Uluslararası Türk Akademisi ile Moğol Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü işbirliğinde Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde yürütülen bilimsel hafriyat çalışmaları kararında Göktürk Devleti’nin hükümdarları Bilge Kağan ve Kül Tigin’in babası İlteriş Kağan’ın külliyesi ile yazıtı keşfedildi.
Uluslararası Türk Akademisi Lideri Darhan Kıdırali, 2019’da Moğolistan’ın Arkeoloji Enstitüsü uzmanlarıyla Ötüken bölgesindeki Nomgon Ovası’nda ortaklaşa başlattıkları hafriyat çalışmalarının muvaffakiyetle sonuçlandığını söylemiş oldu:
“Anıt metninden elde edilen bilgilere dayanarak, Nomgon külliyesinin Göktürk Kağanlığını bir daha canlandıran Kül Tigin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan’a ithaf edildiği kararına varılmıştır. Ayrıyeten bu külliye, ‘Türk’ isminin birinci defa geçtiği Göktürk periyodunun en eski yazılı anıtı olarak kabul edilmektedir.”
12 SATIRLIK ESKİ TÜRK YAZISI BULUNUYOR
Kıdırali, batıdan doğuya oval formda inşa edilen külliyenin toplamda 49 metrekare alandan oluştuğunu söz etti:
“Külliyenin etrafına hendek kazılmış ve buradan toprak yığılarak bir kale inşa edilmiş. Külliyenin batı tarafında, alanın ortasına delikli taştan bir küp (sunak), taştan insan figürleri, iki yavrusu olan aslan heykeli ve iki koyun heykeli bulunmaktadır.”
Bunun yanı sıra külliyenin kapısında 51 balbal taşın sırayla yerleştirildiğini kaydeden Kıdırali, bunlar içinde 5 balbal taşından Aşina ailesine ilişkin “dağ keçisi” sembolünün tespit edildiği bilgisini paylaştı.
Kıdırali, ayrıyeten külliye ortasında bir ibadet yerinin olduğunu kanıtlayan tuğla kalıntıları ile patika üzerine serilen kil kaplamanın da bulunduğunu lisana getirdi:
“İbadet yerinin önünde yazıtın üst kısmı ve kaplumbağa halindeki temeli keşfedildi. Bulunan yapıtın iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı, üçüncü yüzünde ise eski Soğd yazısı bulunmaktadır. Keşfe katılan bilim insanları, anıtın metninden ‘Tanrı’, ‘Türk’, ‘Kutluk’, ‘Tümen’ üzere bir dizi söz tespit etti.”
“GÖKTÜRK DEVLETİ İÇİN KIYMETLİ BİR ANIT”
Kıdırali, İlteriş Kağan’ın Nomgon külliyesinin genel olarak oğulları Bilge Kağan ve Kül Tigin’in anıtlarına benzediğini söylemiş oldu.
Nomgon’daki İlteriş Kağan yazıtının üst tarafında bedeni ejderha formunda iki kurt başı simgelendiğini lisana getirdi:
“Taspar Kağan, Bilge Kağan, Kül Tigin ve öbür anıtların zirvesine de bu tıp kağanlık simgeleri olan ejderha biçimli kurt başlı bir biçimin çizildiği bilinmektedir. Nomgon anıtının, Orhun anıtları üzere Göktürk devleti için değerli bir anıt olduğu anlaşılmaktadır.”
TANITIMI YAPILACAK
Kıdırali, Milletlerarası Türk Akademisi olarak Nomgon hafriyat sonuçları ile ilgili bilimsel kitap hazırlayacaklarını ve tanıtımını ise tüm Türk devletlerinin başşehirlerinde yapmayı planladıklarını belirterek, “Moğolistan’daki Göktürk periyoduna ilişkin anıtların hafriyatları gelecekte de devam edecek” diye konuştu. (AA)
Uluslararası Türk Akademisi Lideri Darhan Kıdırali, 2019’da Moğolistan’ın Arkeoloji Enstitüsü uzmanlarıyla Ötüken bölgesindeki Nomgon Ovası’nda ortaklaşa başlattıkları hafriyat çalışmalarının muvaffakiyetle sonuçlandığını söylemiş oldu:
“Anıt metninden elde edilen bilgilere dayanarak, Nomgon külliyesinin Göktürk Kağanlığını bir daha canlandıran Kül Tigin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan’a ithaf edildiği kararına varılmıştır. Ayrıyeten bu külliye, ‘Türk’ isminin birinci defa geçtiği Göktürk periyodunun en eski yazılı anıtı olarak kabul edilmektedir.”
12 SATIRLIK ESKİ TÜRK YAZISI BULUNUYOR
Kıdırali, batıdan doğuya oval formda inşa edilen külliyenin toplamda 49 metrekare alandan oluştuğunu söz etti:
“Külliyenin etrafına hendek kazılmış ve buradan toprak yığılarak bir kale inşa edilmiş. Külliyenin batı tarafında, alanın ortasına delikli taştan bir küp (sunak), taştan insan figürleri, iki yavrusu olan aslan heykeli ve iki koyun heykeli bulunmaktadır.”
Bunun yanı sıra külliyenin kapısında 51 balbal taşın sırayla yerleştirildiğini kaydeden Kıdırali, bunlar içinde 5 balbal taşından Aşina ailesine ilişkin “dağ keçisi” sembolünün tespit edildiği bilgisini paylaştı.
Kıdırali, ayrıyeten külliye ortasında bir ibadet yerinin olduğunu kanıtlayan tuğla kalıntıları ile patika üzerine serilen kil kaplamanın da bulunduğunu lisana getirdi:
“İbadet yerinin önünde yazıtın üst kısmı ve kaplumbağa halindeki temeli keşfedildi. Bulunan yapıtın iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı, üçüncü yüzünde ise eski Soğd yazısı bulunmaktadır. Keşfe katılan bilim insanları, anıtın metninden ‘Tanrı’, ‘Türk’, ‘Kutluk’, ‘Tümen’ üzere bir dizi söz tespit etti.”
“GÖKTÜRK DEVLETİ İÇİN KIYMETLİ BİR ANIT”
Kıdırali, İlteriş Kağan’ın Nomgon külliyesinin genel olarak oğulları Bilge Kağan ve Kül Tigin’in anıtlarına benzediğini söylemiş oldu.
Nomgon’daki İlteriş Kağan yazıtının üst tarafında bedeni ejderha formunda iki kurt başı simgelendiğini lisana getirdi:
“Taspar Kağan, Bilge Kağan, Kül Tigin ve öbür anıtların zirvesine de bu tıp kağanlık simgeleri olan ejderha biçimli kurt başlı bir biçimin çizildiği bilinmektedir. Nomgon anıtının, Orhun anıtları üzere Göktürk devleti için değerli bir anıt olduğu anlaşılmaktadır.”
TANITIMI YAPILACAK
Kıdırali, Milletlerarası Türk Akademisi olarak Nomgon hafriyat sonuçları ile ilgili bilimsel kitap hazırlayacaklarını ve tanıtımını ise tüm Türk devletlerinin başşehirlerinde yapmayı planladıklarını belirterek, “Moğolistan’daki Göktürk periyoduna ilişkin anıtların hafriyatları gelecekte de devam edecek” diye konuştu. (AA)