Dünyanın en büyük çöllerinden biri olan Moğolistan’daki Gobi Çölü’nde yapılan araştırmalarda Altaylar ile Gobi içinde kültürel linklere şahit olan arkeolojik evraklara ulaşıldı.
Arkeolog ve müellif Prof. Dr. Semih Güneri başkanlığında, doktora öğrencileri Ahmet Bayburt ve Ayça Avcı’dan oluşan bilim ekibi 1995 yılından itibaren uygulanan ‘Orta Asya’da Türk Külçeşidinin Arkeolojik Kaynakları’ projesi kapsamında Gobi Çölü’nde çalışmalarını sürdürdü.
Rusya’daki Irkursk Devlet Üniversitesi’nde tarih fakültesinde çalışan Prof. Dr. Semih Güneri, çalışmalarda Türklere ilişkin kaya fotoğraflarının varlığıyla karşılaştıklarını, bölgede üst paleolitik çağ yani eski taş çağı yerleşim izlerine rastladıklarını söylemiş oldu.
Prof. Dr. Güneri, “Çöl bölgesinde bu cins erken yerleşme yerlerinin varlığı heyecan verici. ‘Bu topraklarda Türkçe konuşan halkların tarihi bu kadar erkene gidiyor olabilir mi?’ sorusuna karşılıklar arayacağız” dedi.
ÇİN-TÜRK İLİŞKİLERİ
Prof. Dr. Güneri, “Altay Dağları doruklarından itibaren geniş alanlara yayılan kaya fotoğraflarının çalışmalarını 13 yıllık araştırmalar sürecinde tamamladık. 2019 yılında Lena Irmağı bölgesi kaya fotoğraflarını çalıştık. Eksik modül Gobi’ydi. Bu yazın yürüttüğümüz çalışmalarla bu hususta önemli yol aldık. 2023 çalışmalarımızın sonunda Kuzey Asya Türk kaya fotoğrafları çalışmamızı tamamlamış olacağız” diye konuştu.
Güneri, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Gobi bölgesinde varsayımlarımızın epeyce ilerisinde petroglif kaydı yaptık. Altaylardan itibaren doğu-batı tarafta iki bin kilometre araya yayılan kaya fotoğraflarının Ulanbator’dan itibaren güneye yönelerek 700 kilometrelik çizgi üzerinde ağırlaştığını izledik. Bu çizgi paleolitikten itibaren Bozkır Kavimleri’nin Sarı Irmak uzunluklarına, Helan Dağları üzerinden Çin ovalarına yönelen akınları sırasında kullandıkları en işlek yoldur. Petrogliflerin yoğunluğu bunun en somut delilidir. Gobi üzerinden geçen bu petroglif çizgisinin Çin (İç Moğolistan) tarafındaki uzantısını 2013 Çin Halk Cumhuriyeti araştırmalarımız sırasında izlemiştik.”
“İKİ MAMUT FİGÜRÜ VE ÜÇ YENİ PALEOLİTİK YERLEŞİM YERİ BULUNDU”
Çalışma şartlarının ağır olması niçiniyle araştırmacılar tarafınca ilgi gösterilmeyen Gobi Çölü’nde daha evvel birkaç araştırma yapıldığını söz eden Prof. Dr. Güneri, Türk bilim grubunun uzun vadeli çalışmalarının bir kesimi olması bakımından bu araştırmaların manalı olduğunu söylemiş oldu.
Prof. Dr. Güneri, “Gobi bölgesi araştırmalarımız sırasında biri mağara ortasında ikisi açık alanda üç yeni paleolitik yerleşme yeri saptadık. Topladığımız, incelediğimiz taş alet örnekleri M.Ö. 15000-12000 ortasını işaret ediyor. Sürpriz buluntu ise Gurvan Sayhan Uul bölgesinde bulduğumuz iki mamut figürüdür. Son üst paleolitik çağda (yukarıda verilen tarihlerin sonunda) jenerasyonu tükenen bu iri memelilere ilişkin kaya fotoğrafları üst paleolitik çağı tarihleyen en enteresan tasvirlerdir. Toplamda bu cins erken arkeolojik bulguların bölgedeki mevcudiyeti araştırmalarımızı gelecek yıldan itibaren Gobi bölgesine kaydırmamızı gerektirmiştir” dedi. (DHA)
Arkeolog ve müellif Prof. Dr. Semih Güneri başkanlığında, doktora öğrencileri Ahmet Bayburt ve Ayça Avcı’dan oluşan bilim ekibi 1995 yılından itibaren uygulanan ‘Orta Asya’da Türk Külçeşidinin Arkeolojik Kaynakları’ projesi kapsamında Gobi Çölü’nde çalışmalarını sürdürdü.
Rusya’daki Irkursk Devlet Üniversitesi’nde tarih fakültesinde çalışan Prof. Dr. Semih Güneri, çalışmalarda Türklere ilişkin kaya fotoğraflarının varlığıyla karşılaştıklarını, bölgede üst paleolitik çağ yani eski taş çağı yerleşim izlerine rastladıklarını söylemiş oldu.
Prof. Dr. Güneri, “Çöl bölgesinde bu cins erken yerleşme yerlerinin varlığı heyecan verici. ‘Bu topraklarda Türkçe konuşan halkların tarihi bu kadar erkene gidiyor olabilir mi?’ sorusuna karşılıklar arayacağız” dedi.
ÇİN-TÜRK İLİŞKİLERİ
Prof. Dr. Güneri, “Altay Dağları doruklarından itibaren geniş alanlara yayılan kaya fotoğraflarının çalışmalarını 13 yıllık araştırmalar sürecinde tamamladık. 2019 yılında Lena Irmağı bölgesi kaya fotoğraflarını çalıştık. Eksik modül Gobi’ydi. Bu yazın yürüttüğümüz çalışmalarla bu hususta önemli yol aldık. 2023 çalışmalarımızın sonunda Kuzey Asya Türk kaya fotoğrafları çalışmamızı tamamlamış olacağız” diye konuştu.
Güneri, kelamlarına şu biçimde devam etti: “Gobi bölgesinde varsayımlarımızın epeyce ilerisinde petroglif kaydı yaptık. Altaylardan itibaren doğu-batı tarafta iki bin kilometre araya yayılan kaya fotoğraflarının Ulanbator’dan itibaren güneye yönelerek 700 kilometrelik çizgi üzerinde ağırlaştığını izledik. Bu çizgi paleolitikten itibaren Bozkır Kavimleri’nin Sarı Irmak uzunluklarına, Helan Dağları üzerinden Çin ovalarına yönelen akınları sırasında kullandıkları en işlek yoldur. Petrogliflerin yoğunluğu bunun en somut delilidir. Gobi üzerinden geçen bu petroglif çizgisinin Çin (İç Moğolistan) tarafındaki uzantısını 2013 Çin Halk Cumhuriyeti araştırmalarımız sırasında izlemiştik.”
“İKİ MAMUT FİGÜRÜ VE ÜÇ YENİ PALEOLİTİK YERLEŞİM YERİ BULUNDU”
Çalışma şartlarının ağır olması niçiniyle araştırmacılar tarafınca ilgi gösterilmeyen Gobi Çölü’nde daha evvel birkaç araştırma yapıldığını söz eden Prof. Dr. Güneri, Türk bilim grubunun uzun vadeli çalışmalarının bir kesimi olması bakımından bu araştırmaların manalı olduğunu söylemiş oldu.
Prof. Dr. Güneri, “Gobi bölgesi araştırmalarımız sırasında biri mağara ortasında ikisi açık alanda üç yeni paleolitik yerleşme yeri saptadık. Topladığımız, incelediğimiz taş alet örnekleri M.Ö. 15000-12000 ortasını işaret ediyor. Sürpriz buluntu ise Gurvan Sayhan Uul bölgesinde bulduğumuz iki mamut figürüdür. Son üst paleolitik çağda (yukarıda verilen tarihlerin sonunda) jenerasyonu tükenen bu iri memelilere ilişkin kaya fotoğrafları üst paleolitik çağı tarihleyen en enteresan tasvirlerdir. Toplamda bu cins erken arkeolojik bulguların bölgedeki mevcudiyeti araştırmalarımızı gelecek yıldan itibaren Gobi bölgesine kaydırmamızı gerektirmiştir” dedi. (DHA)