmeye devam ediyorlar.
Felaketler zinciri büyüdükçe büyüyor, nihayetinde yumruk yumruğa kadar geliniyor. Kimileri kendi sorunlarını bir kenara bırakıp, ortamı yumuşatmaya, ziyanları telafi etmeye çalışsa da nafile…düğünün feci bir kaosa gerçek gidişine mani olunamıyor. Kabalık, sıradanlık, iğrençlik, müstehcenlik, terbiyesizce hakaretler artarak devam ediyor. Birbirlerini yaralıyorlar, saldırıyorlar, taciz ediyorlar, birbirlerinden şüpheleniyorlar ve kabahati daima ötekine atarak acizliklerinde sıkışıp kalıyorlar.
Adeta bir şişenin içine, birbirlerini parçalarcasına yok etmek isteyen, tıpkı cinsten et obur zehirler yerleştirilmiş gibi…bu savaşta en büyük silah ise sözcükler…sıkıntıyı, utancı lisana getiren fakat başkasını susturmaya çalışan sözcükler.
Oyunun sonu ise, dekoru bilakis görmemizi sağlıyor: insanların yalnız kalınca, oburlarının gerisinden ne de rahat konuşup zalimce eleştirebildiğine şahit oluyoruz. Gelinle damat, tek başlarına inşa ettikleri mobilyalarla , kurdukları sade ve küçük konfor alanlarının darma duman olmasıyla, harabeye dönmüş bu meskende, düğünü, bekareti, dini vecibeleri, aile münasebetlerini, anne-oğul bağlarını yıktıktan ve bu kısıtlamalardan kurtulduktan daha sonra Adem ile Havva üzere tek başlarına kalıyorlar. Keyifli son üzere görünse de imaj yabanî ve yabani…
Oyunu sahneye koyan Olivier Mellor görkemli bir iş çıkarmış. Beklenmedik olaylar, özel ses efektleri , sürprizler, grotesk karakterler, keskin ürperten espriler. Mobilyalar bile kusursuz oyunculara dönüşmüş. Bedenler da mobilyalar üzere süratle hareket ederken , şehvet isteklerinin altında eziliyorlar. Sözcükler de havada süratle uçuşuyorlar ; o denli cehennemi bir döngü ki, seyircinin bile başı dönüyor.
Bu oyunda Brecht, insan alakalarının bayalığını sergiliyor… Bilhassa bu bayalığın şiddete ve haksızlığa dönüşmesiyle ilgileniyor. İnsanların birbirlerine davranışları ve birbirlerine hayatı nasıl zehir edebilecekleri üstüne duruyor. Bu oyunda aslında gülünecek bir şey yok lakin biz bir daha de gülüyoruz.
İşte Brecht’in ironisi burada gizli…aldatıcı mefkurelere bir başkaldırı ve de küçük burjuva sınıfına yapılan bir hiciv …tabii ki 30’lu yılların Almanya’sının tarihine yapılan bir seyahat. Küçük burjuva sınıfının Hitler’i iktidara getirmesi ve Brecht’in Marksizmle yakınlaşması. Ne Brecht bu oyunu yazdığında Marksistti ne de Hitler büyük kalabalıkların önderiydi. Lakin Brecht o senelerda sesini duyurmak için çabalamaya başlamıştı bile.
16 yaşındayken yazdığı “Üç Kuruşluk Opera” ile şöhret rüzgarını yakalayan Brecht, 1919 yılında , 21 yaşındayken “Düğün” oyununu kaleme aldı. İki Dünya savaşı aralığında, Alman toplumundaki kokuşmuş ve sertleşmiş sınıf çatışmalarını, bireylerin yoksullaşan toplumsal sınıflarında hayatta kalma çabalarını anlattı.
Düğün oyunu, Almanya’da 1926 yılında oynandı ve büyük bir skandal yarattı. Nazi Almanyasından kaçıp ABD’ ye sığınan Brecht yapıtlarının en mühimlerini (Arturo Ui, Galile’nin ömrü v.s) burada yazdı. Heydrich’in bir direnişçi komando tarafınca öldürülmesi üstüne kaleme aldığı “ Cellatlar da ölür” oyunu ününe ün kattı. Ne yazık ki, komünist fikirleri yüzünden ABD’yi terk etmek zorunda kaldı. Doğu Almanya’ya sığındı ve 54 yaşındayken 1956’da öldü.
Magalie Rigaill’in Almanca’dan uyarladığı ve Olivier Mellor’un sahneye koyduğu Düğün oyununu Amiens’li genç bir küme olan “ Compagnie de Berger” , “ Cartoucherie Théatre de l’Epée “ de epeyce büyük bir muvaffakiyetle oynadı ve muazzam alkış aldı.
Brecht’ in gençken, kabare şairi iken yazdığı Düğün oyununda, onun politik ve Marksist duruşunun ve düşüncelerinin birinci izlerini bulabiliriz.
Düğün’deki ziyafet sofrasının etrafında, yenik düşmüş bir Almanya’nın yırtıcı bir canavara dönüşecek nefretinin sinyallerini apaçık görürüz. Her şeye karşın bizler evleniriz, eğleniriz, pastanın mumlarını üfleriz…
Gülmeye devam ederiz…. Kim bilir kaç kişi düğün cümbüşünün ziyan olduğunu, fiyasko ile sonuçlandığını yaşadı….misafirler düğünden ayrılıp gittikten daha sonra, arbedeye dönüşmüş , temizleyip toplamak zorunda oldukları salonun karşısında kendilerini yalnız, çaresiz, mahvolmuş hissettiler lakin buna karşın yola devam etmek gerektiğini kabullendiler. Tıpatıp Dünya’da olan biten karışıklıkların karşısında yaptığımız üzere.
Münih 1919 Weimar Cumhuriyetinin kuruluş senelerı…
Küçük burjuvaziden bir kümenin düğün yemeği. Genç evliler, ailelerine ve yakın arkadaşlarına bir ziyafet hazırlamışlar.
Dışarıda enflasyon, işsizlik, adaletsizlik almış başını gidiyor lakin bu akşam düğüne eğlenmeye gelinmiş. Her şey gerektiği üzere büyük bir titizlikle hazırlanmış. Gelinle damat bu özel güne yaraşır şık kıyafetleri ortasında, yakın arkadaşları hoş konuşmalar hazırlamışlar… Görkemli bir masa kurulmuş… Gelinin babası savaş gazisi, subay kıyafetiyle masanın başında oturuyor… Anlattığı tuhaf ve tutarsız anılarını pek kimse dinlemiyor.
Damadın annesinin getireceği yemek beklenirken hayli lakin fazlaca içiliyor…en nihayetinde anne itinayla pişirdiği balığı sofraya getiriyor lakin konuklar balığa pek prestij etmiyorlar. Orkestra hayli hoş müzik yapıyor, herkes eğlenip dans ediyor, müziklere eşlik ediyor, gülüyor ve de daha epey içiliyor Konuklar birbirleriyle toplumsallaşmaya ve birbirlerine beğenilen görüyle yaklaşmaya dikkat ediyorlar.
Herkes elinden geldiğince bir bayram havası yaratmaya çalışıyor. Bütün bu eforlara karşın düğünün başarılı olması sıkıntı üzere görünüyor. Bir tarafta damadın bıçkın, arsız, zampara, yılışık dansçı arkadaşı, bir başka tarafta depresif bir koca ile klas görünmeye çalışan histerik karısı. Biraz ötede, hizmetçinin oğlunu baştan çıkarmaya çalışan gelinin kız kardeşi….yeni evlileri konuttaki mobilyalar için kutluyorlar, övgüler yağdırıyorlar… Her biri damadın el emeğiyle yapılmış.
Ama aniden ses tonları yükselmeye, sitemler uçuşmaya, iğneleyici espriler, ismi tenkitler duyulmaya, kıskançlık ve kötülük tohumları etrafa saçılmaya başlıyor. Evvel bir sandalye parçalanıyor, daha sonra diğer bir sandalye ve kanepe yere çöküyor, üç ayaklı devasa masa devriliyor ve damadın gururu, büyük emekle yaptığı dolap beş kesime bölünüyor. O güzelim ahenk, düzgün hislerle birlikte uçup gidiyor. Gelin ümitsiz, damadın gururu kırılmış, aşağılanmış. Damadın arkadaşı geline sarkıyor, utanç verici kıssalar anlatılmaya başlanıyor, kıskanç çiftler hengame etmeye devam ediyorlar.
Felaketler zinciri büyüdükçe büyüyor, nihayetinde yumruk yumruğa kadar geliniyor. Kimileri kendi sorunlarını bir kenara bırakıp, ortamı yumuşatmaya, ziyanları telafi etmeye çalışsa da nafile…düğünün feci bir kaosa gerçek gidişine mani olunamıyor. Kabalık, sıradanlık, iğrençlik, müstehcenlik, terbiyesizce hakaretler artarak devam ediyor. Birbirlerini yaralıyorlar, saldırıyorlar, taciz ediyorlar, birbirlerinden şüpheleniyorlar ve kabahati daima ötekine atarak acizliklerinde sıkışıp kalıyorlar.
Adeta bir şişenin içine, birbirlerini parçalarcasına yok etmek isteyen, tıpkı cinsten et obur zehirler yerleştirilmiş gibi…bu savaşta en büyük silah ise sözcükler…sıkıntıyı, utancı lisana getiren fakat başkasını susturmaya çalışan sözcükler.
Oyunun sonu ise, dekoru bilakis görmemizi sağlıyor: insanların yalnız kalınca, oburlarının gerisinden ne de rahat konuşup zalimce eleştirebildiğine şahit oluyoruz. Gelinle damat, tek başlarına inşa ettikleri mobilyalarla , kurdukları sade ve küçük konfor alanlarının darma duman olmasıyla, harabeye dönmüş bu meskende, düğünü, bekareti, dini vecibeleri, aile münasebetlerini, anne-oğul bağlarını yıktıktan ve bu kısıtlamalardan kurtulduktan daha sonra Adem ile Havva üzere tek başlarına kalıyorlar. Keyifli son üzere görünse de imaj yabanî ve yabani…
Oyunu sahneye koyan Olivier Mellor görkemli bir iş çıkarmış. Beklenmedik olaylar, özel ses efektleri , sürprizler, grotesk karakterler, keskin ürperten espriler. Mobilyalar bile kusursuz oyunculara dönüşmüş. Bedenler da mobilyalar üzere süratle hareket ederken , şehvet isteklerinin altında eziliyorlar. Sözcükler de havada süratle uçuşuyorlar ; o denli cehennemi bir döngü ki, seyircinin bile başı dönüyor.
Bu oyunda Brecht, insan alakalarının bayalığını sergiliyor… Bilhassa bu bayalığın şiddete ve haksızlığa dönüşmesiyle ilgileniyor. İnsanların birbirlerine davranışları ve birbirlerine hayatı nasıl zehir edebilecekleri üstüne duruyor. Bu oyunda aslında gülünecek bir şey yok lakin biz bir daha de gülüyoruz.
İşte Brecht’in ironisi burada gizli…aldatıcı mefkurelere bir başkaldırı ve de küçük burjuva sınıfına yapılan bir hiciv …tabii ki 30’lu yılların Almanya’sının tarihine yapılan bir seyahat. Küçük burjuva sınıfının Hitler’i iktidara getirmesi ve Brecht’in Marksizmle yakınlaşması. Ne Brecht bu oyunu yazdığında Marksistti ne de Hitler büyük kalabalıkların önderiydi. Lakin Brecht o senelerda sesini duyurmak için çabalamaya başlamıştı bile.
16 yaşındayken yazdığı “Üç Kuruşluk Opera” ile şöhret rüzgarını yakalayan Brecht, 1919 yılında , 21 yaşındayken “Düğün” oyununu kaleme aldı. İki Dünya savaşı aralığında, Alman toplumundaki kokuşmuş ve sertleşmiş sınıf çatışmalarını, bireylerin yoksullaşan toplumsal sınıflarında hayatta kalma çabalarını anlattı.
Düğün oyunu, Almanya’da 1926 yılında oynandı ve büyük bir skandal yarattı. Nazi Almanyasından kaçıp ABD’ ye sığınan Brecht yapıtlarının en mühimlerini (Arturo Ui, Galile’nin ömrü v.s) burada yazdı. Heydrich’in bir direnişçi komando tarafınca öldürülmesi üstüne kaleme aldığı “ Cellatlar da ölür” oyunu ününe ün kattı. Ne yazık ki, komünist fikirleri yüzünden ABD’yi terk etmek zorunda kaldı. Doğu Almanya’ya sığındı ve 54 yaşındayken 1956’da öldü.
Magalie Rigaill’in Almanca’dan uyarladığı ve Olivier Mellor’un sahneye koyduğu Düğün oyununu Amiens’li genç bir küme olan “ Compagnie de Berger” , “ Cartoucherie Théatre de l’Epée “ de epeyce büyük bir muvaffakiyetle oynadı ve muazzam alkış aldı.