Seyircinin, bir tiyatro oyununda yaşayabileceği nadir tecrübelerden biri… Etkileyici, vakitsiz, temelli, milimetrik çalışılmış bir baş yapıt.
Tilda TEZMAN
Sekiz erkek oyuncunun yorumladığı ve İtalyan Alessandro Serra’nın sahnelediği Macbettu, hoşluğu ve derinliğiyle büyülüyor ve tepe yapıyor. Alessandro Serra ve grubu William Shakespeare’in, Macbeth oyununu Sardunya topraklarına uyarlamışlar.
Bu oyun bir tabir ve beden estetiği mükemmeli.
Oyunun ilahileri, müzikleri, diyalogları Sardunya dilinde… (Sahnenin iki yanından çeviriler akıyor.) Cümbüşle dehşetin bir birine karıştığı şaşırtan karnavalların ve değişik ritüellerin yaşandığı Sardunya’nın antik ve alışılmadık topraklarına uyarlanmış bu eser, Shakespeare‘in tiyatrosuna sadık kalarak, sadece erkek oyuncular tarafınca sahneleniyor.
Sardunya’nın kırsalında, Barbagia’da, ürkütücü ahşap masklarla dolaşan Mamuthones kabilesi, bu oyunu sahneye koyan Alessandro Serra‘ya ilham vermiş. Serra’ya göre bu ahşap masklı kabile, tabiatın gücünü ve kuvvetini ortaya çıkarıyor. beraberinde sahnede enfes bir “yürüyen orman” sergileniyor.
Sahneleme tekniği kuvvetli, arkaik bir enerjiyi ortaya seriyor. Bu kuvvetli güç, kah karanlık kah aydınlık, kimi vakit hayvani kimi vakit ruhani… Serra, bu tezatların ortasına o denli bir derinlemesine iniyor ki, insani paradoksları bir bir ortaya çıkarıyor… Ve insanoğlunun en harikasını de en beterini de yapabileceğini, uygunlukla berbatlığın iç içe olabileceğini vurguluyor. Oyun, net bir biçimde insanoğlunun iktidara olan tutkusunu ve ruhsal kırılganlığını vurguluyor.
Cadılar, Macbeth’e “Taht seni bekliyor” diye fısıldıyor.
Macbeth, cadıların bu kehaneti üzerine büyük bir kaosun içine sürükleniyor ve ihanet ile cinayetler de peş peşe geliyor. Çiğnenen kurallarla, bu değişimin tesirleri vücutlara ve ruhlara kazınıyor.
“Oluk üzere akan bu kan, küçücük bir elin ortasında hapsolmuş. ”Kahraman savaşçı Macbettu, aldatıcı ve hayali bir geleceğe hakikat kendini sürüklerken, elinde var olan hazinelerin bedelini unutuveriyor. Yaşlı kral Duncan’ı öldürmeye tereddüt ederken, uzun uzunluklu ve upuzun gür saçlı Lady Macbeth, kocasının kel başını, adeta içine bir zehir akıtırcasına okşayıp öpüyor ve onu ikna ediyor.
Hükümdarı öldüren Macbeth tahta çıkar, daha sonrasında uyuyamamaya başlar, kendini yalnızlığına hapseder ve azap çekmeye devam eder. İşte bu travmatik atmosfer, oyunda harika bir dakiklikle işlenmiş, tasarlanmış ve enfes bir alana dönüştürülmüş. Bu olağan üstü alana, bedenlerin ve seslerin gücü ve yeteneği ustalıkla can veriyor.
Sahneler, yarı çıplak altı aç insanın yerlerde dört ayak üstünde sürünerek, parçalarcasına yedikleri ürpertici domuz etlerinden, güçlü bir ziyafete, hükümdarın katledilişinden, Macduff ailesine, ahenkli geçişlerle devam ediyor.
Kehanete nazaran Macbeth, fakat orman hareket ederse yenilecektir… Ve ormanların yarım şeytan-yarım hayvan görünümündeki masklı yaratıkları hareket etmeye başlar ve yürüyen ağaçları çağrıştıran bir görünüm ortaya çıkar. Muzip, afacan, fantastik, sinsi cadılar seyirciyi bir yandan eğlendirirken, başka yandan da dehşet ve dehşet anlarına bir panzehir görevi görüyor.
Büyük metal plakalar sahne gerisine yerleştirilmiş. Oyuncular bu metallere vurarak fırtına sesi çıkarıyor; bu ses eziyet ve acıların başlangıcı.
Işık fazlaca loş, o denli ki formlar bariz değil, fazlacaça gölge oyunları dikkat çekiyor. Sahnenin üstü toz ile örtülü, cadılar teker teker sahneye geliyorlar; her biri yerlere kadar siyah cübbeleri ortasında, iki büklüm, bürlesk bir lokomotifi andırıyorlar.
Sahneler bir biri arkasına akarken, karakterlerle tanışıyoruz: Macbeth kısa uzunluklu, tıknaz ve kel. Kral kelli felli, heybetli. Öbür karakterler de kuvvetli güçlü, güzel ve hepsi sakallı. Herkes Sardunya lisanında konuşuyor. Bu Akdeniz lisanı, Shakespeare’in tekstiyle epeyce güzel ahenk sağlıyor. Oyuncuların vücut lisanı fazlaca şiirsel, adeta dans edercesine hareket ediyorlar, ritim hiç bozulmuyor; hicivden şok eden anlara geçişler epeyce başarılı , olağanüstü bir koreografi…
Shakespeare’in Macbeth’ indeki İskoçyalı orta çağ dere beyefendileri, bu oyunda, Sardunyalı mafya önderlerine dönüşmüş ; ancak İskoçyalısı olsun Sardunyalısı olsun, hepsi zalim, hepsi yozlaşmış ve çürümüş.
Grotowski eğitimi almış Alessandro Serra organik bir tiyatroya imza atmış. Teatropersona kümesinin kurucusu Serra, Macbettu’yu sahnelerken Sardunya’nın ruhunu da sahneye taşımayı başarmış; kullanılan antika müzik aletleri, çıngırakları, hayvan derileri ve boynuzların uğultusu bu karanlık ortama epeyce âlâ ahenk sağlamış.
Etkileyen mimikler ve ses tonlamaları, Dyonisos (şarap ve tiyatro Yaradanı ) göndermeleri , danslarla müziklerin kesin dakikliği, karamsar masklar, kan, kırmızı şarap ve insanoğlunun ehlileştirdiği tabiatın güçleri seyirciyi mest ediyor.
Klasik yapıtları tiyatroya taşımak bir duruştur. Kültür birikiminin içine demir atıp onu yücelten bir hafızadır. İşte İtalyan direktör Alessandro Serra‘nın muvaffakiyetinin hoşluğu burada zımnî: Macbeth’i Sardunya patentli bir kazanın içine sokup, Macbettu olarak dışarı çıkarmış.
Paris’in, bana göre, en hoş tiyatrosu olan “Bouffes du Nord“ , bu yapım için biçilmiş kaftandı. Peter Brook’un kurduğu ve senelerca yönettiği bu tiyatro, eskitilmiş aş boyalı duvarları, kolonları, işlemeli tavanları ve geniş sahnesiyle , konut sahipliği yaptığı bu şiirsel oyuna dramatik bir ruh katmış.
Tilda TEZMAN
Sekiz erkek oyuncunun yorumladığı ve İtalyan Alessandro Serra’nın sahnelediği Macbettu, hoşluğu ve derinliğiyle büyülüyor ve tepe yapıyor. Alessandro Serra ve grubu William Shakespeare’in, Macbeth oyununu Sardunya topraklarına uyarlamışlar.
Bu oyun bir tabir ve beden estetiği mükemmeli.
Oyunun ilahileri, müzikleri, diyalogları Sardunya dilinde… (Sahnenin iki yanından çeviriler akıyor.) Cümbüşle dehşetin bir birine karıştığı şaşırtan karnavalların ve değişik ritüellerin yaşandığı Sardunya’nın antik ve alışılmadık topraklarına uyarlanmış bu eser, Shakespeare‘in tiyatrosuna sadık kalarak, sadece erkek oyuncular tarafınca sahneleniyor.
Sardunya’nın kırsalında, Barbagia’da, ürkütücü ahşap masklarla dolaşan Mamuthones kabilesi, bu oyunu sahneye koyan Alessandro Serra‘ya ilham vermiş. Serra’ya göre bu ahşap masklı kabile, tabiatın gücünü ve kuvvetini ortaya çıkarıyor. beraberinde sahnede enfes bir “yürüyen orman” sergileniyor.
Sahneleme tekniği kuvvetli, arkaik bir enerjiyi ortaya seriyor. Bu kuvvetli güç, kah karanlık kah aydınlık, kimi vakit hayvani kimi vakit ruhani… Serra, bu tezatların ortasına o denli bir derinlemesine iniyor ki, insani paradoksları bir bir ortaya çıkarıyor… Ve insanoğlunun en harikasını de en beterini de yapabileceğini, uygunlukla berbatlığın iç içe olabileceğini vurguluyor. Oyun, net bir biçimde insanoğlunun iktidara olan tutkusunu ve ruhsal kırılganlığını vurguluyor.
Cadılar, Macbeth’e “Taht seni bekliyor” diye fısıldıyor.
Macbeth, cadıların bu kehaneti üzerine büyük bir kaosun içine sürükleniyor ve ihanet ile cinayetler de peş peşe geliyor. Çiğnenen kurallarla, bu değişimin tesirleri vücutlara ve ruhlara kazınıyor.
“Oluk üzere akan bu kan, küçücük bir elin ortasında hapsolmuş. ”Kahraman savaşçı Macbettu, aldatıcı ve hayali bir geleceğe hakikat kendini sürüklerken, elinde var olan hazinelerin bedelini unutuveriyor. Yaşlı kral Duncan’ı öldürmeye tereddüt ederken, uzun uzunluklu ve upuzun gür saçlı Lady Macbeth, kocasının kel başını, adeta içine bir zehir akıtırcasına okşayıp öpüyor ve onu ikna ediyor.
Hükümdarı öldüren Macbeth tahta çıkar, daha sonrasında uyuyamamaya başlar, kendini yalnızlığına hapseder ve azap çekmeye devam eder. İşte bu travmatik atmosfer, oyunda harika bir dakiklikle işlenmiş, tasarlanmış ve enfes bir alana dönüştürülmüş. Bu olağan üstü alana, bedenlerin ve seslerin gücü ve yeteneği ustalıkla can veriyor.
Sahneler, yarı çıplak altı aç insanın yerlerde dört ayak üstünde sürünerek, parçalarcasına yedikleri ürpertici domuz etlerinden, güçlü bir ziyafete, hükümdarın katledilişinden, Macduff ailesine, ahenkli geçişlerle devam ediyor.
Kehanete nazaran Macbeth, fakat orman hareket ederse yenilecektir… Ve ormanların yarım şeytan-yarım hayvan görünümündeki masklı yaratıkları hareket etmeye başlar ve yürüyen ağaçları çağrıştıran bir görünüm ortaya çıkar. Muzip, afacan, fantastik, sinsi cadılar seyirciyi bir yandan eğlendirirken, başka yandan da dehşet ve dehşet anlarına bir panzehir görevi görüyor.
Büyük metal plakalar sahne gerisine yerleştirilmiş. Oyuncular bu metallere vurarak fırtına sesi çıkarıyor; bu ses eziyet ve acıların başlangıcı.
Işık fazlaca loş, o denli ki formlar bariz değil, fazlacaça gölge oyunları dikkat çekiyor. Sahnenin üstü toz ile örtülü, cadılar teker teker sahneye geliyorlar; her biri yerlere kadar siyah cübbeleri ortasında, iki büklüm, bürlesk bir lokomotifi andırıyorlar.
Sahneler bir biri arkasına akarken, karakterlerle tanışıyoruz: Macbeth kısa uzunluklu, tıknaz ve kel. Kral kelli felli, heybetli. Öbür karakterler de kuvvetli güçlü, güzel ve hepsi sakallı. Herkes Sardunya lisanında konuşuyor. Bu Akdeniz lisanı, Shakespeare’in tekstiyle epeyce güzel ahenk sağlıyor. Oyuncuların vücut lisanı fazlaca şiirsel, adeta dans edercesine hareket ediyorlar, ritim hiç bozulmuyor; hicivden şok eden anlara geçişler epeyce başarılı , olağanüstü bir koreografi…
Shakespeare’in Macbeth’ indeki İskoçyalı orta çağ dere beyefendileri, bu oyunda, Sardunyalı mafya önderlerine dönüşmüş ; ancak İskoçyalısı olsun Sardunyalısı olsun, hepsi zalim, hepsi yozlaşmış ve çürümüş.
Grotowski eğitimi almış Alessandro Serra organik bir tiyatroya imza atmış. Teatropersona kümesinin kurucusu Serra, Macbettu’yu sahnelerken Sardunya’nın ruhunu da sahneye taşımayı başarmış; kullanılan antika müzik aletleri, çıngırakları, hayvan derileri ve boynuzların uğultusu bu karanlık ortama epeyce âlâ ahenk sağlamış.
Etkileyen mimikler ve ses tonlamaları, Dyonisos (şarap ve tiyatro Yaradanı ) göndermeleri , danslarla müziklerin kesin dakikliği, karamsar masklar, kan, kırmızı şarap ve insanoğlunun ehlileştirdiği tabiatın güçleri seyirciyi mest ediyor.
Klasik yapıtları tiyatroya taşımak bir duruştur. Kültür birikiminin içine demir atıp onu yücelten bir hafızadır. İşte İtalyan direktör Alessandro Serra‘nın muvaffakiyetinin hoşluğu burada zımnî: Macbeth’i Sardunya patentli bir kazanın içine sokup, Macbettu olarak dışarı çıkarmış.
Paris’in, bana göre, en hoş tiyatrosu olan “Bouffes du Nord“ , bu yapım için biçilmiş kaftandı. Peter Brook’un kurduğu ve senelerca yönettiği bu tiyatro, eskitilmiş aş boyalı duvarları, kolonları, işlemeli tavanları ve geniş sahnesiyle , konut sahipliği yaptığı bu şiirsel oyuna dramatik bir ruh katmış.