semaver
New member
Evrim KÜÇÜK
Dünya hala pandeminin ekonomik ve toplumsal neticeleriyla çaba ediyor. COVID-19 üretim ve talep istikrarlarını bir daha şekillendirdi ve emtia piyasalarının istikametini tayin etti. 2021’de dünyada tarım eserleri fiyatları yüzde 20’den çok arttı. Yeni yıl kapıda ve meblağların 2022’de istikametinin nereye gideceği merak konusu. Finans kuruluşlarına nazaran ziraî emtia fiyatlarının pandemi öncesi düzeylere dönmesi mümkün görünmüyor. 2022’de bilhassa mısır, kakao ve şeker meblağlarında sert yükselişlerin sürebileceği iddia ediliyor. Buğday ve palm yağı da üst istikametli baskı altında kalmaya devam edecek eserler içinde gösteriliyor.
Pandemi kaynaklı arz-talep değişimlerinin yanında fiyatları biroldukca faktörün tesiri altında. Biroldukça coğrafyada çok yağışlar, kuraklık ya da don üzere hava olayları mahsulü vurdu. Güç maliyetindeki artış, biyoyakıt talebindeki büyüme, gübre fiyatlarındaki rekor düzeyler, işgücü kasveti fiyatların son yılların en yüksek düzeylere yükselmesine niye oldu. Yükselen fiyatların artırdığı panik alımlar ve stok tutma eğilimi de meblağları besledi. Bu durum nakliye fiyatlarındaki artışla aslına bakarsan gerilim altındaki tedarik zincirleri üstündeki baskıyı artırdı. Tarım bankacılığı uzmanı Rabobank, ‘Tarımsal Emtia Piyasaları Görünümü 2022’ raporunda besin fiyatlarının yeni yılda pandemi öncesine dönmesinin mümkün görünmediğini söylüyor.
Bankanın raporunda, “2022’de COVID kaynaklı kısıtlamalar azalacak ama ziraî emtia meblağlarında normalleşmeden uzak bir görünüm var. Bu alandaki enflasyon ‘geçici’ değil. Biroldukca ziraî emtia yeni yıla düşük stokla giriyor, bu da piyasalarda volatiliteye yol açacaktır” deniliyor. Raporda, emtia meblağlarının enflasyon tarafınca desteklenmesi niçiniyle, besin meblağlarının 2022’de beş yahut on yıllık ortalamalara geri dönmesinin mümkün görülmediği söz ediliyor.
La Nina, artan maliyetler ve ihracat kısıtlamaları bir daha gündemde
2022’de tarım piyasalarının görünümünü şekillendirebilecek gelişmeler raporda şu biçimde özetleniyor:
● ABD: Yeni yılda ABD’nin kuzey ve orta kısımlarında beklenen kuraklık ile yüksek gübre maliyetlerinin olumsuz tesirleri bir ortaya gelerek buğday ve mısır üretimini azaltabilir. Artan biyodizel ve etanol talebi de soya yağı ve mısır arzı üzerinde baskı yaratabilir.
● Avrupa: Düşük buğday stokları ve artan girdi maliyetleri, en büyük tahıl ihracatçılarından Avrupa’nın satışlarını kısıtlayabilir.
● Rusya: Buğdayda ‘süper güç’ olarak tanımlanan ülkedeki ihracat vergileri yurtdışı satışları üzerinde baskı yaratarak yüksek fiyatları dizginlemek için arz dayanağı sağlanmasını engelleyebilir.
● Çin: Ülkenin dev tahıl ithalatının devam etmesi ve global arz üzerinde baskı oluşturmaya devam etmesi bekleniyor.
● Brezilya ve Arjantin: Bu ülkelerin güney kesitlerine kuraklık getiren La Nina hava olayı bir daha devrede. La Nina; Brezilya ile Arjantin’de soya fasulyesi, mısır, pamuk, şeker ve kahve üzere mamüllerin için risk yaratıyor.
●Afrika ve Ortadoğu: Besin enflasyonu Afrika ve Ortadoğu ülkeleri için önemli bir hal almaya başladı. Bu bölgelerde toplumsal huzursuz mümkünlüğü güçleniyor.
Ziraî mamüllerin 2022 görünümü
■ Buğday: ABD’de üretimin La Nina baskısı hissetmesi ve Rusya’da üretimin yüksek ihracat vergisi niçiniyle baskılanması fiyatlara yükseliş olarak yansıyabilir. Öteki taraftan Arjantin de iç piyasada fiyatları dizginlemek gayesiyle buğday ihracatına vergiyi gündemine alabilir. Ayrıyeten petrol ihracatından elde ettiği gelirleri artan Ortadoğu ülkeleri alımlarını artırabilir. bu biçimde bir senaryoda buğday meblağları 2022’de kile başına 10 dolara çıkabilir.
■ Mısır: CBOT’da mısır meblağlarının, bu yıla nazaran daha ölçülü olmakla bir arada, 2022’de yükselmesi bekleniyor. ABD’nin akabinde ikinci büyük ihracatçı Brezilya’da üretimin yıllık bazda yüzde 18 gerilemesi, 2022’nin birinci yarısında talebin karşılanmasını güçleştirebilir. meblağların 2022’de kile başına 6.50 dolara yakın seyretmesi beklenebilir.
■ Palm yağı: 2021/22’de bitkisel yağ piyasası açık vermeyi sürdürecek. Bu da yeni yılda palm yağı meblağlarını destekleyecek. fiyatların 2021’e nazaran yüzde artarak ton başına 4.425 dolardan süreç görmesini bekliyoruz. Lakin en önemli üreticiler Malezya’da işgücü düşüncesinin büyümesi ve Endonezya’da biyodizel tüketiminin artması halinde fiyatların ortalama 5.225 tona çıkması mümkün.
■ Soya: 2021’deki büyük rallinin 2022’de yenidenlanması beklenmiyor. fiyatların aslına bakarsanız çok yüksek düzeylere gelmiş olması, talebin yavaşlaması fiyatlarda yeni bir sıçramayı engelleyebilir. Temel senaryo fiyatların 2022’de kile başına 12.50 dolar ile 13.00 dolar içinde seyretmesi. Fiyatlar için en kıymetli tetikçi La Nina olabilir. Üretimin La Nina tarafınca baskılanması halinde 14.25 dolara hakikat çıkış yaşanabilir.
■ Kahve: 2020/21 periyodunda 13 milyon çuval fazla veren global kahve piyasasında 2021/22 döneminde 5.2 milyon çuval açık oluştu. Yani verilen açık, verilen çokdan daha ölçülü. Bu yıl yaşanan fiyat artışlarının üretim badiresinden çok konteyner sıkışıklığına karşı önlem olarak panik alımlarının bir kararı olduğunu düşünüyoruz. Brezilya’nın üretiminin 2023/34 devrine kadar baskı altında kalabilir lakin artan fiyatlardan yaralanmak isteyen Kolombiya üzere ülkelerin üretimindeki artış temel senaryomuza bakılırsa fiyatları 2022 sonunda pound başına 1.66 dolarda tutacak. Fakat yüksek gübre maliyetleri ve La Nina’nın üretimi baltaladığı senaryoda fiyatlar 2022 ortasında 2.50 dolar civarında öngörülüyor.
■ Kakao: Bu piyasada azalan üretime rağmen artan talep var. Fiyatlarda gelecek 12 ayda fiyatlar üst taraflı hareket edebilir. 2021/22’de global kakao piyasasında 128 bin ton açık bekliyoruz. 2022/23’de ise talep tarafında nakliye meselelerinin hafifçel emesiyle yüzde 2.3 artış görülecek. Bu yılın üçüncü çeyreğinde New York’ta 2.519 dolar/ton olan fiyatların 2022’nin son çeyreğinde 2.700 doları aşmasını bekliyoruz.
■ Şeker: ICE’de yılın birinci çeyreğinde ortalama 15.5 sent/lb düzeyinden süreç goren şeker, 2022’de yükselişini sürdürecek. 2022’nin son çeyreğinde beklentimiz 20.8 sent. Bu piyasada arka arda iki periyottur açık veriliyor. 2021/22’de 2.3 milyon ton olan açık fazla büyük olmasa da boğa bir görünüm oluşturuyor. Özelikle Brezilya’da artan etanol meblağları şeker talebini artıyor. Ayrıyeten tedarik zinciri sıkıntıları da fiyatlara da takviye olmaya devam edecek üzere duruyor.
Dünya hala pandeminin ekonomik ve toplumsal neticeleriyla çaba ediyor. COVID-19 üretim ve talep istikrarlarını bir daha şekillendirdi ve emtia piyasalarının istikametini tayin etti. 2021’de dünyada tarım eserleri fiyatları yüzde 20’den çok arttı. Yeni yıl kapıda ve meblağların 2022’de istikametinin nereye gideceği merak konusu. Finans kuruluşlarına nazaran ziraî emtia fiyatlarının pandemi öncesi düzeylere dönmesi mümkün görünmüyor. 2022’de bilhassa mısır, kakao ve şeker meblağlarında sert yükselişlerin sürebileceği iddia ediliyor. Buğday ve palm yağı da üst istikametli baskı altında kalmaya devam edecek eserler içinde gösteriliyor.
Pandemi kaynaklı arz-talep değişimlerinin yanında fiyatları biroldukca faktörün tesiri altında. Biroldukça coğrafyada çok yağışlar, kuraklık ya da don üzere hava olayları mahsulü vurdu. Güç maliyetindeki artış, biyoyakıt talebindeki büyüme, gübre fiyatlarındaki rekor düzeyler, işgücü kasveti fiyatların son yılların en yüksek düzeylere yükselmesine niye oldu. Yükselen fiyatların artırdığı panik alımlar ve stok tutma eğilimi de meblağları besledi. Bu durum nakliye fiyatlarındaki artışla aslına bakarsan gerilim altındaki tedarik zincirleri üstündeki baskıyı artırdı. Tarım bankacılığı uzmanı Rabobank, ‘Tarımsal Emtia Piyasaları Görünümü 2022’ raporunda besin fiyatlarının yeni yılda pandemi öncesine dönmesinin mümkün görünmediğini söylüyor.
Bankanın raporunda, “2022’de COVID kaynaklı kısıtlamalar azalacak ama ziraî emtia meblağlarında normalleşmeden uzak bir görünüm var. Bu alandaki enflasyon ‘geçici’ değil. Biroldukca ziraî emtia yeni yıla düşük stokla giriyor, bu da piyasalarda volatiliteye yol açacaktır” deniliyor. Raporda, emtia meblağlarının enflasyon tarafınca desteklenmesi niçiniyle, besin meblağlarının 2022’de beş yahut on yıllık ortalamalara geri dönmesinin mümkün görülmediği söz ediliyor.
La Nina, artan maliyetler ve ihracat kısıtlamaları bir daha gündemde
2022’de tarım piyasalarının görünümünü şekillendirebilecek gelişmeler raporda şu biçimde özetleniyor:
● ABD: Yeni yılda ABD’nin kuzey ve orta kısımlarında beklenen kuraklık ile yüksek gübre maliyetlerinin olumsuz tesirleri bir ortaya gelerek buğday ve mısır üretimini azaltabilir. Artan biyodizel ve etanol talebi de soya yağı ve mısır arzı üzerinde baskı yaratabilir.
● Avrupa: Düşük buğday stokları ve artan girdi maliyetleri, en büyük tahıl ihracatçılarından Avrupa’nın satışlarını kısıtlayabilir.
● Rusya: Buğdayda ‘süper güç’ olarak tanımlanan ülkedeki ihracat vergileri yurtdışı satışları üzerinde baskı yaratarak yüksek fiyatları dizginlemek için arz dayanağı sağlanmasını engelleyebilir.
● Çin: Ülkenin dev tahıl ithalatının devam etmesi ve global arz üzerinde baskı oluşturmaya devam etmesi bekleniyor.
● Brezilya ve Arjantin: Bu ülkelerin güney kesitlerine kuraklık getiren La Nina hava olayı bir daha devrede. La Nina; Brezilya ile Arjantin’de soya fasulyesi, mısır, pamuk, şeker ve kahve üzere mamüllerin için risk yaratıyor.
●Afrika ve Ortadoğu: Besin enflasyonu Afrika ve Ortadoğu ülkeleri için önemli bir hal almaya başladı. Bu bölgelerde toplumsal huzursuz mümkünlüğü güçleniyor.
Ziraî mamüllerin 2022 görünümü
■ Buğday: ABD’de üretimin La Nina baskısı hissetmesi ve Rusya’da üretimin yüksek ihracat vergisi niçiniyle baskılanması fiyatlara yükseliş olarak yansıyabilir. Öteki taraftan Arjantin de iç piyasada fiyatları dizginlemek gayesiyle buğday ihracatına vergiyi gündemine alabilir. Ayrıyeten petrol ihracatından elde ettiği gelirleri artan Ortadoğu ülkeleri alımlarını artırabilir. bu biçimde bir senaryoda buğday meblağları 2022’de kile başına 10 dolara çıkabilir.
■ Mısır: CBOT’da mısır meblağlarının, bu yıla nazaran daha ölçülü olmakla bir arada, 2022’de yükselmesi bekleniyor. ABD’nin akabinde ikinci büyük ihracatçı Brezilya’da üretimin yıllık bazda yüzde 18 gerilemesi, 2022’nin birinci yarısında talebin karşılanmasını güçleştirebilir. meblağların 2022’de kile başına 6.50 dolara yakın seyretmesi beklenebilir.
■ Palm yağı: 2021/22’de bitkisel yağ piyasası açık vermeyi sürdürecek. Bu da yeni yılda palm yağı meblağlarını destekleyecek. fiyatların 2021’e nazaran yüzde artarak ton başına 4.425 dolardan süreç görmesini bekliyoruz. Lakin en önemli üreticiler Malezya’da işgücü düşüncesinin büyümesi ve Endonezya’da biyodizel tüketiminin artması halinde fiyatların ortalama 5.225 tona çıkması mümkün.
■ Soya: 2021’deki büyük rallinin 2022’de yenidenlanması beklenmiyor. fiyatların aslına bakarsanız çok yüksek düzeylere gelmiş olması, talebin yavaşlaması fiyatlarda yeni bir sıçramayı engelleyebilir. Temel senaryo fiyatların 2022’de kile başına 12.50 dolar ile 13.00 dolar içinde seyretmesi. Fiyatlar için en kıymetli tetikçi La Nina olabilir. Üretimin La Nina tarafınca baskılanması halinde 14.25 dolara hakikat çıkış yaşanabilir.
■ Kahve: 2020/21 periyodunda 13 milyon çuval fazla veren global kahve piyasasında 2021/22 döneminde 5.2 milyon çuval açık oluştu. Yani verilen açık, verilen çokdan daha ölçülü. Bu yıl yaşanan fiyat artışlarının üretim badiresinden çok konteyner sıkışıklığına karşı önlem olarak panik alımlarının bir kararı olduğunu düşünüyoruz. Brezilya’nın üretiminin 2023/34 devrine kadar baskı altında kalabilir lakin artan fiyatlardan yaralanmak isteyen Kolombiya üzere ülkelerin üretimindeki artış temel senaryomuza bakılırsa fiyatları 2022 sonunda pound başına 1.66 dolarda tutacak. Fakat yüksek gübre maliyetleri ve La Nina’nın üretimi baltaladığı senaryoda fiyatlar 2022 ortasında 2.50 dolar civarında öngörülüyor.
■ Kakao: Bu piyasada azalan üretime rağmen artan talep var. Fiyatlarda gelecek 12 ayda fiyatlar üst taraflı hareket edebilir. 2021/22’de global kakao piyasasında 128 bin ton açık bekliyoruz. 2022/23’de ise talep tarafında nakliye meselelerinin hafifçel emesiyle yüzde 2.3 artış görülecek. Bu yılın üçüncü çeyreğinde New York’ta 2.519 dolar/ton olan fiyatların 2022’nin son çeyreğinde 2.700 doları aşmasını bekliyoruz.
■ Şeker: ICE’de yılın birinci çeyreğinde ortalama 15.5 sent/lb düzeyinden süreç goren şeker, 2022’de yükselişini sürdürecek. 2022’nin son çeyreğinde beklentimiz 20.8 sent. Bu piyasada arka arda iki periyottur açık veriliyor. 2021/22’de 2.3 milyon ton olan açık fazla büyük olmasa da boğa bir görünüm oluşturuyor. Özelikle Brezilya’da artan etanol meblağları şeker talebini artıyor. Ayrıyeten tedarik zinciri sıkıntıları da fiyatlara da takviye olmaya devam edecek üzere duruyor.